نوروز، ایام فراغت و گردشگری

گذراندن اوقات فراغت با توجه به عامل زمان به سه شكل كوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت ظاهر می شود كه شكل سوم آن پدیده جهانگردی را به وجود می آورد كه در رابطه با مرزهای سیاسی و جغرافیایی می توان آن را به دو شكل جهانگردی داخلی یا درون مرزی و جهانگردی خارجی یا برون مرزی تقسیم كرد.
جهانگردی پدیده ای كهن است كه از دیرباز در جوامع انسانی وجود داشته و بربنیاد عامل اساسی سفر و جابه هایی قرار دارد و دگرگونی های آن تابع تغییرات مختلفی از قبیل دگرگونی هایی ناشی از انگیزه سفر و وسیله حمل و نقل می باشد، سرشت انسان نیز با سفر و آشنایی با سرزمین های دور دست و ساكنان آن در آمیخته است. آدمی چنان آفریده شده و چنان هستی گرفته است كه باید به سفر برود، انسان از دیر باز برای رهایی از تنهایی و سختی و نیز وابستگی های محلی و عادت و آداب و رسوم یكنواخت و مكرر زندگی خود دست به سفر می زده است، در میان انگیزه های مختلف سفر نیاز روانی بیش از همه برانگیزاننده امواج توده های انسانی در امر مسافرت و جابجایی است. حسن كنجكاوی بشر و كشف حقایق تازه جهانگردی دو واژه ای است كه از پیوند خوردن سفر بافرهنگ حكایت دارد و در زمان و مكانی گسترده تحقیق می یابد اگر فرهنگ را جستجو نكند جهانگردی دیگر معنا پیدا نمی كند و سفرهای خالی از برداشت های فرهنگی به سرگردان بودن بیشتر شباهت دارد. در زبان فارسی اصطلاح دیگری برای سفر در پیوند با فرهنگ عنوان شده است. كه عبارت از سیر آفاق و انفس است و معنای آن نیز همان پیوند سفر با فرهنگ است.
سیر در آفاق و انفس از مباحث شناختی انسان در دین میبن اسلام است و خداوند ظرف وجودی انسان رابه اسباب و ابزاری مجهز فرموده تا به تناسب فهم و منطق خود از طریق اندیشه و حواس ظاهری و با نگرش بر چگونگی خلقت و تاریخ گذشتگان و آثار بجای مانده از آنها حقایق را دریافته و درمقابل خالق هستی تسلیم و بنده ای شكر گزار باشد. قرآن كریم نیز درباره سفر تاكیدهای فراوانی دارد و آن را وسیله ای برای دریافت های جدید و عبرت گرفتن از آثار پیشینیان می داند. برای توسعه گردشگری و امر مسافرت حتما" می بایست به مسئله فرهنگ توجه خاصی مبذول داشت. منظور از فرهنگ پدیده های معنوی هنری و علمی است كه شناخت آنها در پیشرفت اقوام و اجتماعات مختلف اثر به سرایی داشته و در عین حال وسیله بسیار موثری است برای جلب توجه جهانگردانی كه علاقمندند آثار و فرهنگ هر قومی را از نزدیك مشاهده نمایند. یقینا" برای ما ایرنی ها عید نوروز با ابعاد فرهنگی گسترده خود و اداب و رسوم متنوع مربوط به آن از بهترین جاذبه های جهانگردی به شمار می اید كه می تواند گردشگران زیادی را از نقاط مختلف جهان به سوی خود جلب كند. قدر مسلم تنها از راه آشنا شدن فرهنگ ها با یكدیگر است كه دشمنی ها به دوستی مبدل می شود، این هنر بزرگ ار جهانگردی یعنی از مسافرت و گردشگری به دست می آید انسانها نمایندگان فرهنگ های گوناگون اند، تماس رو در روی این نمایندگان تماس رو در روی فرهنگ هاست و از این تماس رو در رو است كه غنای فرهنگی پدید می آید.
برگزاری جشن های نوروزی كه از ویژگی های این سرزمین است در هر منطقه ای از كشور دارای ابعاد متنوعی است كه یكی از یباترین جلوه های آن سفر و گردشگری است انجام مراسم نوروز یكی از برجستهترین سنت های باستانی ایران است كه در نقاط مختلف كشور مورد توجع، تحقیق و بررسی قرار گرفته است. تكرار نوروز كوششی برای مهار كردن لحظه ها است، لحظه های پاكی و راستی، قانون ازلی و ابدی آفرینش یعنی قانون راستی و تكرار و بازگشت نوروز برای نگهبانی از آن قانون است. آشتی و دوستی و مهربانی این لحظه ها را نگه می دارند و سیاهی كینه و قهر و دشمنی اهریمنی را به دور می ریزند. نام این تلاش در فرهنگ دیرپای ایرانی ( خانه تكانی ) است. تنها خانه ای كه در ان زندگی می كنیم . رنگ و صفا نمی گیرد و تنها از خشت و گل گند زدایی نمی كنند بلكه خانه دل را در زلال راستی و پاكی می شویند و آن را به نور مهر و صفا صیقل می دهند. دل جایگاه یزدان است، خانه خداست و این خانه باید پاك تر باشد.
