دستورالعمل نحوه تأسیس و اعطای صلاحیت به دفاتر مهندسی

براساس ماده ۹ آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، اشخاص حقیقی دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی در رشته و تخصصی که تشخیص صلاحیت شده‌اند، بطور فردی یا بطور مشترک با مسؤولیت مشترک می‌توانند اقدام به تأسیس دفتر مهندسی نمایند. دفاتر مهندسی قائم به شخص یا اشخاص حقیقی دارای پروانه اشتغال می‌باشد و امتیاز آن قابل واگذاری نیست. اشخاص مذکور موظف به نگهداری دفاتر قانونی براساس ماده ۹۶ قانون مالیات‌های مستقیم می‌باشند. دفاتر مهندسی مذکور می‌توانند با توجه به حدود صلاحیت افراد دارنده "پروانه اشتغال" که عضو دفتر می‌باشند از وزارت مسکن و شهرسازی درخواست صلاحیت نمایند. وزارت مسکن و شهرسازی برای تبین این امر و تعیین حدود و ثغور تأسیس دفاتر مهندسی، دستورالعملی در ۱۹ ماده در بهمن ماه ۱۳۷۵ مصوب نمود، این دستورالعمل شامل بخش‌های کلیات، حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال به کار و مواد عمومی است. از آنجا که در آیین‌نامه ماده ۳۳ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، که اخیراً ابلاغ شده است جایگاه ویژه‌ای برای دفاتر مهندسی تعریف شده است و طراحی را اعم از طراحی معماری، محاسبات سازه‌ای و طراحی و محاسبات تأسیسات برقی و مکانیکی، به دفاتر ارجاع نموده است. ذیلاً متن کامل این دستورالعمل جهت اطلاع و در صورت نیاز، اقدام اعضای محترم سازمان درج می‌شود. (دستورالعمل نحوه تأسیس و اعطای صلاحیت به دفاتر مهندسی، موضوع ماده ۹ آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، مصوب بهمن ماه ۱۳۷۵)
این دستورالعمل برای اشخاص حقیقی شاغل به کار مهندسی در ۷ رشته اصلی موضوع قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان تدوین گردیده و شامل بخش‌های زیر می‌باشد:
ـ بخش الف) کلیات.
ـ بخش ب) حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال به کار.
ـ بخش ج) مواد عمومی.
● بخش الف- کلیات
▪ ماده ۱) به منظور تنسیق امور صنفی و شغلی مهندسان متخصص در رشته‌های هفت‌گانه ساختمان و همچنین به منظور ترویج کار گروهی در حرفه مهندسی ساختمان و ارتقای دانش فنی، در جهت ارائه خدمات مهندسی کارآمد و افزایش بهره‌وری اشخاص حقیقی دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی در رشته و تخصصی که تشخیص صلاحیت می‌شوند و برای جلوگیری از فعالیت دفاتر فاقد صلاحیت مهندسی، دارندگان پروانه اشتغال به کار مهندسی می‌توانند وفق مقررات مربوط رأساً و یا با مسؤولیت مشترک اقدام به تأسیس دفتر مهندسی و ارائه خدمات مهندسی نمایند. مشارکت در تأسیس این‌گونه دفاتر به صورت مشارکت مدنی می‌باشد. دفاتر مذکور طبق ضوابط و شرایط مندرج در این دستورالعمل تعیین حدود صلاحیت و ظرفیت شده و از امتیازات آن بهره‌مند می‌گردند.
▪ ماده ۲) شرایط لازم برای اعطای صلاحیت و ظرفیت اشتغال به کار دفاتر مهندسی عبارت است از:
ـ ۲ـ۱) متقاضی یا متقاضیان تأسیس دفتر مهندسی حداقل باید دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی شخص حقیقی در یکی از رشته‌های موضوع قانون نظام مهندسی ساختمان و کنترل ساختمان باشند.
ـ ۲ـ۲) افراد مؤسس دفتر مهندسی باید دارای مشارکت نامه رسمی ثبت شده در دفاتر اسناد رسمی کشور بوده و به‌طور مشترک و با مسؤولیت مشترک اقدام به تأسیس دفتر نموده و شرکاء تمام وقت از میان خود یک نفر را به عنوان مسؤول دفتر معرفی نمایند.
