۲۵ ژوئیه سال ۶۴۵ ـ قیام ایرانیان بر ضد حکومت عرب

در این روز در سال ۶۴۵ میلادی، چند ماه پس از آغاز خلافت عثمان، مردم «ری» که به تصرف عرب درآمده بود بر ضد حاکم عرب شهر قیام کردند که این بپاخیزی آنان بعدا به دست سربازان اعزامی «سعد بن ابی وقاص» سرکوب شد. در آن زمان هنوز یزدگرد سوم آخرین شاه ساسانی ایران در شمال خاوری کشور (خراسان بزرگتر) مقاومت می کرد.
در همین سال مردم شمال غربی ایران (آذربایجان) نیز بر ضد حکومت عرب قیام کردند که آنان نیز به دست نیروهای «ولید عقبه» سرکوب شدند.
چندی بعد استخر (شیراز) نیز که اعراب را موقتا اخراج کرده بود دوباره به دست نیروهای عرب به فرماندهی «عثمان ابن عاص» افتاد. شهر باستانی استخر بارها بر ضد عرب قیام کرده بود.
در این سال نیروهای عرب باز هم موفق به تصرف مازندران نشدند. سه سال بعد مازندرانی ها که بعداً بسیاری از آنان به هند مهاجرت کردند و پارسیان (زرتشتیان) هند فرزندانشان هستند حمله دیگر اعراب را درهم شکستند. مردم شمال ایران سالها بعد خودشان داوطلبانه و به تدریج به اسلام گرویدند و پیرو مذهب شیعه شدند تا بازهم زیر بار حکومت مرکزی عرب نروند. در زمان ساسانیان بیشتر افسران ارتش ایران از میان مردان مازندرانی انتخاب می شدند و از میان آنان، خانواده اسپهبدان مازندران بیشترین افسران را تسلیم ارتش می کرد.
بسیاری از قهرمانان استقلال ایران از جمله مرداویز و دیلمیان از شمال ایران برخاستند و موفق شدند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز