طراحی کتابخانه‌های آینده : تجربه سنگاپور

" جولیوس سباراتنام " مدیر گروه كتابخانه های دیجیتالی و خدمات اطلاع رسانی در سنگاپور است . با او ممكن است او را در شورای ملی كامپیوتر یا هیأت امنای كتابخانه ملی سنگاپور ملاقات كرده باشید.سنگاپور امروزه ، كشورها و شركتهای تجاری بر اساس اطلاعات ، دانش ، شیوه های فناوری و با یكدیگر رقابت می كنند. بعنوان نمونه در ایالات متحده آمریكا، بخش خدمات با امكانات پیشرفته و با استخدام بیش از ۷۰ درصد نیروی انسانی و در حدود ۷۴ درصد ارزش افزوده بر سایر بخشها مسلط است . در دنیای امروز با تولیدات عمده محصولات داخلی ، زمین ، سرمایه، كار ، هیچكدام منبع اقتصادی حساس ، مهمی نمی باشد. اطلاعات ، نقش مهمی در تولید ثروت بازی می كند. ملت ها و شركت های تجاری به واسطه دانش و اطلاعات پیشرفت می نمایند. اطلاعات و دانش نقش موثری در انجام كار سازمانها خواهد داشت . حتی كشور كوچكی مثل سنگاپور به اهمیت اطلاعات پی برده است . آقای " جو چوك تانگ " نخست وزیر سنگاپور ، اهمیت دانش و اطلاعات را در روز ملی " پیام " در سال ۱۹۹۳ میلادی به ملت سنگاپور بوضوح بیان كرد. وی تأئید كرد كه " آینده متعلق به كشورهایی است كه مردم شان محصلات بیشتری تولید كنند و از دانش و اطلاعات و تكنولوژی بهری بیشتری داشته باشند. اكنون دانش و اطلاعات از عوامل اصلی پیشرفت اقتصادی است نه منابع طبیعی.... . "
* منبع اطلاعات *
اطلاعات بطور مداوم در اندازه ها و شكلهای مختلف در حال رشد و افزایش است. منابع اطلاعاتی بوسیله تجار و مردم ایجاد می شوند. در یكی دو سال گذشته بر اثر رشد سریع وناگهانی شبكه جهانی
" اینترت " میزان اطلاعات قابل دسترس برای استفاده كنندگان افزایش یافته است . اغلب مردم یك رشته صفحات به هم بافته شان را خلق می نمایند و آن اطلاعات را به شكل گزارشات رسمی منتشر می كنند. گروههای هم مباحثه و بانكهای اطلاعاتی از طریق شبكه اینترنت قابل دسترسی است. همچنین شبكه های اطلاع رسانی زیادی شكل گرفته است . شبكه ملی ارتباط كامپیوتری از راه دور در ایالات متحده آمریكا چهارمین و بزرگترین شبكه خدمات اطلاع رسانی پیوسته در جهان است . شبكه ها به استفاده كنندگان اجازه می دهند تحقیقاتشان را انجام داده و اطلاعات لازم را بدست آورند، و مستقیما با متخصصان و همكاران خود در موضوعات مورد علاقه ارتباط حاصل نمایند. حتی قهوه خانه هایی * كارشناس ارشد علوم كتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه گیلان .كه از كامپیوتر بهره جسته اند موجبات فراهم آمدن تسهیلاتی برای مردم جهت ارتباط با شبكه اینترنت برای دسترسی به اطلاعات گردیده اند . تقریبا كشورها هزینه های شهری را به منظور ارتباط با شبكه اینترنت متحمل می شوند. انجمن ها و اتحادیه های موجود شكل گرفته اند و شبكه های ارتباطی و اطلاعاتی را در انجام وظایف بطور موثر یاری خواهند كرد.
بی نظمی اطلاعاتی :
" آب ، آب ، همه جا آب ... در حالیكه قطره ای برای نوشیدن و رفع تشنگی نیست " این سخن شاعرعرف
" كولریج" در شعر باستانی " كشتیران" است . ما در دنیای اطلاعات شناور هستیم و استفاده كنندگان اغلب اظهار عدم رضایت می كنند، چرا كه آنها بخاطر علم و دانش مشكلات زیادی را متحمل می شوند. خوب ، وقتی ها در دریا شنا می كنیم ، ما نمی توانیم بمنظور رفع تشنگی آب دریا را كه شور است بنوشیم ، در واقع آب دریا برای نوشیدن مناسب نیست ، شبیه این استفاده كنندگان به پایگاههای بزرگ اطلاعات دسترسی دارند، اما از آن بطور موثر نمی توانند استفاده نمایند . به عنوان نمونه شبكه اینترنت ، تسهیلات زیاد و منحصر به فردی را جهت دسترسی به اطلاعات فراهم كرده است و ما با تنوع منابع اطلاعاتی روبروی هستیم و اغلب در آن غرق می شویم. اینترنت استفاده كنندگان را در تشخیص و تجزیه وتحلیل اطلاعات قادر می سازد و مشكل آنها را در غربال اطلاعات حل می نماید . جامعه استفاده كننده از خدمات اطلاعاتی اینترنت پس از استفاده از منابع اطلاعاتی یا تغذیه سریع اطلاعاتی در صورتی كه با مشكل مواجه می شوند ، توقف نموده و پس از مدتی مشكل مربوطه را پیدا كرده و واقعیت را از واقعیت نماها مجزا می نمایند.