ـ ۲ـ۳) دفتر مهندسی باید دارای محل ثابت جهت ارائه خدمات مهندسی ساختمان باشد و در صورت تغییر محل دفتر مراتب حداکثر ظرف مدت یک‌ماه به مرجع صدور پروانه ساختمان و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اطلاع داده شود.
▪ ماده ۳) دفاتر مهندسی قائم به شخص یا اشخاص حقیقی دارنده پروانه اشتغال به کار مهندسی است و امتیاز آن قابل واگذاری نیست.
▪ ماده ۴) به منظور بررسی و ارزیابی سوابق متقاضیان تأسیس دفاتر مهندسی یا تمدید مجوزهای صادره قبلی و تعیین صلاحیت و ظرفیت اشتغال به کار مهندسی آنان باید مدارک زیر ارائه شود.
الف) تقاضای شرکای حقیقی دارنده پروانه اشتغال به کار مهندسی و تکمیل فرم درخواست تأسیس دفتر توسط مؤسسین یا مؤسس.
ب) تصویر مشارکت‌نامه رسمی ثبت شده در دفاتر اسناد رسمی و مدارک مؤید مربوط به تأسیس دفتر با مسؤولیت مشترک کلیه شرکاء.
ج) تصویر کارت معتبر عضویت در سازمان نظام مهندسی ساختمان استان همه شرکاء.
د) تصویر پروانه اشتغال به کار مهندسی معتبر کلیه شرکاء.
ه) مدارک مربوط به محل کار و نشانی آن.
و) فیش بانکی مربوط به پرداخت هزینه‌های مربوط به صدور یا تمدید مجوز اعطای صلاحیت به دفتر.
ز) معرفی کتبی مسؤل دفتر (با شرح وظایف مشخص) به سازمان مسکن و شهرسازی استان، که به تأیید کلیه شرکاء رسیده باشد.
ح) امضای فرم تعهدنامه، مربوط به انجام وظایف، ضوابط و مقرراتی که توسط وزارت مسکن و شهرسازی تصویب و ابلاغ می‌گردد.
ط) تصویر شناسنامة متقاضیان.
ظ) دو قطعه عکس مسؤول دفتر مهندسی.
● بخش ب) حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال به کار
▪ ماده ۵) حدود صلاحیت دفاتر مهندسی برای انجام خدمات مهندسی مانند مطالعات، تهیه طرح‌های مقدماتی و نهایی رشته‌های ساختمانی و انجام نظارت بر عملیات اجرایی ساختمان‌ها در رشته‌های هفت‌گانه معماری، عمران، تأسیسات مکانیکی، تأسیسات برقی، شهرسازی، ترافیک و نقشه‌برداری عبارت است از حدود صلاحیت مندرج در پروانه اشتغال به کار شخص حقیقی هر یک از شرکای دفتر در رشته و تخصصی که تشخیص صلاحیت شده‌اند.
ـ ۵ـ۱) شرکای دفتر علاوه بر مسؤولیتی که در قبال خدمات تخصصی مربوط به رشته و حدود صلاحیت مندرج در پروانه اشتغال به کار حقیقی خود دارند، مشترکاً نیز نسبت به حسن ارائه تمام خدمات مهندسی که در دفتر انجام می‌پذیرد مسؤول بوده و پاسخگوی تعهدات دفتر در قبال متقاضیان می‌باشند.
▪ ماده ۶) وزارت مسکن و شهرسازی حدود صلاحیت و میزان ظرفیت اشتغال به کار دفاتر مهندسی در هر رشته را در فرم‌های متحدالشکل درج و مراتب را به مرجع صدرو پروانه ساختمان اعلام می‌نماید. مدت اعتبار مجوزهای مذکور به شرط بقاء شراکت و تداوم همکاری شرکاء سه سال است و پس از پایان اعتبار، دفاتر مهندسی مجدداً ضمن ارزشیابی تعیین صلاحیت و ظرفیت خواهند شد.
