قوام السلطنه

احمد قوام (قوام السلطنه) فرزند میرزا ابراهیم معتمد السلطنه پسر میرزا محمدقوام الدوله بود. وی به سال ۱۲۵۲شمسی چشم به دنیا گشود و در سنین جوانی به سال ۱۳۱۲ قمری برای مدت كوتاهی در خدمت دربار ناصرالدین شاه بود.
پس از آن احمد قوام زمانی كه امین الدوله در مسند صدارت بود به سمت منشی گری وی منصوب شد. امین الدوله ریاست دفتر خود را به او داد. وی در ابتدای جنبش مشروطیت ملقب به قوام السلطنه شد و از همان دوران بود كه در كنار برادرش وثوق الدوله پله های ترقی را یكی پس از دیگری طی كرد. تا این كه در كودتای ۱۲۹۹ قوام توسط سید ضیاء بازداشت شد. وی پس از آزادی از زندان توسط احمدشاه به صدارت رسید. برخی وزیران قوام در آن دوران عبارتند از سردار سپه: وزیر جنگ، مصدق السلطنه: وزیر خارجه، دكتر مصدق: وزیر مالیه، دكتر امیراعلم: وزیر معارف. قوام خود شخصاً به كار وزارت داخله نیز می پرداخت و وزارت داخله را عهده دار بود.
قوام در امور خارجه از قدرت بسیار زیادی برخوردار بود. در دوران صدارت او، در مجلس چهارم امتیاز نفت شمال ایران به امریكا داده شد. در این دوران كلنل محمدتقی خان پسیان به دلیل همكاری با دولت سیدضیاء تحت تعقیب دولت قوام قرار گرفت. قوام كه مرد كینه توزی بود به انتقام دوران بازداشتش این حكم را صادر كرد. رضاخان سردار سپه مأموریت مقابله با او را به دست آورد. لاجرم كلنل با نیروهای مركزی درگیر گشت تا این كه توسط عمال قوام كشته شد.
احمد قوام همچنین با قیام میرزاكوچك خان جنگلی مواجه شد و بالطبع فرمان مقابله با وی را به سردار سپه ابلاغ كرد. سردار سپه نیز بلافاصله به مقابله با میرزا پرداخت و پس از درگیری های بسیار میرزا كوچك خان را به شهادت رساند.
وی پس از هشت ماه درگیری سخت با مسایل داخلی از قدرت بركنار شد و كابینه اش سقوط كرد.
پس از مدتی احمد قوام به جای حسن مستوفی دوباره برمسند صدارت قرار گرفت. وی بر آن بود تا پای امریكایی ها را به ایران باز كند تا بدین ترتیب از نفوذ انگلیسی ها بكاهد. و بدین ترتیب بود كه استعمار پیر در كار قوام كارشكنی های بسیار كرد. با این اوصاف قوام توانست به جای مورگان شوستر امریكایی كه پیش از این برای مدتی كوتاه خزانه داری كشور را برعهده داشت، شخصی به نام میلسپو را از امریكا دعوت كند. وی پس از آن مستشاران نظامی را به كشور دعوت كرد. در این میان سردار سپه تا آن جایی كه در توان داشت به طور پنهانی برعلیه كابینه قوام فعالیت می كرد و اصطلاحاً چوب لای چرخ دولت می گذاشت، به هر صورت كابینه قوم السلطنه از ۱۷ خرداد الی ۷ بهمن ۱۳۰۱ بر سركار بود.
احمد قوام پس از مدت طولانی عاقبت در سال ۱۳۲۱ دوباره به مقام صدارت دست یافت. در همان هنگام بار دیگر مستشاران نظامی امریكا به ایران دعوت شدند. افرادی چون شوراتسكف مستشار ژاندارمری و تیرمن مستشار شهربانی توسط قوام به ایران وارد شدند. وی در این دوران با آشوب بزرگ ۱۷ آذر مواجه گشت. تهاجم دانشجویان دارالفنون به مجلس و دادن شعارهای مختلف پیامدهای وسیعی را برای دولت قوام به همراه داشت. وی به سختی توانست با اعلام حكومت نظامی و روی كار آوردن سپهبد امیراحمدی این شورش را سركوب كند. وی حتی مجبور شد تمام روزنامه های تهران را توقیف كند و تنها یك روزنامه دولتی به نام اخبار روز را منتشر سازد. در پی سركوب شورشیان دوران اختناق سنگینی بر ایران حكمفرما شد.

منبع : روزنامه جوان