سلامی که مخاطب ندارد

● یادداشتی درباره مجموعه نود شبی سلام در شبکه پنج
مجموعه نود شبی سلام از روزهای پایانی سال گذشته از شبکه پنج سیما پخش شد و هم اکنون نیز پخش آن ادامه دارد. این مجموعه گویا قرار است تا خردادماه، هر شب از این شبکه پخش شود.
سریال نود شبی سلام در حالی در شبکه پنج تولید و پخش شد که به نظر می رسید شبکه های مختلف سیما به مانند قبل دیگر چندان تمایلی به تولید مجموعه های نود شبی ندارند. این عدم تمایل به نظر می رسد بیشتر از همه متوجه تعداد اندک کارگردان هایی است که در ساخت نود شبی های پرمخاطب موفق بوده اند. نود شبی ها اغلب طنز بودند و کارگردان های موفق طنز به شهادت کارنامه تلویزیون در این سال ها تعدادشان بسیار کم است. این تعداد اندک نیز در همه کارهاشان موفق نبوده اند.
بنابراین تصمیم برای ساخت مجموعه نود شبی در یک شبکه به نوعی ریسک محسوب می شود. در سال گذشته پخش سریال نرگس و موفقیت آن به جهت درصد مخاطب اغلب صاحب نظران و مدیران شبکه ها را متحیر کرد که چطور یک سریال هر شبی غیرطنز تا این میزان توانسته نظر مخاطب را جلب کند. نود شبی سلام در حالی در شبکه پنج تولید و پخش شد که این شبکه به مانند شبکه سه تاکنون در تولید مجموعه های نود شبی چندان موفق نبوده است. با این حال نود شبی سلام در این شبکه ساخته شد و تجربه نه چندان موفقی را بار دیگر در کارنامه این شبکه به جا گذاشت.
نود شبی سلام آن طور که مدیران شبکه پنج و عوامل این مجموعه گفته اند بنابر مناسبت سال پیامبر اعظم تولید شد. اینکه این سریال تا چه حد در قدوقواره چنین مناسبتی است خود بحثی است که باید با تامل بیشتر درباره آن حرف زد. نود شبی سلام در طرح و ایده کاری جالب به نظر می رسید که در اجرا نتوانست نظر مخاطبان را به خود جلب کند.
اختصاص ساعت پرمخاطب یک شبکه به مجموعه یی در نود شب، باید با تامل و دقت بیشتری همراه باشد تا مخاطب از همان ابتدا تمایل به دنبال کردن آن داشته باشد. تیم نویسنده این مجموعه نود شبی را فرهاد توحیدی هدایت کرده. فرهاد توحیدی در کارنامه خود نوشتن فیلمنامه های سینمایی و تلویزیونی موفقی را دارد. این مولفه کار قضاوت در مورد او را در مجموعه سلام سخت می کند. آنها که فیلمنامه های خوب توحیدی را به یاد دارند وقتی نام او را پای مجموعه سلام می بینند، به این نتیجه می رسند که این تمام قوت و قدرت او در مقام یک نویسنده خوب نیست.
فیلمنامه سلام در شبکه پنج از پیشینه یی نیز برخوردار است که باز هم، سطح توقع را بالا می برد. سرپرست تیم نویسندگان مجموعه سلام، مصطفی رستگاری بود که به همراه تعدادی از نویسندگان جوان، قسمت هایی از آن را نوشتند. گویا قسمت های نوشته شده را به فرهاد توحیدی برای اظهارنظر می دهند و سرانجام قرار می شود خود توحیدی نوشتن کل مجموعه را با تیم جدیدی به عهده بگیرد.
گرچه از اظهارنظرهای رد و بدل شده چیز زیادی نمی دانیم، اما می توان حدس زد که توحیدی از نتیجه کار رستگاری چندان راضی نبوده است و خود نوشتن کل مجموعه را به عهده گرفته. البته فراموش نکنیم که مجموعه این اتفاقات در سطح تهیه کننده و مدیران شبکه رخ داده است و نباید آن را به پای فرهاد توحیدی گذاشت. رستگاری در کارنامه کاری خود نوشتن فیلمنامه به دنیا بگویید بایستد را داشت که حداقل در فیلمنامه کار در خوری نبود و به نظر می رسید ضعف اصلی آن در وهله نخست ناشی از ضعف در فیلمنامه بود.
