هوش و اندازه‌گیری آن

(sagacity) ، به مجموعه استعدادهایی که برای حل مسائل و درک روابط اطلاق می‌شود. و یا قابلیت انعطاف و یا توانایی انجام یک کار به همراه تفکر عاقلانه منطقی و رفتار موثر در محیط. دید کلی دانشمندان در این موضوع به دو گروه تقسیم می‌شود.
گروه اول معتقدند که هوش یک استعداد ذهنی کلی است که همه عملکردهای شناختی را یکجا جمع می‌کند. از جمله دانشمندانی مانند اسپیرمن.
گروه دوم از دانشمندان بر این عقیده‌اند که هوش از عوامل متعددی مثل سرعت ادراک ، سیالی کلام ، استعدادهای عددی ، تجسم فضایی ، حافظه تداعی ، سرعت استدلال ، ادراک کلامی و... تشکیل می‌شود. حتی گلیلفورد معتقد بود هوش از ۱۲۰ عامل تشکیل می‌شود.
● تاریخچه
اولین کسی که بر روی هوش (اندازه گیری هوش) کار کرد، ترمن آمریکایی بود. مطالعات او نشان داد که افراد سر آمد و با هوش از نظر شغل ، رضایت از زندگی ، در آمد ، رفتار با همسر و فرزندان در سطح بالایی قرار دارند. همچنین اشاره کرد، افراد عقب مانده از مادران کمتر از ۲۰ سال و یا بیشتر از ۳۵ سال متولد می‌شوند.
سالها بعد ، ریموند کتل ، نظریه وجود انواع مختلف هوش را رد کرد و اظهار داشت که دو نوع هوش وجود دارد. هوش سیال و متبلور. سیالی یعنی توانایی کسب شناخت‌های تازه و حل مسائل جدید و هوش متبلور یعنی تراکم شناخت‌ها در طول زندگی. و ادامه تحقیقات نشان می‌داد که هوش متبلور با افزایش سن بالا می‌رود و برعکس هوش سیال با افزایش سن سیر نزولی پیدا می‌کند.
● طرز کار
در آزمون‌های هوشی ، هر آزمودنی نمره‌ای بدست می‌آورد که آن را ضریب هوش یا هوشبر می‌نامند. در هر اجتماعی آزمون‌ها را در گروه‌های وسیع اجرا می‌کنند و میانگین آنها را ۱۰۰ در نظر می‌گیرند، بنابراین ، ضریب هوشی ۱۰۰ بیانگر هوش متوسط خواهد بود. بالاتر و پایین‌تر از آن به ترتیب درجات باهوشی و کم هوشی را نشان خواهد داد. یکی از این آزمون‌های هوشی ، آزمونی است که نتیجه آن به صورت سن عقلی بیان می‌شود، یعنی کودک در پاسخگویی به آزمون توانایی چه سنی را داشته است.
مثلا اگر یک کودک هفت ساله نتیجه متوسط کودکان هشت ساله را بدست می‌آورد، می‌گفتند، او سن عقلی یا توانایی ذهنی کودک هشت ساله را دارد. در فرمول این آزمون ، اگر سن عقلی و تقویتی برابر باشند، ضریب هوشی ۱۰۰ خواهد بود. بنابراین می‌توان گفت کودک بهنجار است. کودک بهنجار ، کودکی است که سن عقلی و تقومی او یکسان باشد.

منبع : دانشنامه رشد