محیط كار تازه
امروزه ، انفجار اطلاعاتی كه ناشی از رشد و افزایش توان اطلاعاتی حاصل شده ، از نظر پنهان مانده است . تقاضاهای استفاده كنندگان بیشتر می شود و از تنوع انتخاب و سلیقه ها برخوردار است . بعنوان مثال در گذشته مردم به كتابخانه ها و كتابداران و بانكهای اطلاعاتی پیوسته وابسته بودند ، امروزه به این مدل دیگر توجهی نمی شود. توسعه تكنولوژی و رشد دانش در واقع مسیری است كه مادر آن فعالیت نمائیم . شركت ها و بویژه افراد به تكنولوژیی علاقمند هستند كه باعث افزایش و پیشرفت استعداد آنها باشد ، آنها استفاده از تكنولوژیهای مختلف را یاد می گیرند. كار برجسته تكنولوژی ، در دسترس قرار دادن اطلاعات و ذخیره اطلاعات كه اغلب بصورت رایگان برای كاربران است. كار در سال ۲۰۰۰ روشن خواهد بود. حتی كارگران وابسته به دانش و اطلاعات و پیشرفتهای تكنولوژیكی هستند و اغلب تلاش می نمایند كه با فناوریهای شبكه های اطلاعاتی و پیشرفتهای تكنولوژیكی كه باعث رشد و پیشرفت شان می گردد آشنا گردند.
تغییر نقش كتابخانه ها
كتابخانه ها بایستی با تغییرات ناشی از فناوریهای اطلاعاتی و با توجه به رشد سریع اطلاعات و منابع اطلاعاتی ، پیشرفتهای تكنولوژیكی و تغییر تقاضاهای استفاده كنندگان هماهنگ شوند. كتابداران مسئول رفع نیازهای اطلاعاتی آنها هستند و باید در اسرع وقت موقعیت جامعه استفاده كننده از كتابخانه را تشخیص داده و اطلاعات و خدمات مناسب و مفید را برای شان فراهم آورند. كتابخانه ها بایستی تغییرات ممكن را پیش بینی نمایند. اصلاحات كنند و در انجام كارهایی كه ما در انجام آن تأكید می كنیم سبقت بجویند چرا كه كتابخانه بعنوان » مركز اطلاعات « و كتابداران بعنوان مدیران دانش مدون نقش مهمی در گردآوری ، پردازش و ذخیره اطلاعاتی واشاعه آن برعهده دارند. به من اجازه دهید برهه ای از تاریخ را بعنوان نمونه » در اهمیت اطلاعات« بیان نمایم. در سال ۱۹۶۸ میلادی اگر شخصی می پرسید كه در دهه اخیر چه كشوری در صنایع ساعت سازی بر جهان تسلط داشته است ؟ پاسخی كه می توان به این سئوال داد، كشور سوئیس كه در صنایع ساعت سازی بمدت شصت سال بر جهان تسلط داشته است، و پیوسته در اصلاح و ساخت ساعتهایی كه تولید می كردند پیش قدم بود است . در سال ۱۹۶۸ آنها با بیش از ۶۵ درصد سهم بازارهای جهانی ، بیش از ۸۰ درصد سود را در اختیار داشتند . در سال ۱۹۸۰ سهم بازارهایشان یكباره و بطور ناگهانی به كمتر از ۱۰ درصد و سود ناچیز كمتر از ۲۰ درصد ، درهم فرو ریخت ، آنها سقوط كردند، زیرا بعضی چیزهای غیر قابل درك از جمله ساختمانهای مكانیكی كه از طریق تكنولوژی الكترونیكی ساخته شده بود ، جایگزین تكتولوژی قبل شده بودند. سوئیس شگفتیهای تازه تكنولوژی » كوارتز« را نادیده گرفته بوداما ساعت سیكوی ژاپنی كه از تكنولوژی كوارتز در طراحی و ساخت آن سرمایه گذاری شده بود جانشین ساعتهای سوئیسی در جهان گردید. در حال حاضر ژاپنی ها ۳۳ درصد سهم بازارهای جهانی ساعت را به خود اختصاص داده اند . این تحقیقی بود كه انیستتوی ساعت سازی سوئیس » تكنولوژی كوارتز« ابداع جدید صنایع ساعت سازی ، انجام داده بود و محققین انیستتوی مزبور آنرا در كنگره جهانی ساعت ارائه كرده بودند و معتقد شدند كه باید محصولاتی تولید نمایند كه با توجه به تكنولوژی كوارتز تازه بوده و ساعت شان همیشه و همه وقت برای آینده ماندگار باشد.ساعت سیكو آنگونه كه انتظار می رفت، شد و در تاریخ همه ماندگار گردید . چگونه ما می توانیم این اشتباه را نادیده بگیریم . بعنوان » واقعه ساعت سوئیسی« اهمیت كشف ابداع مدلهای جدید و اطلاعات لازم را برای پیشرفت روشن می سازد. ما نیازمند اطلاعات و دانش هستیم و باید آگاه باشیم و مسئول هستیم كه سریعا اصلاحات لازم را انجام دهیم و بطور مثبت نقش مناسبی را در اهداف ، هدایت و رهبری همیشگی ایفاء نمائیم در غیر اینصورت دلایل كمی در فلسفه وجودی كتابخانه با توجه به تغییرات آینده وجود خواهد داشت ؟ ما باید پیوسته نقد و بررسیهای تجاری را ملاحظه كرده و همواره بسوی جلو نگاه كنیم و آینده را با تغییرات ممكن پیش بینی نمائیم. اصلاحات انجام دهیم و خدمات جالبی فراهم آوریم. كتابخانه ها را در بهره برداری از تسهیلاتی كه اینترنت برای آن فراهم ساخته حركت كندی داشته است . در واقع قهوه خانه ها در ایالات متحده آمریكا و انگلستان برای افرادی كه برای اولین بار برای صرف شام به آنجا مراجعه می نمایند ، مكان دسترسی رایگان به شبكه اینترنت را فراهم ساخته اند . اینترنت دسترسی به منابع اطلاعاتی را افزایش داده است و با توجه به دسترس پذیری رایگان اطلاعاتی كه ایننترنت فراهم می نماید رشد امیدوار كننده ای وجود دارد. مردم ممكن است سره را از ناسره تشخیص ندهند و از واقعیت نماها بیشتر از واقعیت ها استفاده نمایند، این وظیفه كتابخانه هاست كه در این خصوص بررسی لازم را انجام داده و بطور مداوم به جامعه استفاده كننده كمك نمایند . همچنانكه ما همیشه به گذشته و كاری كه انجام می دهیم توجه داریم ، باید به موقعیت تازه نیز جهت ارج نهادن به جامعه استفاده كننده توجه داشته باشیم و آنها را بطور مداوم در بدست آوردن اطلاعات صحیح در زمان مناسب و شكل صحیح آن متقاعد سازیم .طراحی كتابخانه های آینده
علاقمندم كه تجربه دولت سنگاپور را كه چگونه ساسیت هایی را برای رهبری و هدایت اتخاذ كرد و كتابخانه ها را متقاعد ساخت كه با تغییرات جامعه اطلاعاتی هماهنگ شوند برای شما ارائه كنم . در سال ۱۹۹۲ وزیر اطلاعات و هنر » جورج یو« ، » كمیته بررسی كتابخانه های ۲۰۰۰« را برای ایجاد و ساخت كتابخانه های عمومی جدید بوجود آورد. دولت سعی كرد با تغییر شیوه های زندگی ، توقعات بالا و رشد عمده تكنولوژی و با ایجاد كتابخانه های منطقه ای در شهرهای جدید التاسیس با بهترین روش ها نیازهای اطلاعاتی و گوناگون اجتماعی آنها را فراهم سازد. در سطوح بالای كمیته مزبور ، مجریان سطح بالا با مدارك دانشگاهی در كمیته و مجریان سطح بالای دولتی موظف بودند برای توسعه، طرح بزرگ خدمات كتابخانه ای را نسبت به ۱۰ الی ۱۵ سال آینده در راستای پشتیبانی از توسعه ملی كشور ترسیم نمایند. سنگاپور كشوری است كه جزایر مجزا و در حدود ۶۴۶ مایل مربع وسعت دارد . این كشور فاقد هر گونه منابع طبیعی است ، به این ترتیب پیشرفت سنگاپور به میزان خیلی زیاد به مردم آن كشور بستگی دارد. دولت در چشم انداز آینده نیازمند به رشد تنها منبع آن یعنی مردم یا ملت سنگاپور دارد. به منظور حمایت از رقابت رو به رشد آن كشور ، مردم مسئول بوجود آمدن دانش اقتصادی و انفجار اطلاعات هستند و مهارتهای قبلی كهنه و منسوخ شیوه های آموزشی سنگاپور پسندیده به نظر نمی رسید و باید با فراگیری شیوه های جدید آموزش و دسترسی به اطلاعات و دانش مدون در جهان اقتصادی رقابت آمیز امروزی ماندگار باشد، این امر میسر نخواهد بود مگر با افزایش مهارتهای تكنولوژیك ، افزایش اطلاعات و دانش كه منجر به آموختن سریع و كاركرد موثر و دانش بهتر از سایر كشورها گردد.
چشم انداز كتابخانه های ۲۰۰۰ میلادی
كمیته بررسی كتابخانه های ۲۰۰۰ مشخص كرد كه كتابخانه ها می توانند نقش اساسی در حمایت از مردم سنگاپور در فراگیری ملی آنها داشته باشند و در "كتابخانه ها" یكی از اركان اصلی گسترش رشد و استعداد ملت سنگاپور و آنها را در موقعیت خوبی قرار خواهد داد. كتابخانه ها نه تنها نیازهای متنوع جمعیت بویژه نیازهای اساسی ومختلف بخشهای اقتصادی را فراهم خواهد كرد ، بلكه هسته اصلی ارائه خدمات برای رشد و توسعه فرهنگی و میراث آن كشور خواهد بود. هدف نهایی آنكه كتابخانه ها باید مردم را در تشویق به مطالعه و خدمات و فراگیری بیشتر اطلاعات قادر سازند. واقعیت كتابخانه ۲۰۰۰ بعنوان ابزاری كه پیوسته استعداد ملی را گسترش خواهد داد و فراگیری از طریق شبكه كتابخانه های ملی و تهیه وارائه خدمات بوسیله مراكز و منابع اطلاعاتی در پشتیبانی از یادگیری ، تسهیلاتی را برای مردم آن كشور فراهم خواهد كرد. كمیته مذكور شش استراتژی گسترش و " پرتاب رو به جلو " را پیشنهاد كرده است . كه آنها خدمات كتابخانه را از تصورات ذهنی و خیال به واقعیت انتقال خواهند داد. این سیاستها با ملاحظه آرزوهای ملی موجب افزایش توقعات و پیشرفت مردم آن كشور و تغییرات شیوه های زندگی و پیشرفتهای تكنولوژی و كاربرد بیشتر در آن حیطه خواهد شد. كمیته همچنین سه عامل نیرومند و موثر كه ما را به سوی واقعیت كمك خواهد كرد مشخص نمود.
رئوس شش استراتژی پرتاب رو به جلو، یا ، " استراتژیهای توسعه"
استراتژیهای توسعه در بهتر شدن موجودیت نظام كتابخانه ای در ارائه خدمات بهتر و نیازهای همگانی مردم سنگاپور موثر خواهد بود كه عبارتند از :
۱ ـ گسترش مناسب نظام كتابخانه های عمومی بمنظور فراهم كردن نیازهای گوناگون استفاده كنندگان بخشهای مختلف و متقاعد كردن آنها جهت وصول به نتبجه و ارتباط و تأكید در سرمایه گذاری برای رشد و توسعه نظام كتابخانه های عمومی :
۱ ـ ۱ ـ شبكه كتابخانه های ملی ـ كتابخانه ملی مرجع به منظور ارائه خدمات و مرجع به گذشته تأسیس خواهد شد و از نیازهای همگانی جمعیت كشور پشتیبانی خواهد كرد. این كتابخانه بوسیله شبكه كتابخانه های تخصصی مانند كتابخانه حقوق و پزشكی كه توسط دانشگاه ملی سنگاپور حمایت خواهد شد.
۱ ـ ۲ ـ سه رده از نظام كتابخانه ای و سیستم كتابخانه های عمومی با متقاعد كردن و حصول به نتیجه و دسترسی پذیری و ارائه خدمات در سطح بالا به توده مردم بطور عموم مرتب خواهد شد. سه رده نظام كتابخانه ای مركب از كتابخانه منطقه ای ـ عمومی و كتابخانه های بدون مرز تأسیس خواهد شد. ساختار مدیریت مستقل برای كتابخانه های منطقه ای توصیه می شود. این كتابخانه خدماتی را با توجه به نیاز و احتیاجات اتحادیه ها ، انجمن ها و تجار فراهم خواهد كرد. كتابخانه های عمومی كوچكتر همانند كتابخانه های عمومی حوزه عملكرد محدودی خواهند داشت و اهداف آن رفع نیازهای همگانی شهروندان خواهد بود. كتابخانه های بدون مرز در خارج و در كنار معابر عمومی ایجاد شده و در مراكز اجتماعی دایر خواهند شد و خدماتش را برای بچه ها و بزرگسالان فراهم خواهد كرد. رشد و توسعه كتابخانه به مفهوم طرح ملی از لحاظ توسعه فیزیكی سنگاپور در یك سطح قرار داشته و این موضوع در موقعیت و وضعیت كتابخانه ها تأثیر خواهد گذاشت.
۱ ـ ۳ ـ كتابخانه های آموزشگاهی و دانشگاهی به منظور حمایت بیشتر در یادگیری و در راستای پشتیبانی در امر آموزش و احتیاجات دانشجویان دانشكده ها و دانش آموزان مدارس گسترش خواهد یافت . در تولید اطلاعات و مهارتهای آموزشی و پژوهشی و در روشهای مطالعه و امر تحقیق با تأكید بیشتری، سرمایه گذاری خواهد شد . این مهارتها ملت سنگاپور را آماده می سازد كه در فراگیری دانش جدید پس از اتمام آموزش كلاسیك (مدرسه ای) همچنان ادامه دهند. این مجموعه بیشتر شامل منابع اطلاعاتی تازه ترین ابزار و وسایل غیر چاپی (مواد سمعی و بصری) و فراهم كردن خدمات قابل دسترس از طریق شبكه ها خواهد بود.
۱ ـ ۴ ـ كتابخانه های تخصصی ـ كتابخانه های تخصصی تأسیس و ایجاد خواهند شد و نیز به منظور حمایت و پشتیبانی از رفع نیازهای متنوع اطلاعاتی در بخشهای اقتصادی و اجتماعی توسعه خواهند یافت. یك كتابخانه مركزی تجاری ، تهیه كنندگان اطلاعات مختلف را بهم مرتبط خواهند ساخت و با توجه به نیازهای تاجران خدماتش را ارائه خواهد كرد.این كتابخانه خدمات مناسب با ارزش افزوده ای با توجه به نیازهای تخصصی و ترجمه مورد نیاز تاجران بزرگ و هوشیار با تجربه و تجزیه و تحلیل برایشان فراهم خواهد ساخت. بمنظور حمایت بیشتر از جامعه سنگاپور ، كتابخانه موسسه مطالعات آسیای جنوبی بزرگتر و توسعه بیشتری خواهد یافت و خدماتش را بعنوان مركز اطلاعات آسیای جنوبی ارائه خواهد داد همچنین این كتابخانه تلاش خواهد كرد كه دسترسی پیوسته به منابع در دو شكل زبانهایی بومی و انگلیسی را افزایش داده و خدمات با ارزش افزوده بیشتری را فراهم خواهد ساخت. بانك اطلاعاتی آسیای جنوبی برای رفع نیازهای اطلاعاتی بومیان و سایرین تهیه خواهد شد. به منظور ارج گذاشتن و رشد هنرها در سنگاپور ، كتابخانه هنر با تأكید به هنرهای سنگاپوری ، هنرهای منطقه ای و قومی تأسیس خواهد شد. كتابخانه های هنری در دو نقش بعنوان مركز فراهم آوری نیازهای فرهنگی عمومی و نیز در ارائه نیازهای تحقیقی دانشگاهی و مجامع علمی در نواحی محلی و در سطح كشور فعالیت خواهد داشت . این كتابخانه در پرورش زیبایی و ایجاد هنرها و استعداد خلاق و رقابت آمیز ، كمك خواهد كرد.