بنابراین این اتفاق رخ داده درباره فیلمنامه سلام را نمی توان چندان چیزی ناخوشایند دانست. اما موضوع این است که توحیدی به عنوان هدایت کننده یک تیم نویسنده در مجموعه سلام چندان که باید و شاید خوب عمل نکرده است. از سوی دیگر باید این نکته را نیز مدنظر داشته باشیم که توحیدی و تیمش در نوشتن فیلمنامه چندان فرصتی نداشته اند، به گونه یی که برخی از بازیگران در گفت وگوهایشان از دیر رسیدن متن به دستشان گلایه کرده اند و گفته اند که اگر متن زودتر به دستشان می رسید، بازی های بهتری را ارائه می دادند.
همان گونه که اشاره شد بخشی از اتلاف زمان مربوط به تغییر کلی تیم نویسندگان می شود؛اتفاقی که می توانست با دقت عمل مدیران شبکه از آن جلوگیری می شود. علیرضا فرزین کارگردان مجموعه درباره طرح اولیه آن و ماجراهای بعدی اش می گوید؛ «از آن جایی که سخن حضرت رسول برای همه زمان ها و مکان ها است سعی شده کاربردی ترین شکل سخنان در نظر گرفته شود تا آنها شهید نشوند.
با توجه به نامگذاری امسال به عنوان سال پیامبر اعظم(ص) شاخک هایم تیز شد و احساس کردم باید کار ویژه یی برای پیامبر انجام شود و طرحی با بچه های نیروی انتظامی خراسان نوشته شد که پس از آن به تهران آمدم و ۳۰ قسمت اول که توسط رستگاری نوشته شد مورد توجه شبکه قرار نگرفت و سپس مجموع کار با تاخیر آغاز شد.»
مجموعه نود شبی سلام دو لوکیشن ثابت کلانتری و خانه سرهنگ را دارد که بخش مهمی از اتفاقات در این دو لوکیشن اتفاق می افتد و در هر قسمت به فراخور قصه آن، با لوکیشن های دیگری سرو کار داریم که این امر بر تنوع و جذابیت کار تا حدودی افزوده است. گرچه قرار نیست با کاری طنز طرف باشیم، در خیلی از قسمت ها شاهد لحظات شیرین و دل نشینی هستیم که اگر نبود به حتم کار چیز دیگری از آب درمی آمد و تا این حد نیز همراهی مخاطب را به همراه نداشت.
گلاب آدینه در نود شبی سلام بازیگردانی است که بازی ها را خوب هدایت کرده و با توجه به مجال اندک بازیگران، شاهد بازی های روان و دلنشینی در بیشتر مواقع هستیم. شهروز ابراهیمی بازیگر نقش پسر سرهنگ در این باره می گوید؛ «در کارهای روتین خطر فراموش شدن رکوردهای حسی وجود دارد که حضور گلاب آدینه در این مجموعه به عنوان بازیگردان به هماهنگ شدن حس ها کمک می کند.
حضور گلاب آدینه به عنوان بازیگردان در مجموعه «سلام» موثر است و ما قبل از رفتن جلوی دوربین تمرین می کنیم و حس ها روتوش می شود و دیگر وقتی جلوی دوربین می رویم من نگرانی ندارم و همیشه حس هایی که ایشان می خواهند را بروز می دهم. من نقش حمید پسر سرهنگ را بازی می کنم که فوق لیسانس مرمت آثار تاریخی قبول شده است و در هر داستان اپیزودیک این مجموعه اتفاقی می افتد که اعضای خانواده هم با آن درگیر می شوند.
طبعاً اگر زمان بیشتری در اختیار داشته باشیم ایرادات سکانس ها را می توان رفع کرد که متاسفانه به خاطر فرصت کم در برخی مواقع این کار انجام نمی شود.» محمود پاک نیت در مجموعه نود شبی سلام در نقش سرهنگ بازی می کند.
پاک نیت در سریال های تاریخی نقش های به یادماندنی را بازی کرده است. با همین پیش فرض تماشاگر از بازی او، حضورش در یک مجموعه هر شبی و خانوادگی برای مخاطب کمی دور از انتظار است. پاک نیت در این سال ها یکی از گزیده کارترین چهره های تلویزیونی بوده است. نقش سرهنگی که هر شب بخواهد در ماجراهای روزمره و عادی حضور داشته باشد، او را از اوج همیشگی اش تا حدودی دور نگه می دارد.
