فریزیا

▪ نام فارسی : فریزیا
▪ نام علمی : Freesia spp
▪ نام انگلیسی : Corm
▪ خانواده : Iridaceae
● مشخصات گیاهی :
فریزیا گیاهی است علفی، پیازی و بومی افریقای جنوبی كه در گلكاری از نظر تولید گل بریده اهمیت بسیاری دارد. ارتفاع گیاه ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر و طول ساقه گل دهنده به ۱۵ تا ۳۲ سانتیمتر میرسد. گلهای آن معطر، قیفی شكل، به طول ۵ـ ۲ سانتیمتر در رأس ساقه مجتمع هستند و به رنگهای بسیار متنوع و زنده مانند: زرد، قرمز، آبی و بنفش، صورتی و غیره میباشند. برگهای فریزیا راست و شمشیری و سبز رنگ است. پیاز این گیاه توپر به شكل گلابی و به صورت ساقه زیرزمینی است.
● زمان گلدهی :
اغلب فریزیاها در زمستان یا اوائل بهار گل میدهند. با استفاده از ارقام متنوع و روشهای مختلف كشت (كشت معمولی ـ تابستانه ـ دیررس ـ زودرس) میتوان تمام سال گل به بازار عرضه نمود.
● نیازها :
این گیاه در شرایط آفتابی یا كمی سایه رشد میكند خاك مناسب برای كشت آن باید دارای زهكشی خوب باشد میتوان از مخلوط خاك برگ و تورب و ماسه و كود كاملاً پوسیده استفاده كرد. لازم است آبیاری در فصل گلدهی به طور مرتب انجام گیرد و خاك مرطوب باشد و چنانچه در گلخانه كاشته شده اند هوای آن به طور مرتب تهویه شود. موقعی كه شاخ و برگ گیاهان پژمرده و خشك شدند آبیاری قطع میگردد.
● كاشت و ازدیاد :
كاشت بذر در بهار یا پاییز ـ چون پوسته بیرونی بذور این گیاهان نسبتاً سخت است بایستی قبل از كاشت به مدت ۲۴ ساعت آنها را در آب خیس نمود. بذور را بطور خطی در گلخانه میكارند، فاصله خطوط از هم ۱۵ ـ ۱۲ سانتیمتر، عمق كاشت ۵ـ ۴ میلی متر و فاصله بذور ۵/۲ سانتیمتر میباشد و روی آنها را با تورب الك شده میپوشانند. حرارت گلخانه ۲۰ـ ۱۰ درجه سانتیگراد میباشد و در موقعی كه برگها به طول ۶ـ۵ سانتیمتر رسیدند حرارت گلخانه را پایین میآورند هوای گلخانه نیز باید مرتب عوض شود. بذور را میتوان در جعبه كاشته و سپس نشاء كرد.
● كاشت پیازچه :
پیازچه ها در اطراف پیاز مادری به وجود میآیند آنها را جدا كرده در محل خشكی تا استفاده در فصل جدید انبار میكنند. پیازها را به فاصله ۱۰ ـ ۵ سانتیمتر و به عمق ۵ سانتیمتر میكارند. چهار روش برای پرورش این گیاهان می توان به كار برد.
۱) كشت معمولی ـ پیازها را در پاییز در گلخانه سرد می كارند. باید مواظب بود كه زمستان یخ نزنند وحرارت از ۱۳ درجه سانتگراد بالاتر نرود بدین طریق گلها در اسفند ماه ظاهر میشوند.
۲) كشت تابستانه ـ پیازها را در اردیبهشت ماه در هوای آزاد میكارند. گلها از تیر تا شهریور ماه ظاهر میشوند.
۳) كشت دیررس ـ پیازها را بین ماههای مهر تا فروردین در گلخانه سرد می كارند و در اردیبهشت و خردادماه گلها ظاهر میشوند.
۴) كشت زودرس ـ پیازها را بین ماههای اردیبهشت و اواخر مرداد میكارند و در شهریور ماه چنانچه لازم باشد روی كرتها شاسی قرار میدهند گلها از مهر تا آذر ماه ظاهر خواهند شد. فاصله بین از بین رفتن گلها و خارج كردن پیازها از زمین در حدود ۶ـ ۵ هفته می باشد.
● معرفی گونه ها و واریته ها :
حدود ۲۰ گونه از این گیاه پیازی به خاطر رنگ آمیزی و عطر گلهای آن پرورش داده میشود.
امروزه بیشتر فریزیاها از دورگ گیریهای پی در پی بین گونه بدست آمدهاند. از گونه های مهم میتوان به موارد زیر اشاره نمود.
۱) F. alba syn . F. lactea, F.tefracta
در اواخر زمستان و بهار گلدهی دارد. طول ساقه گلدهنده ۳۰ ـ ۲۰ سانتی متر است و گلهای سفید رنگ آن ۸ـ ۵ سانتیمتر طول دارند.
۲) F. armstrongii
طول شاخه گل دهنده ۳۰ سانتیمتر و گلهای صورتی رنگ آن ۵/۳ ـ ۳ سانتیمتر با پایه های زردرنگ میباشد.
۳) F. Everettپیازها در زمستان و بهار گل دارند و گلهای قرمز مایل به صورتی رنگ آن ۵/۲ ـ ۵/۱ سانتیمتر طول دارند.
۴) F. Rijnveld’s yellow
این گونه مشابه F. armstrongii بوده ولی گلهای آن درشت تر و زرد رنگ هستند.
۵) F. ;white Swan
گلهای بسیار معطر سفید با دهانه كرم رنگ دارد.
۶)F. &#۰۳۹;yellow Rivr
گلهای معطر آن به رنگ زرد روشن و بطول ۵/۲ ـ ۵/۱ سانتمیتر است.
۷)F. occidentalis
F. fergusoniae
F. × kewensis syn. F.× hibrida
● این گونه دارای واریته های زیر میباشد :
▪ Apolheose دارای گلهای ارغوانی روشن با وسط سفید
▪ Aurora دارای گلهای زرد
▪ Ballerina دارای گلهای سفید
▪ Celeste دارای گلهای آبی و یاسی
▪ Buttercup دارای گلهای زرد روشن
▪ Elders Giant white
▪ Fantasy دارای گلهای زرد كرمی
▪ Madame Curie دارای گلهای قرمز
▪ Romany دارای گلهای ارغوانی
▪ Rose Marie دارای گلهای صورتی
▪ Souvenir دارای گلهای زرد
● كاربرد :
فریزیاها دارای چنان بوی نافذ و تندی هستند كه حتی چند گلدان و یا شاخه بریده از گل آنها میتواند فضای یك اطاق را كاملاً خوشبو نماید. این گیاهان را میتوان به عنوان گیاه خانگی نیز كشت نمود در این صورت بایستی محل كشت ناحیه خنك و آفتابی باشد و ضمناً قبل از یخبندان گیاهان حتماً به داخل آپارتمان منتقل گردند. كاشت فریزیا اغلب به صورت توده ای در گلخانه یا هوای آزاد صورت می گیرد كه جهت تولید گل بریده پرورش داده می شود.

منبع : سازمان پارک ها و فضای سبز تهران