۲ ـ تأسیس شبكه كتابخانه های بدون مرز
در سال ۱۹۸۵ ساختمان كتابخانه های بدون مرزی ایجاد گردید و از طریق شبكه های كامپیوتری ، خدماتش را برای خارجیان امكان پذیر ساخت . این كتابخانه دسترس پذیری به اطلاعات را، ترجیحا از مجموعه های محدود و ارائه خدمات مرجع گسترده برای خارجیان بعنوان كلیدی در ارزشیابی كتابخانه های در دست اجرا میسر خواهد ساخت . در واقع نوعی سرمایه گذاری عمومی در كتابخانه ها در سنگاپور انجام شده است و تمام كتابخانه ها از طریق شبكه به كتابخانه های بدون مرز ارتباط خواهند داشت و دسترسی به اطلاعات مناسب و روز آمد ، آسان خواهد بود. كتابداران و جامعه استفاده كننده از كتابخانه با توجه به تنوع پایگاههای اطلاعاتی ، قادر خواهند بود از خانه یا اداره شان به كتابخانه دسترسی داشته باشند. كتابخانه ها باید از مجموعه های بسته و محدود به مجموعه هایی روز آمد و عالی متحول شوند. از زمانیكه شبكه ها امكان اجازه بیشتری به استفاده كننده گان در دسترسی به اطلاعات را فراهم كرده ، انتظار می رود موجب سرمایه گذاری و تسهیلات بیشتر دولت در كتابخانه ها گردد.۳ ـ استراتژی مناسب توسعه مجموعه ملی
با تكنولوژی مناسب و رشد منابع اطلاعاتی الكترونیكی ، تحول شایسته ای است كه كتابخانه ها همه اطلاعات دور از دسترس را تهیه نمایند . مسئولیتها و وظایف باید تقسیم شود و حداكثر تلاش را باید انجام داد تا سرمایه گذاریها متوجه كتابخانه ها گردد. خط مشی تهیه و گردآوری منابع ملی مشخص خواهد شد و با شروع سیاست مجموعه سازی ، مجموعه كتابخانه های مختلف از طریق شبكه ها قابل دسترس خواهد بود و بطور كلی نیازهای مردم سنگاپور را فراهم خواهد كرد. در واقع از طریق شبكه های اطلاع رسانی و كتابخانه ها نیازهای مراجعین در سطح ملی تضمین و به حداكثر خواهد رسید و رفع نیازهای حداقل را دو برابر خواهد كرد.
۴ ـ تضمین خدمات كیفی بواسطه جهت یابی در بازار
نیازهای اطلاعاتی كاربران ، اغلب در حال افزایش است ، مراجعین كتابخانه مجال كافی جهت انتخاب را دارند . از این رو ارائه خدمات سطح بالا را از كتابخانه انتظار دارند. این تغییرات برای بخش وسیعی از جامعه استفاده كننده سبب خواهد شد تا همواره از كتابخانه و خدمات آن در طول مدت یادگیری بهره مند شوند. بمنظور جلب توجه كسانیكه عموما جزء استفاده كنندگان كتابخانه نیستند ، كتابخانه ها بایستی تغییر جهت داده و تقاضاهای جدید را ایجاد كرده و وضعیت داد و ستد را در بازار جهت یابی نموده و خدمات نشر رومیزی را در بازار ارائه كنند. ضروری است كتابخانه ها خدمات رضایت بخش به صورت مشاوره ای و با توجه به نیازهای متغیر رقابت آمیز گونه استفاده كنندگان را فراهم سازند . مدیریت كتابخانه سیاستی را فراهم خواهد كرد تا كاربران آموزش لازم را جهت دسترسی به خدمات كیفی كتابخانه را فرا گیرند. كتابخانه ها می توانند از طریق كسب مهارتهای تجارب و بازار یابی ، مهارتهای لازم را فرا گرفته و موفق شوند . كتابخانه های آینده باید استفاده از كتابخانه را بیشتر تسهیل نمایند و بصورت جسته و گریخته و بواسطه نمایشگاههای خیلی جالب و جذاب كتاب و فراهم آوری كتابهای نایاب ، تسهیلاتی همانند قهوه خانه ها برای رفع نیازهای استفاده كنندگان خارجی تهیه كنند.
۵ ـ برقرار ارتباط و همكاری با تاجران و اتحادیه ها
ضروری است كه كتابخانه ها بخشی را برای مشاوره محدود، بمنظور راه اندازی كتابخانه های سازمانها و اتحادیه های خصوصی دایر نمایند. مدیران و مسئولین اتحادیه ها و تاجران، به منظور ارائه خدمات مشاوره ای باید هیأت امنای كتابخانه های محلی را تأسیس نمایند. اینگونه كتابخانه ها به جای اینكه در ساختمانهای بزرگ ساخته شوند باید تركیبی از موضوعات فرهنگی ، آموزشی و پرورشی ، بازرگانی و تجارت و مسائل اجتماعی باشند. در این روش فعالیتهای كتابخانه ، مطابق اهداف اتحادیه ها یا انجمن های مربوطه كامل می گردد. این كار نوجوانان را به مطالعه در كتابخانه ها تشویق خواهد كرد و آنها را از مغازه پدرشان به سوی كتابخانه خواهد كشاند.
۶ ـ پشتیبانی از دانش جهانی
نخست وزیر قبلی سنگاپور " لی كوان یو " فرایند ارزیابی بر دانش و علوم جدید را در دومین همایش جهانی موسسین شركتها در سال ۱۹۹۳ در هنگ كنگ بطور كامل تهیه كرد. او بطور برجسته نشان داد كه چگونه موسسین شركتهای ملی و بومی در استفاده از دانش محلی اختصاص یافته در امور تجارت و بازرگانی اغلب از حد و مرزهای فرهنگی خود موفقیت داشته اند . با بررسی دانش موجود در سطوح مختلف تاجران محلی و تاجران علاقمند به علم و دانش ، مشخص شد كه تاجران با علم و دانش با شناخت روزنه های اقتصادی ، سود بیشتری را به خود اختصاص خواهند داد.پیشینه چند فرهنگی سنگاپور ، مرزهای جغزافیایی از عوامل مناسبی اند كه نقش آن را در فرایندهای بررسی دانش افزایش خواهد داد. كتابخانه های باید به این ترتیب در حمایت از مردم سنگاپور آنها را در وضعیتی قرار بدهند كه نقش شان در بررسی دانش جهانی از طریق كتابخانه ها تضمین شده و ایجاد مدیریت صحیح در اجرای طرح كتابخانه ۲۰۰۰ میلادی در سالهایی كه در پیش رو است ، خواهد شد .