▪ ماده ۷) ضرایب افزایش ظرفیت اشتغال به کار مهندسان عضو دفتر مهندسی در رشته‌های هفت‌گانه ساختمان برای ارائه خدمات مهندسی ذی‌ربط، با توجه به تعداد شرکای دفتر به شرح جدول زیر تعیین می‌گردند:
● جدول ضرایب تعیین ظرفیت در بخش طراحی، محاسبه و نظارت برای دفاترمهندسی
براساس تعداد اشخاص حقیقی که جزء شرکای دفتر مهندسی می‌باشند:
برای دفاتر با عضویت یک نفر از رشته‌های هفت‌گانه ساختمان ۱۵/۱ برابر ظرفیت حقیقی هر یک از شرکاء
برای دفاتر با عضویت دو یا سه نفر از رشته‌های هفت‌گانه ساختمان ۲۰/۱ برابر ظرفیت حقیقی هر یک از شرکاء
برای دفاتر با عضویت چهار یا پنج نفر از رشته‌های هفت‌گانه ساختمان ۴۵/۱ برابر ظرفیت حقیقی هر یک از شرکاء
برای دفاتر با عضویت شش نفر و بیشتر از رشته‌های هفت‌گانه ساختمان ۶۰/۱ برابر ظرفیت حقیقی هر یک از شرکاء
ـ ۷ـ۱) برای دفاتر با عضویت چهار نفر و بیشتر از رشته‌های معماری، عمران، تأسیسات مکانیکی، تأسیسات برقی حداقل یک نفر الزامی می‌باشد.
ـ ۷ـ۲) در صورت عضویت کاردان‌های فنی ساختمان در دفاتر فوق‌‌الذکر ظرفیت حقیقی هریک از کاردان‌ها با ضریب ۱۵/۱ محاسبه خواهد شد و این ضریب در ظرفیت شرکای دفتر مربوط تغییری ایجاد نخواهد نمود.
ـ ۷ـ۳) ضرایب جدول فوق‌الذکر مشمول تعداد کار تعیین شده در ظرفیت اشتغال به کار اشخاص حقیقی شریک در دفتر مهندسی نمی‌گردد.
ـ ۷ـ۴) در صورتی‌که دفتر مهندسی به وسیله یک شخص حقیقی به طور انفرادی تأسیس شود، حداکثر صلاحیت و ظرفیت مذکور، همان صلاحیت و ظرفیت حقیقی فرد مؤسس خواهد بود.
ـ ۷ـ۵) شرکای دفتر مهندسی فقط در قالب ظرفیت اشتغال به کار تعیین شده برای دفتر مهندسی می‌توانند از ظرفیت اشتغال به کار مهندسی خود استفاده نمایند و تا زمانی‌که در دفتر مهندسی عضو هستند مجاز به استفاده از ظرفیت اشتغال به کار خود در خارج از حوزه فعالیت دفتر، چه به صورت حقیقی یا حقوقی نیستند.
● بخش ج) مواد عمومی
▪ ماده ۸) شرح وظایف مسؤول دفتر:
ـ ۸ـ۱) امضاء و عقد قراردادهای مربوط به انجام و ارائه خدمات مهندسی ساختمان در چارچوب صلاحیت و ترتیباتی که شرکاء برای امضاء و مبادله قراردادها وضع نموده‌اند.
ـ ۸ـ۲) مسؤولیت و پاسخگویی در قبال تعهدات قراردادهای دفتر.
ـ ۸ـ۳) انجام خدمات و هماهنگی‌هایی که در شرح خدمات گروه‌های مهندسی ساختمان مصوب سال ۱۳۷۸ وزارت مسکن و شهرسازی برای مهندس هماهنگ کننده تعیین گردیده است.
ـ ۸ـ۴) مهمور نمودن نقشه‌ها و مدارک به مهر دفتر و امضای آن مبنی بر انجام آن کار در دفتر مذکور.
ـ ۸ـ۵) انجام کلیه اموری که نیاز به مراجعه به شهرداری یا سایر دستگاه‌ها و ارائه مدارک یا گزارش دارد مشروط بر آنکه توسط شرکاء به مسؤول دفتر واگذار شده باشد.
▪ ماده ۹) مسؤول دفتر مهندسی از بین شرکای دفتر و توسط ایشان، طبق نظام‌نامه داخلی دفتر که به تصویب شرکای دفتر مهندسی می‌رسد انتخاب خواهد شد.
▪ ماده ۱۰) دفاتر مهندسی موظفند در صورتی‌که در ترکیب شرکاء تغییراتی حاصل شود، حداکثر ظرف یک‌ماه مراتب را کتباً به مرجع صادر کننده مجوز اطلاع دهند تا پس از هماهنگی لازم نحوه ادامه کار به لحاظ میزان ظرفیت اشتغال دفتر مهندسی مشخص گردد. در صورت خروج یک یا چند نفر از ترکیب شرکاء و عدم اطلاع به موقع، سازمان مسکن و شهرسازی استان رأساً و یا حسب گزارش سازمان نظام مهندسی ساختمان استان عمل خواهد نمود.
ـ ۱۰ـ۱) در صورت تغییر در ترکیب شرکای دفتر مهندسی و خروج یک یا چند نفر از آنها، مسؤولیت ناشی از ارائه خدمات مهندسی که به وسیله شرکای مستعفی تعهد و امضاء شده است از آنان ساقط نخواهد شد و مسؤول دفتر باید بلافاصله جایگزین مناسب معرفی نماید.
▪ ماده ۱۱) امضای مجاز هریک از شرکای دفتر مهندسی ذیل نقشه‌ها و اسناد تعهدآور باید با مهری همراه باشد که نام کامل، رشته تحصیلی و شماره مجوز دفتر مهندسی در آن درج شده باشد.
▪ ماده ۱۲) حق‌الزحمه و شرح خدمات فنی شرکاء دفاتر مهندسی، همان حق‌الزحمه و شرح خدمات مربوط به اشخاص حقیقی است که توسط وزارت مسکن و شهرسازی تهیه و ابلاغ شده است.
▪ ماده ۱۳) به استناد بندهای ب و ج ماده ۳۲ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، اشتغال به امور فنی خارج از حدود صلاحیت مندرج در مدرک صلاحیت و یا تأسیس هرگونه مؤسسه، دفتر یا محل کسب و پیشه برای انجام خدمات مهندسی بدون داشتن مدرک صلاحیت مربوطه، تخلف محسوب و مشمول مجازات‌های انتظامی مندرج در آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور می‌گردد. کلیه دفاتر مهندسی موجود به لحاظ کنترل مدارک صلاحیت حرفه‌ای مؤسسین آنها و تعیین ظرفیت‌های قانونی، موظفند خود را با ضوابط این دستورالعمل انطباق دهند.
▪ ماده ۱۴) علاوه بر وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان نیز در اجرای بند ۵ ماده ۱۵ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، موظف به نظارت بر حسن انجام خدمات مهندسی شرکای دفاتر مهندسی و رعایت ضوابط این دستورالعمل در استان مربوطه می‌باشد و در صورت مشاهده تخلف باید مراتب را به شورای انتظامی استان، سازمان مسکن و شهرسازی استان و سایر مراجع قانونی ذی‌ربط اعلام نمایند.
▪ ماده ۱۵) چنانچه هریک از شرکای دفتر مبادرت به تخلف در امور خدمات مهندسی نمایند، مشمول مجازات‌های انتظامی براساس ماده ۹۰ آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان خواهند شد.
▪ ماده ۱۶) کلیه سازمان‌های مسکن و شهرسازی و نظام مهندسی ساختمان استان‌ها موظفند مفاد این دستورالعمل را به طرق مقتضی به اطلاع مهندسان و دفاتر مهندسی استان و اعضای خود برسانند.
▪ ماده ۱۷) در موارد سکوت یا ابهام در نحوه اجرا یا اعمال مواد این دستورالعمل طبق نظر وزارت مسکن و شهرسازی عمل خواهد شد.
▪ ماده ۱۸) با ابلاغ این دستورالعمل، دستورالعمل ابلاغی قبلی به شماره ۰۲/۱۰۰/۵۴۱۶ مورخ ۱۰/۱۰/۸۰ ملغی اعلام می‌گردد.
▪ ماده ۱۹) این دستورالعمل مشتمل بر ۱۹ ماده و ۱۵ بند است.

به نقل از نشریه پیام نظام مهندسی

منبع : ایران سازه