آنچه كه تحت عنوان مراسم و جشن های نوروزی در گوشه و كنار این سرزمین پهناور برگزار می شود، می تواند به عنوان جاذبه های فرهنگی به مسافرین و گردشگران داخلی و توریست های خارجی معرفی و عرضه گردد. با این امید كه دست اندركاران سازمان میراث فرهنگی كشور و پژوهشكده مردم شناسی بتوانند به بررسی و شناسایی اینگونه جاذبه ها بپردازند تا زمینه عرضه آنها به گردشگران داخلی و خارجی در ایام نوروز و دیگر فصول توریستی سال فراهم آید. آن دسته از ویژگی های نوروز كه می تواند منجر به امر مسافرت شود شامل مواردی است كه به اختصار به آنها اشاره می شود:
اعتقادبه دیدار اماكن متبركه و زیارتگاهها، بسیاری از مسافران نوروزی را به سمت خود جلب می كنند این دسته از مسافرین، زیارت بارگاه پیشوایان مذهبی و اولیاء خدا رابه هنگام تحویل سال زمینه ساز تكامل روحی و معنوی خود دانسته وبه این وسیله از خدای خود هدایت به سوی رستگاری رامی طلبند. باز شدن دایره خویشاوندی در نتیجه تغییرات اجتماعی در دهه های اخیر موجب شده است كه بسیاری از جوانان همسرانشان را از خانواده های غیر اهل دیار خود انتخاب نمایند و این امر موجب دید وبازدیدهای بین خویشاوندان سببی جدید می شود و خود، انگیزه دیگری برای سفرهای نوروزی است. بازگشت به زادگاه در ایام نوروز در بین بسیاری از مهاجرینی كه در جستجوی كار به شهرهای بزرگ آمده و اسكان یافته اند بسیار رایج و متداول است و همه ساله با شروع فصل بهار و فرا رسیدن نوروز اینگونه افراد برای گذراندن اوقات فراغت خود و استفاده از تعطیلات و دیدار خویشاوندان اقدام به سفر می نمایند كه همین سفرها به نوبه خود شاخه ای از گردشگری داخلی محسوب می شود. مردم ایران بر اساس باورها و اعتقاداتشان كه ریشه در فرهنگ و مذهب آنها دارد، بر این باورند كه باید وقت تحویل سال را در كنار خانواده خود بگذرانند و به دید و باز دید دوستان و آشنایان بپردازند، بدین لحاظ در تعطیلات نوروز بخش عظیمی از مسافران و گردشگران را همین گروه تشكیل می دهند و تعداد وسائط نقلیه ای كه برای سفر به شهرها، روستاها و مناطق مختلف كشور مورد استفاده قرار می گیرند به چندین برابر افزایش می یابد، به همین جهت نوروز به عنوان یك عنصر فرهنگی نقش قاطع خود را توسعه صنعت گردشگری ایفا می كند.
● نوروز و جاذبه های گردشگری
جاذبه های گردشگری اعم از جاذبه های تاریخی، فرهنگی، مذهبی و جاذبه های طبیعی مورد علاقه گردشگرانی است كه در ایام نوروز به نقاط مختلف كشور سفر می كنند.
سرزمین ایران به دلیل قدمت تاریخی و تكاپوی مستمر اجتماعی و فرهنگی خود جاذبههای متنوعی را داراست كه می تواند طیف وسیعی از توقعات و نظرات گردشگران را تامین نماید، هر جهانگردی كه به ایران سفر می كند می تواند با توجه به اهداف ذوق و برنامه های خود در ایران دیدنی های مورد نظر خود را باز یابد. نباید فراموش كرد كه بهترین راه شناخت سرزمین و مردم هر كشوری آشنایی با مردم كوچه و بازار و برقراری ارتباط مستقیم با آنان است. خانواده های ایرانی اصولا" مهمان نواز و گشاده روی هستند. بازمینه مختصر آشنایی می توان به درون خانواده ایرانی راه یافت و از چگونگی زندگی، معیشت، طرز تفكر و بینش اجتماعی آنان و بسیاری دیگر از خصوصیاتی كه در نوشته ها نگنجد آگاه شد. در این میان، نوروز و آیین ها و رسم های مربوط به آن میزان قابل توجهی ابعاد گوناگون جاذبه های فرهنگی و طبیعی ایران را در بر دارد و می تواند پاسخگوی بسیار از خواسته های جهانگردان باشد.
مراسم نوروزی جهانگردان را با ژرفای فرهنگ ایرانی اشنا می كند. و پیام دوستی مردمان این سرزمین را با ذهن و خاطره آنها به سرزمین دیگری می فرستند.

دكتر علی اصغر رضوانی