۲ ـ تكنولوژی (فن آوری)
شاهكار تكنولوژی ، كمك به معاملات تجاری ، دسترسی به اطلاعات و كیفیت خدمات خواهد بود. توجه به ابزارهای كامپیوتری ، موقعیت های جدیدی را برای تهیه كنندگان و استفاده كنندگان اطلاعات بوجود خواهد آورد. ابزارهای اطلاع رسانی ، روش ذخیره ، پردازش، توزیع و اشاعه اطلاعات را تغییر خواهد داد. بطور یقین ، درآینده ، تكنولوژیها ، قابلیت دسترس پذیری و قابلیت بازیابی اطلاعات را افزایش خواهند داد. از جمله كارگزاران ابزار هوشمند (رایانه ها) و ابزارهای بازیابی اطلاعات ما را در غربال نسبی اطلاعات یاری خواهند كرد. و در بیشتر بخشهای قابل اداره حضور خواهند داشت . رایانه ها و تكنولوژیهای اطلاع رسانی می توانند ما را در تشخیص واقعیت از " واقعیت نماها " یاری نمایند.ابزارها و تكنولوژیهای رایانه ای در مكانیزاسیون كتابخانه ، آن را در اتصال به دنیای اطلاعات الكترونیكی سرعت و قدرت خواهند بخشید.
۳ ـ مدیریت سازمانی
كمیته نقد و بررسی كتابخانه های ۲۰۰۰ پیشنهاد كرد طبق قانون مصوب هیأت امنا ، اجرای توصیه های كتابخانه ۲۰۰۰ میلادی را سر لوحه كار خود قرار دهند. هیأت امنای كتابخانه های جدید، مجددا باید سازمان پیدا كنند و با حمایت انجام شده و از طریق ابزارهای اطلاع رسانی بطور موثر فعالیت كنند . گروهی از مدیران سطوح بالای باید مجری انتقال و جایگزینی رهبری حرفه ای (مدیریت علمی) خدمات كنونی كتابخانه ها با توجه به توصیه های پیشنهادی كتابخانه های ۲۰۰۰ باشند.تجسم واقعی كتابخانه های ۲۰۰۰
توصیه ها و پیشنهادات كمیته نقد و بررسی كتابخانه های ۲۰۰۰ در گزارش مربوط به كتابخانه های ۲۰۰۰ (تأمین سرمایه و سرمایه گذاری در سواد آموزی ملی) بوضوح مشخص گردیده است . این برنامه بوسیله دولت در مارس ۱۹۹۴ مورد تصدیق و در آوریل ۱۹۹۴ جنبه اجرایی بخود گرفت از آن سازمان تا كنون چندین برنامه توسعه ایجاد گردیده است كه شامل :
۱ ـ اداره جدید دولتی ـ دولت در سپتامبر ۱۹۹۵ ـ تأسیس هیأت امنای كتابخانه ملی را در اجرای برنامه های كتابخانه ۲۰۰۰ دراولویت قرارداد ـ رئیس هیأت امناء دكتر " تان چین نام " مدیر اجرائی ترویج صنعت توریسم در سنگاپور است . آقای دكتر " تان " بعنوان رئیس كمیته نقد و بررسی كتابخانه های ۲۰۰۰ ، مطالعات جامع و وسیعی را برای رهبری و هدایت این طرح انجام داد. هیأت امناء استراتژی اجرای این طرح را بمدت ۵ سال به دولت ارائه و منتظر تصویب بودجه لازم جهت اجرای طرح مذكور گردید. هدف اصلی هیأت امنای كتابخانه ملی ، توسعه و رشد خدمات كتابخانه ملی و كتابخانه های عمومی در سنگاپور است و همكاری متقابل با سایر ادارات دولتی به منظور ترویج مطالعه و اشتراك منابع و دسترسی به اطلاعات را سر لوحه كارش قرار داد.هیأت امناء همچنین نقش اصلی هدایت و رهبری در توسعه طرح ملی نیروی انسانی برای كتابخانه و خدمات اطلاع رسانی حرفه ای را بعهده خواهد داشت. تأكید بر تشخیص و جایگزینی نوع نیازمندیهای سازمانها از لحاظ مهارتها و نیازهای آموزشی ، همانند بررسی مجدد و شیوه های عملی و راهكارهای مختلف خدمات دهی خواهد بود . تأكید می گردد كه ترویج و استفاده بیشتری از كتابخانه و خدمات اطلاع رسانی انجام پذیرد. برنامه در ابتدا از جامعه استفاده كننده حمایت خواهند كرد و آنها را با رضایت كامل در رفع نیازهای گوناگون متقاعد خواهد ساخت . این سیاست از طریق توسعه و تكامل شیوه های مطالعه ، گسترش مهارتهای اطلاع رسانی مانند اطلاع رسانی مانند دو شیوه ممكن ، شیوه الكترونیكی و ابزارهای چاپی مانند كتابها و نشریات ادواری و منابع سمعی و بصری انجام می شود.
