درباره عدالت

گاهی یک واژه در فرهنگ اجتماعی آن‌قدر استعمال می‌شود که شهرت عمومی پیدا می‌کند اگر چه اکثر افراد در تحلیل آ‌ن واژه عاجز و موفق به هضم و درک ‌آن نشده‌اند .
یکی از این کلمات پررمز و راز عدالت است . عدل را دادگری و داد، هر چیزی را به جای خود نهادن، حد متوسط میان افراط و تفریط و دادن حق هر کسی به او معنا کرده‌اند.
اعتقاد به اصل عدالت یا نفی آ‌ن می‌تواند چهره تمام معارف و اعتقادات دینی را دگرگون سازد . از همین‌روست که از میان صفات خداوند متعال عدل از اصول اعتقادی اسلام و اختصاصی شیعه شمرده شده است .
اهمیت این موضوع تا ‌آنجاست که قرآن کریم عدالت و قسط را در ۵۱۷ آیه مورد بررسی قرار داده است. عدالت اجتماعی گمشده توده‌های پابرهنه‌ای است که در کویر خشک نامردی‌ها و رنج‌ها جرعه‌ای از آنند. عدالت اجتماعی همانند کلماتی چون دموکراسی، آزادی ،‌حقوق برابر و ... ظاهری جالب و فریبنده دارد و به همین خاطر است که در سرلوحه برنامه‌های همه احزاب،‌گروه‌ها ومکاتب اجتماعی به چشم می‌خورد و همه سردمداران احزاب سیاسی در نطق‌های خویش تعمیم آن را به اقشار مختلف جامعه نوید می‌دهند .
در این مقال به پاره‌ای از موانع و عوامل بازدارنده نیل به عدالت نظری خواهیم افکند زیرا تا زمانی که آفت‌ها و موانع شناخته نشوند و با آنها ستیزی همه سویه صورت نپذیرد رسیدن به قله رفیع عدالت امکان‌پذیر نخواهد بود .
آنچه عدالت‌خواهان و عدالت مداران را از رسیدن به جامعه آرمانی باز می‌دارد بسیار است . این موانع گاه داخل اندوگاه خارجی ، گاه مسئولیت مبارزه با پاره‌ای از موانع از جمله موانع خارجی به روش رهبران و گاه بر عهده مردم و گاهی نیز این مسئولیت خطیر مشترک است .
۱) حب ذات و علایق ( دنیاگرایی)
دنیاگرایی در همه جوامع و اعصار و در همه نسل‌ها ویرانگر بوده است.
این بیماری خطرناک و تباهی آ‌فرین امروز به خاطر ابزاری که بشر در اختیار دارد بسیار ژرف و گسترده‌تر از گذشته تباهی و نکبت می‌آفریند و موجبات فرورفتگی بشر در باتلاق خود را فراهم می‌آورد. رهاورد این پدیده شوم و خانمان برانداز ستم‌ها ونابسامانی‌های بی‌فرجام جهانی است که بشریت را درکام خود فرو برده است.
“یا ایها الذین آمنوا کونوا قوامین یمکن بالقسط شهداءلله ولو علی انفسکم ا و الوالدین والاقربین ان یکن غنیا او فقیرا فالله اولی بهما “
مسئولیت انسان دفاع از حق و حقیقت است بدون هیچ‌گونه ملاحظه‌ای
۲) وابستگی به مراکز قدرت
پیوندهای خونی، عاطفی و سیاسی با مراکز قدرت گاه همچون خود قدرت خطرناک است . برای برقراری عدالت زمامداران علاوه بر اینکه باید بر روی هوس‌ها خواسته‌های خود پا گذارند بایستی برخوردی به دور از هر گونه مسامحه با گرایش‌ها ، رفتارهای نابهنجار خویشان و پیرامونیان خویش را نیز دارا باشند و اجازه ندهند که پیوند با مراکز قدرت تبدیل به ملاکی برای بهره‌‌برداری بی‌قید و شرط از اموال عمومی گردد و این پیرامونیان به تافته‌های جدا بافته‌ای مبدل شوند که شان آنان بالاتر از پیروی از قانون باشد.
۳) برخوردهای دوگانه و تبعیض آ‌میز
معیارگرایی از ویژگی‌های یک حکومت الهی است . این گونه حکومت‌ها،موضع‌گیری‌های سیاسی را در چهارچوب و دایره حق و عدل و به دور از خواسته‌های جناحی و باندی در خور طرح می‌دانند.
کشاندن نزاع‌های سیاسی وجناحی به صحنه عمل و سازندگی مانع بزرگی در دستیابی به آرمان‌های یک جامعه عدالت محور است .
این برخوردهای تبعیض آ‌میز می‌تواند در قالب تبعیض در برابر قانون ، تبعیض در تقسیم ثروت و اعطای تسهیلات و تبعیض در واگذاری پست‌ها جلوه‌گر باشد .
۴) بغض و کینه گروههای رقیب
یکی ازعواملی که موجبات انحراف از خط مستقیم عدالت را فراهم می‌آورد مسئله کینه‌توزی از یکدیگر و صاف کردن خرده حساب‌های سابق می‌باشد.
“ یا ایها الذین آمنوا کونوا قوامین لله شهداء بالقسط ولا یجرمنکم شتآن قوم علی الاتعدلوا عدلوا هو اقرب للتقوی”
جامعه‌ای که گروهها و احزاب در آن به جای نهادینه کردن اصل مهرورزی و بنا نهادن یک زندگی سیاسی مسالمت‌آمیز گفتمان کینه‌توزی و گلایه را ترویج می‌کنند هرگز به سرمنزل مقصود یعنی یک جامعه آرمانی عدالت محور نایل نخواهد آمد .
۵) درگیری و تشنج در میان امت اسلام
دستیابی به عدالت پایدار نیازمند برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت و بلند مدت است و حال چگونه می‌توان برای امت و مردمی که اتحاد و یکرنگی را فراموش کرده و به تشتت و نابسامانی‌های فرقه‌ای و باندی گرفتار و مبتلا شده برنامه‌ریزی کرد.
آن هم از روز اول انقلاب بلکه پیش از انقلاب تا به امروز موجب شده است که دشمن نتواند اهداف شوم خود را عملی کند عبارتست از وحدت کلمه اقشار مختلف مردم و گروهها ،‌وحدت بر محور افکار و رهنمودهای انقلابی اسلام که به وسیله امام عظیم‌الشان مطرح شد وپایه‌های این حکومت و این نظام را استوار گردانید .
۶) رشوه
رشوه پدیده شومی است که در بدنه هر نظامی راه یابد هیچ کور سوی عدالتی در آن نظام امکان نورافشانی نخواهد داشت . این معضل که جامعه ما نیز با آن روبروست همه چیز را به تباهی می‌کشد . فرهنگ ،‌ اقتصاد و شرف و آبرو را .
( عدالت تا در جامعه سالم و با مردم رشد یافته خرد ورز و خو گرفته با فرهنگ انسانی و اسلامی استقرار نیابد پا نخواهد گرفت و شکوفا نخواهد شد .) به امید ظهور عدالت گستر جهان مهدی صاحب الزمان ان‌شاءالله

ابوذر تواضع

منبع : روزنامه رسالت