در این جا دیگر مخاطب شاهد قوت بازی بازیگر سریال هایی چون پس از باران و لبه تاریکی نیست. مجموعه نود شبی سلام به مانند دیگر مجموعه های نود شبی با فرصت زمان کمی ساخته شده و مشخص است که پاک نیت مجال وسواس های قبلی اش در کار کارگردانی چون سعید سلطانی را نداشته است. با این حال این بازیگر در برخی از قسمت ها و لحظات بازی خوبی را ارائه داد که بر تاثیرگذاری مجموعه افزود. پاک نیت خود در این باره می گوید؛ «تنها اشکال مجموعه های مناسبتی در فرصت کم شان است و قطعاً اگر کارها زودتر شروع شود و متن ها مورد تایید قرار بگیرد و به دست گروه اجرایی برسد کارها منسجم تر، بهتر و پرقدرت تر خواهند بود.»
سرهنگ آدم جدی، خوش قلب و خانواده دوستی است که به خاطر فرزندانش به تهران آمده و سعی می کند معضلات اجتماعی را که پیش رویش است حل کند. این چیزی است که پاک نیت باید آن را بازی کند و نقشی ارائه دهد که هر شب مخاطب را به امید تماشای قسمت دیگر درگیر خود کند. همان گونه که اشاره شد، پاک نیت را عادت کرده ایم در نقش های دیگری ببینیم و تجربه بازی او در نود شبی سلام نشان داد که گویا کارگردان های دیگر متوجه جنس بازی او بوده اند. به عبارتی دیگر پاک نیت در این مجموعه چیزی به کارنامه کاری خود در ذهن مخاطبش اضافه نکرده است. مهدی صباغی در نقش پدر بزرگ خانواده، پدرزن سرهنگ بازی روان و باورپذیری را بازی می کند.
همسر این پدربزرگ فوت کرده و دخترش برای تحصیل بچه هایش از شیراز به تهران آمده است. صباغی به خوبی از پس تجربه نخست بازی در یک مجموعه نود شبی برآمده است. شیرین بینا از دیگر چهره های موفق تلویزیونی است که خیلی از مخاطب های تلویزیونی بازی او را می پسندند و نقشی که بازی می کند را دوست دارند.
بینا در نود شبی سلام در نقش زن سرهنگ، همان جنس بازی خود را دارد، اما کارگردان به خوبی نتوانسته این بازیگر باتجربه را هدایت کند و بازی خوبی از او بگیرد. او در نقش زن فوق لیسانس مشاوره و همسر سرهنگ بازی می کند که به خاطر تحصیلات فرزندانشان از شیراز به تهران آمده اند. ارژنگ امیرفضلی از دیگر بازیگرهای مجموعه تلویزیونی سلام است که نقش دایی خانواده را بازی می کند.
پسری ۳۵ ساله و فارغ التحصیل رشته هنرهای تجسمی که او بیشتر وقت ها در اتاق خودش مشغول فیلم دیدن، نقاشی کردن و... است و بیشتر در خودش است. ارژنگ امیرفضلی نیز به مانند دیگر بازیگرهای مجموعه در برخی لحظات خوب ظاهر می شود و نشان می دهد که بازیگر بااستعداد و با تجربه یی است که در مجموعه سلام نتوانسته توانایی های خود را به خوبی نشان دهد. این گزارش را درباره تعداد بیشتری از بازیگران این مجموعه می توان ادامه داد. بازیگرانی که در کارنامه کاری شان بازی های خوبی دارند و در برخی از لحظات سلام نیز خوب ظاهر شده اند، اما مخاطب با تمام انرژی آنها روبه رو نیست.
این بخش از کار را نیز باید در وهله نخست به حساب کارگردانی ناموفق مجموعه گذاشت. علی رضا فرزین را پیش از مجموعه نود شبی سلام آن چنان مخاطب نمی شناخت و همین باعث می شود تا کمی کنجکاو شویم چگونه مدیران یک شبکه دست به چنین ریسکی می زنند که چندان هم قابل دفاع نیست؟

مهربانو ابدی دوست

منبع : روزنامه اعتماد