۲ ـ طرح پیشنهادی خدمات ملی اطلاع رسانی و مرجع
خدمات كتابخانه ملی مستقیما در حیطه نظارت هیأت امنای كتابخانه ملی خواهد بود. همچنین تأكید بیشتری در توسعه خدمات كتابخانه های عمومی به ایجاد مطالعه و فراگیری ملی و تلاش در حمایت و پشتیبانی از سوادآموزی می شود. بررسی و تحلیلی از وضعیت خدمات مرجع كنونی در كتابخانه ها انجام گرفته بود و طرح پیشنهادی خدمات اطلاع رسانی و مرجع توسط هیأت امنای كتابخانه ملی تصویب شده بود. خدمات اطلاع رسانی و مرجع در افزایش تقاضا برای اطلاعات در راستای تقویت و حمایت از نیازهای اطلاعاتی و یادگیری عمومی و رشد حرفه ای شان و به تاجران و انجمن های علمی ـ تحقیقی ارائه خواهد شد. بخش خدمات اطلاع رسانی و مرجع متضمن كتابخانه ملی سنگاپور و مركز اطلاع رسانی چند رسانه ای خواهد بود. این كتابخانه ها به امكانات شبكه مجهز خواهند بود و از طریق ارتباط با سایر نمایندگیهای اختصاصی و كتابخانه های تخصصی خدماتشان را بطور جامع به كتابخانه ملی ارائه خواهند داد و مكانی را بعنوان بخش مرجع بمنظور رفع نیازهای مراجعین تأسیس خواهد شد . مجموعه ها توسعه خواهند یافت و بیشتر خدمات اطلاع رسانی الكترونیكی ارائه خواهد شد.خدمات كتابخانه ملی در آغاز بمنظور ارائه و تهیه خدمات با ارزش افزوده برای اهداف جامعه استفاده كنند و صرفه جویی در وقت آنها و استفاده بیشتر شان گسترش می یابد. همچنین تأكید بیشتری در رشد و آموزش كاركنان كتابخانه می شود. كاركنان موجود كتابخانه ها در كسب مهارتهای جدید آموزش خواهند دید و سایرین با افزودن منابع كمیاب به مجموعه های كتابخانه كمك خواهند كرد.
۳ ـ تأكید در اجرای اصول
روشهای درستی برای انجام و اجرای برنامه كتابخانه ۲۰۰۰ اتخاذ شده بود. فلسفه استراتژی صحیح انجام برنامه ها مطابق با نمونه اصلی بطور سریع اتخاذ خواهد شد. استراتژی صحیح اجرای برنامه ها برای تجربه اهداف و پیشرفت آنها ، این اجازه برای انتخاب اجرای طرح ها را در سطح كلان خواهد داد. این خط مشی همچنین به تصمیم گیرندگان این اجازه را خواهد داد كه میزان عكس العمل استفاده كنندگان را به خدمات تازه و میزان ارزشگذاری به آن را آزمایش نمایند. نمونه هایی از خط مشی یا استراتژی انجام برنامه ها در نسخه اصلی بوضوح آمده است كه عبارتند از :
۳ ـ ۱ ـ كتابخانه منطقه ای تامپینز
مفهوم كتابخانه منطقه ای در ابتدا بصورت نمونه در منطقه "تامپینز" ایجاد شد . اینجا ما شما را از خدمات جدید و امكانات تازه بمنظور جلب استفاده كنندگان معرفی و آزمایش می نمائیم. نمایشها اغلب جذاب هستند . این كتابخانه جهت اصلاح و دسترسی به منابع اطلاعاتی بطور جامع در ارائه خدمات با امكانات بیشتر به استفاده كنندگان راه اندازی می شود. كیوسكهایی به منظور ارائه و تحویل خدمات اطلاعاتی به خانه های معرفی می شوند. بیشتر خدمات اطلاع رسانی الكترونیكی ـ چند رسانه ای قابل دسترس ایجاد می شوند. این كتابخانه بوسیله كمیته ای متشكل از تاجران و رهبران مجامع و اتحادیه ها و مسئولان منطقه ای هدایت خواهد شد.۳ ـ ۲ ـ انجمن كتابخانه " جوونگ غربی "
این انجمن بعنوان الگوی نمونه از انجمن كتابخانه ای مركب از گروهی تجار است. اینجا ما سعی می كنیم مفهوم همكاری كتابخانه ها در تمایلات و گرایشهای فكری تجار را نشان دهیم. مجددا به استفاده كنندگان ، خدمات تازه اطلاع رسانی همانند دسترسی به شبكه اینترنت ، خدمات اطلاعاتی توسط چند رسانه ای ها و خدمات مكانیزه شده ارائه خواهد شد و كاربران در جریان تازه های اطلاع رسانی قرار خواهند گرفت.
۳ ـ ۳ ـ كتابخانه های كودكان ونوجوان
شمـــاری از جمعیت در كشور سنگاپور را كودكان و نوجوانان تشكیل می دهند. كتابخانه های كودكـــان و نوجوانان همانند كتابخانه های بدون مرز خدماتش را ارائه می كنند ولی بیشتر خدمات آنها برای قشر جوانان جامعه سنگاپور خواهد بود . این كتابخانه باید در مجاورت منازل مسكونی در میدان های پر جمعیت مستقر و به قشر بزرگی از جمعیت كشور خدمات دهی نمایند.هدایت و رهبری بوسیله تاجران و مجامع ؛ كمیته نقد و بررسی كتابخانه ۲۰۰۰ بطور موثری تهیه خدمات را به منظور استفاده همگان در جامعه ، آن را اساس و سر لوحه كار سازمان مزبور قرار داده است. این كار بدین جهت انجام می شود كه آنها می خواهند بفهمند كه محیط آنها و احتیاجات بخشهای مختلف آنان چیست؟و پس از این ، آنها می توانند به منظور ارائه خدمات به استفاده كنندگان اصلی آن بیشتر به روش های واكنشی برنامه ریزی نمایند.سازمان انجمن های محلی باید بطور مداوم هدایت كتابخانه های بدون مرز را با همكاری متخصصین حرفه ای به منظور تشویق مالی از دولت در امر سرمایه گذاری در كتابخانه ها بعهده بگیرند. نمونه هایی از این ابتكارات شامل :
كتابخانه های دیجیتالی Digital Libraries :
مراكز كامپیوتر ، گروهی را به منظور ایجاد شبكه كتابخانه های بدون مرز بوجود آورد. كار این گروه ارتباط با مدیریت نمایندگیهای استفاده كنندگان مانند هیأت امنای كتابخانه ملی و هیأت ملی علوم و تكنولوژی اطلاع رسانی و خدمات اطلاع رسانی به مردم است . این گروه در ابتدا پروژه های زیادی را متقبل شدند. این پروژه ها در آغاز ایجاد فهرست های كتابخانه و محتویات قابل دسترس به استفاده كنندگان را تمركز خواهد بخشید و مكانهای مناسب كتابخانه ها را در سطح بین المللی و تهیه كنندگان اطلاعات بمنظور تهیه خدمات اساسی و مناسب و ایجاد تسهیلات الكترونیكی دسترسی به اطلاعات را جهت ارتباط با یكدیگر خواهند داشت . همچنین كتابخانه ملی اجازه استفاده كنندگان در دسترسی به فهرست كتابخانه های عمومی ـ ملی و ایجاد نیازها ، ذخیره و پردازش ، تحقیقات را شروع كرده و آنان را از عناوین تازه منتشره آگاه خواهد ساخت . این پیشرفت واقعیت را نشان می دهد كه سنگاپور با توجه به تئوری و برنامه های واقعی كتابخانه ۲۰۰۰ پیشرفت خواهد كرد و ملت سنگاپور قادر خواهند بود از منافع و سود فردای كتابخانه ها ، امروز لذت ببرند.
نیروی پرتاب جدید
همچنین بر گسترش مهارتهای كتابخانه و متخصصین اطلاع رسانی و استفاده كنندگان تأكید خواهد شد. ما نیازمندیم كه كتابخانه ها را از فلسفه انجام كارهای سنتی به انجام كارهای تازه و نقش هایی كه ما می توانیم انجام دهیم ، تحولاتی را ایجاد نمائیم . بعنوان نمونه ما در سازمان دادن منابع اطلاعات الكترونیكی با ایجاد و اجرای طرح اطلاعاتی كمك می نمائیم .و با كمك در موضوعات انتشاراتی ، نقش بزرگتری در آموزش استفاده كنندگان و هدایت آنها را در امر فراهم آوری اطلاعات و تحقیق بعهده می گیریم . كتابداران لازم است طرز كار با نرم افزارهای رایانه ای و ابزارهای الكترونیكی ، مهارتهای سودمندی را از طریق بسته های نرم افزاری در اشاعه اطلاعات الكترونیكی بیاموزند. ابزارهای الكترونیكی با ابزارهای چاپی متفاوت اند . استفاده كنندگان به این ترتیب نیازمتد آموزش هستند و باید مهارتهای كسب اطلاعات را از طریق شیوه های صحیح و ابزارهای مجهز دسترسی به آن را به جامعه استفاده كننده آموخت و آنان را متقاعد ساخت. همچنین كتابداران می توانند به استفاده كنندگان نحوه ارزیابی از منابع اطلاعاتی و اهمیت ارزش اطلاعات را آموزش دهند .
نتیجه :
طرح كتابخانه ۲۰۰۰ میلادی سنگاپور به تغییرات و ارائه خدمات اطلاع رسانی موثر و مناسب پاسخگو خواهد بود. كتابخانه ۲۰۰۰ برای ملت سنگاپور ، چگونگی دستیابی به اطلاعات را خواهد آموخت و اطلاعات صحیح را در زمان مناسب و شكل صحیح ارائه خواهد كرد. بر اساس آن ، كتابخانه ها و كتابداران مجبورند در دنیای وسیع به تغییرات قرن بیست و یكم پاسخ دهند . مانیازمندیم پایه و اساس ارائه خدمات را با توجه به نیازهای فردای مصرف كنندگان بنا گذاریم. ما نیازمند دو شاخه قابل دسترس برای جامعه استفاده كننده به سوی شاهراهها و دروازه های اطلاعاتی و بهره برداری مناسب از تكنولوژیها به منظور انتقال اطلاعات به جامعه استفاده كننده در اسرع وقت و بهترین شیوه دسترسی به اطلاعات هستیم . ما نیازمند تفكر هستیم و تا سر حد ممكن موانع و مشكلات را تا نواحی مرزی رفع میكنیم. ما از طریق ایجاد شبكه ها و مآل اندیشی ، قادر خواهیم بود جامعه اطلاعاتی را هدایت نمائیم . انفجار بزرگ اطلاعات را هدایت كرده و اطلاعات صحیح را در زمان لازم بدست بیاوریم . تصریح می كنم ما نیازمند نوآوری ، سبقت جویی و تفوق بر دیگران هستیم . بیشتر مردم از آینده تلقی شان اینگونه است . كه امنیت شان تأمین شده و به وعده هایشان عمل گردیده و نقش هایشان هایشان نیز تغییر نماید و همه مشكلات آنها حل شود و هنوز آن " آینده " مهمترین چیزی است كه بیشترین اهرم قدرت را به ما خواهد داد و امیدوار خواهد كرد. شما می توانید و باید آینده تان را خودتان شكل دهید ، هر كسی می تواند جز این انجام دهد و هرگونه تفكری غیر از این داشته باشداجازه بدهید از صنعت ساعت سازی سوئیس یاد بگیریم .
(۱). Sabaratnam , Julies . «planning the library of the future: the Singapore experience .» IFLA journal , ۲۳ (۱۹۹۷) , No ۳ , p:۱۹۷-۲۰۲
References:
۱. Library ۲۰۰۰ : Investing in a learning Nation. Report of the Library ۲۰۰۰ Review committee. Singapore : Ministry of information and Art´s , ۱۹۹۴.
۲. A vision of an Intelligent Island : IT ۲۰۰۰ Report. Sinapore a pore National computer Board , ۱۹۹۲.
۳. Library Of the future by Bruce shuman : Engle wood co,libraries unlimited, ۱۹۸۹.
ترجمه: یوسف سدادی

منبع : نما مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران