گام های لرزان اینترنت پرسرعت

در دنیای کنونی اینترنت و دسترسی به آن به نوعی به بخش جداناپذیر زندگی و کار مردم تبدیل شده است و هرچه جامعه یی پیشرفته تر باشد این وابستگی شدیدتر چهره نمایان می کند تا آنجا که از کار گرفته تا تفریح روی اینترنت خلاصه می شود، حتی در بعضی اوقات زندگی افراد خصوصاً جوانان با اینترنت گره خورده است. به هرحال این تکنولوژی نوین تا حدی مورد توجه جوامع قرار گرفته است که این روزها یکی از معیارهای پیشرفت یا عقب ماندگی هر کشور را عملاً به تعداد مشترکان و نحوه دسترسی آنها به اینترنت ارتباط می دهند و در این میان روش دسترسی به اینترنت یکی از پارامترهای مهم به شمار می آید، همان پارامتری که در کشور ما از آن به عنوان اینترنت پرسرعت یاد می شود. در مجموع باید گفت اهمیت اینترنت پرسرعت زمانی بالا گرفت که در شاخص های مخابراتی جهان، اینترنت پرسرعت جای شاخص اتصال به اینترنت را گرفت. در واقع امروزه کشوری توسعه یافته تر تلقی می شود که تعداد کاربران بیشتری در آن از اینترنت پرسرعت بهره مند باشند.
● قصه از کجا شروع شد
داستان اینترنت پرسرعت در کشورمان اولین بار در اواخر زمستان ۸۲ آغاز شد، زمانی که روی خروجی یکی از خبرگزاری ها آمده بود که در راستای اجرای سیاست های برنامه سوم توسعه اقتصادی دولت مبنی بر خصوصی سازی و واگذاری تعدادی از بخش های مختلف امور مخابراتی به بخش خصوصی، اولین پروانه نصب، راه اندازی و بهره برداری شبکه ملی انتقال داده ها با پهنای باند پرسرعت در سطح کشور (PAP) به شرکت پارس آنلاین اعطا شد. بعد از آن رفته رفته بر تعداد این شرکت ها افزوده شد اما مرتباً ارائه این خدمات با تاخیرهای متوالی همراه بود تا آنجا که در اوایل آذر ۸۳ با به تاخیر افتادن متوالی ارائه خدمات اینترنت پرسرعت توسط شرکت های دارنده پروانه خدمات انتقال داده ها (PAP) نهاد متولی این بخش طی اطلاعیه یی به شرکت های PAP (ارائه دهنده اینترنت پرسرعت) هشدار داد که اگر نتوانند به تعهدات خود در خصوص ارائه خدمات اینترنت پرسرعت عمل کنند، طبق قانون جریمه خواهند شد. این موضوع واکنش شرکت های خدمات دهنده اینترنت را برانگیخت چرا که آنها طی ماه های گذشته بارها از مخابرات به خاطر آنکه فضای لازم برای بهره برداری از این سرویس را در مراکز مخابراتی خود فراهم نکرده بود انتقاد داشتند و این در حالی بود که مخابرات هم در مقابل همین موضوع را به کندی فعالیت شرکت های خدمات دهنده اینترنت نسبت داده بود اما طبق گفته بسیاری از کارشناسان صنعت آی تی مهمترین مشکلی که شرکت های ارائه دهنده اینترنت پرسرعت با آن مواجه بودند موضوع نصب تجهیزات مربوط به خطوط ADSL در مراکز مخابراتی بود چرا که این شرکت ها برای ارائه خدمات به مشترکان خود باید از طریق سیستم ویژه یی که در مراکز مخابراتی نصب می شد به نوعی مشترکان را به شرکت های اینترنتی متصل می کردند که گویا بسیاری از مراکز مخابراتی با حضور یک شرکت خصوصی در مراکز خود چندان راضی نبودند و به همین علت بستر لازم را برای نصب تجهیزات شرکت های ارائه دهنده خدمات اینترنت پرسرعت به سادگی مهیا نمی کردند هرچند مقامات مخابراتی همچنان بر این باور بودند که به هیچ عنوان از سوی مراکز آنها کارشکنی صورت نگرفته و این خود شرکت ها هستند که به تعهدات خود عمل نکرده اند و در همین زمینه محمود خسروی مدیرعامل سابق شرکت مخابرات نیز می گوید؛ این گفته صحت ندارد که مراکز مخابراتی برای توسعه اینترنت پرسرعت با شرکت ها همکاری نمی کنند چرا که ما برای تامین فضای فعال شرکت های PAP مجبور به همکاری با آنها نبودیم اما برای اینکه کار به تعویق نیفتد، هر جا که توانستیم فضا را در اختیار آنها قرار داده ایم چرا که به این اصل معتقدیم اگر این شرکت ها فعال شوند و بتوانند مشترکانی را از طریق این روش جذب کنند بالطبع بار ترافیک کاذبی که به شدت شبکه ما را تهدید می کند، به نحو مطلوبی کاسته می شود. بنابراین حرکت شرکت های PAP برای واگذاری خطوط ADSL نه تنها به ضرر ما نیست بلکه برای شبکه بسیار سودمند است و شرکت مخابرات از همان ابتدا به شدت از این طرح استقبال و آن را دنبال کرده است. اما اگر گاهی اوقات از طرف شرکت های PAP عدم همکاری از سوی مراکز مخابراتی عنوان می شود، شاید به این موضوع برگردد که سازمان تنظیم مقررات رادیویی به خاطر پروانه صادر شده، شرکت های PAP را به دلایلی بازخواست می کنند که این شرکت ها این مشکلات را نیز به گردن مراکز مخابراتی می اندازند.
به هر حال در آن زمان که شرکت مخابرات مقصر اصلی تاخیر متوالی ارائه خدمات اینترنت پرسرعت را شرکت های PAP می دانست و به عکس این شرکت ها مقصر را مخابرات می نامیدند، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی براساس اطلاعیه یی اعلام کرد شرکت هایی که به هر دلیل تمایل دارند پروانه ارائه خدمات انتقال داده های خود را عودت دهند فرصت دارند تا پایان وقت اداری ( ساعت ۱۶ روز ۲۵ آذرماه ۸۳) تقاضای کتبی خود را به همراه عین پروانه به دبیرخانه سازمان تحویل دهند و رسید اخذ کنند تا نسبت به لغو پروانه و آزادسازی ضمانت نامه حسن انجام تعهدات آنان مشروط بر آنکه هیچ تعهد متضمن بار مالی با مشترکان خدمات خود نداشته باشند، اقدام شود و گویا شرکت فناوری ارتباطات سگال نخستین شرکتی بود که در آن زمان تقاضای لغو پروانه اش مورد تا یید قرار گرفت و این اطلاعیه پایانی بر تاخیر ارائه خدمات اینترنت پرسرعت نبود چرا که داستان اینترنت پرسرعت با همان حال و هوای اولیه خود به فعالیت لاک پشتی ادامه می داد و در این میان نیز گاه بخشنامه ها یی نیز همچون عدم ممنوعیت ارائه اینترنت بیش از ۱۲۸ کیلوبیت به کاربران خانگی به نوعی شوک عظیمی را به بدنه ضعیف اینترنت پرسرعت وارد آورد تا آنجا که در همان زمان بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران صنعت آی تی نسبت به این بخشنامه اعتراض و آن را اقدامی غیراصولی عنوان کردند و در همین زمینه رمضانعلی صادق زاده رئیس کمیته مخابرات مجلس نیز ضمن اعتراض شدید نسبت به این بخشنامه اعلام کرد وقتی تمامی کشورهای جهان به سمت مدرنیزه شدن حرکت می کنند و می توان گفت یکی از عوامل اساسی مدرنیزه شدن در جهان دستیابی به اینترنت پرسرعت است، باید استدلال های مسوولان سازمان تنظیم مقررات برای تثبیت طرح ممنوعیت ارائه اینترنت پرسرعت با ظرفیت بیش از ۱۲۸کیلو بیت بر ثانیه را شنید و در خصوص آن تصمیم گیری کرد. به گفته صادق زاده ارائه سرویس ها با سرعت بالا نیازمند پهنای باند وسیع است و هر چقدر اینترنت با سرعت بالا ارائه شود شاهد اطلاعات جامع تری خواهیم بود و می توان گفت محدودیت سرعت و پهنای باند، جامعه اطلاعاتی کشور را با خطر جدی مواجه خواهد کرد.
اعتراض به محدودیت ارائه اینترنت پرسرعت تنها به اظهارنظر شخصیت ها ختم نشد چرا که بسیاری از کاربران نیز به این بخشنامه اعتراض کردند تا آنجا که عده یی از کاربران با نوشتن نامه یی و قرار دادن آن روی اینترنت درصدد جمع آوری امضا برای رفع این محدودسازی برآمدند و گفته می شود در همان زمان مسوولان بر اثر اعتراض های صورت گرفته تا حدودی از اجرای بخشنامه چشم پوشی کردند و در همین زمینه مدیر یکی از شرکت های خدمات دهنده اینترنت نیز می گوید در حال حاضر ما موظف هستیم به کاربران خانگی اینترنت بالای ۱۲۸ را ارائه ندهیم اما جالب است بدانید اکثر کاربران خانگی که تا دیروز از ما اینترنت با سرعت ۶۴ یا ۱۲۸ کیلوبیت می خواستند با اعلام بخشنامه به نوعی خواهان اینترنت با سرعت بیش از ۱۲۸ را خواستار شدند که ما نیز با شرایطی آن را واگذار می کنیم.
● به دنبال مقصر پاسخگو
سال ها پس از مطرح شدن اینترنت پرسرعت در کشور این سوال به ذهن می رسد که چه مشکلاتی بر سر توسعه اینترنت پرسرعت وجود دارد که هنوز اتصال راحت به اینترنت برای همگان در کشور میسر نیست و اکثر کاربران برای دسترسی به اینترنت تنها با یک گزینه روبه رو هستند و آن روش بسیار قدیمی و منسوخ شده DIAL UP است.
ملودی نظریان کارشناس فروش پارس آنلاین در خصوص مشکلات پیش روی توسعه اینترنت پرسرعت در کشور می گوید؛ یکی از مشکلاتی که رشد و توسعه ADSL در جامعه را با تاخیر مواجه کرده است نبود ارتباط میان تجهیزات نصب شده در مراکز مخابراتی با شرکت های ارائه دهنده اینترنت پرسرعت است که برای حل این مشکل باید هماهنگی بین مخابرات و شرکت ها به طور جدی صورت بگیرد و از طرف دیگر باید به گران بودن خطوط نیز اشاره داشت که مخابرات می تواند با پایین آوردن تعرفه ها به شرکت های خدمات دهنده اینترنت کمک کند ولی در مجموع اصلی ترین مشکل پیش رو برای توسعه اینترنت پرسرعت به ناکافی بودن امکانات و قدیمی بودن کابل ها برمی گردد.
افتخار زاده کارشناس شرکت خدمات دهنده اینترنت شاتل نیز در این خصوص می گوید؛ ما باید سرویس و امکانات مناسب را از مخابرات دریافت کنیم تا بتوانیم خدمات را با کیفیت به کاربران ارائه دهیم و این در حالی است که حدود ۳۰ درصد از خطوط تلفن های ما قدیمی هستند که این مساله ارائه سرویس ADSL را به کاربران دچار مشکل می کند. در کل برای برطرف کردن مشکلات پیش روی توسعه اینترنت در کشور باید بسترسازی اطلاعات توسط نهادهای فنی نظیر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات صورت بگیرد و در کنار آن مراکز خصوصی نیز در تولید محتوای اینترنتی تلاش کنند که ماحصل این کار افزایش استفاده از اینترنت پرسرعت در کشور را سبب می شود.
هرچند به نظر بسیاری از کارشناسان عدم رشد و توسعه خطوط ADSL در کشور به نوعی به زیرساخت ها یعنی همان قدیمی بودن کابل ها و ضعیف بودن مراکز مخابراتی ارتباط پیدا می کند اما جالب آن است که این مساله از سوی مخابراتی ها هنوز چندان جدی گرفته نشده است و بسیاری از مدیران مخابراتی اعتقاد دارند که تعلل در ارائه اینترنت پرسرعت به ناتوانی شرکت های خدمات دهنده اینترنت مربوط می شود که در قبال تعهدات خود کوتاهی کرده اند هرچند با یک حساب سرانگشتی می توان مشخص کرد که شرکتی که میلیارد ها تومان برای تجهیزات اینترنت پرسرعت هزینه کرده زودتر در اندیشه بهره برداری از آن است و نباید در کار خود تعلل کند.
داوود زارعیان مدیر روابط عمومی شرکت مخابرات در خصوص اصلی ترین چالش در عرصه اینترنت در کشور می گوید؛ عمده ترین مشکلی که در کشور وجود دارد این مساله است که تعداد کاربران ADSL در کشور ما بسیار محدود است چون در واقع دولت الکترونیک در بین مردم جا نیفتاده و بسیاری از کارهای سازمانی که معمولاً در کشورهای پیشرفته از طریق اینترنت صورت می گیرد در کشور ما همچنان به صورت سنتی انجام می شود، بنابراین وقتی در یک کشور کاربردی عمومی نشود در نتیجه استقبال هم کم می شود.
بعضی از مناطق مخابراتی هنوز امکان واگذاری خطوط اینترنت پرسرعت را ندارند. در این خصوص نیز زارعیان می گوید؛ چون مشتری بعضی از مناطق خیلی اندک است بنابراین برای بسیاری از شرکت های ارائه دهنده خدمات اینترنت چندان اقتصادی نخواهد بود که به ارائه خدمات در این مناطق بپردازند به همین علت باید سعی شود تعداد مشترکان در این مناطق افزایش پیدا کند تا این شرکت ها به سرمایه گذاری تمایل داشته باشند.
به هرحال وضعیت اینترنت پرسرعت در ایران به گونه یی است که حتی دولت از اعلام میزان پورت های واگذار شده به مشترکان خودداری می کند. به گفته کارشناسان شاخص های اینترنت پرسرعت در ایران طی سال های اخیر به اندازه یی پایین بوده که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حتی تصمیم گرفته آمارهای مربوط به اینترنت پرسرعت را کاملاً از آمارهای خود حذف کند تا مجبور به پاسخگویی درباره دلایل عدم رشد در این بخش نباشد. از سوی دیگر اعلام سیاست هایی چون محدودیت سرعت اینترنت برای کاربران خانگی در چنین رکودی کاملاً موثر بوده است.
گفته می شود عقب ماندگی شاخص های اینترنت پرسرعت از پیش بینی های برنامه سوم توسعه آنقدر زیاد است که اگر وزارت ارتباطات همین امروز تصمیم بگیرد که ناگهان تحولی در این زمینه ایجاد کند، احتیاج به یک دوره چهارساله دیگر خواهد داشت.
از سوی دیگر مشکلات فنی نیز عرصه گشوده دیگری بر سر راه اینترنت پرسرعت است. موج گسترده یی که طی سال های اخیر از سوی مخابرات برای توسعه ضریب نفوذ تلفن ثابت در شهرهای بزرگ آغاز شد حالا ضعف های خود را نشان می دهد. بسیاری از خطوط تلفن در تهران و بسیاری از شهرهای بزرگ دارای نویز زیادی هستند و این به دلیل آن است که مخابرات برای توسعه تلفن ثابت از سیستمی بهره گرفته که نویز زیادی را در هنگام استفاده از اینترنت و دیتا روی این خطوط ایجاد می کند. مشترکان مخابرات هنگام استفاده عادی از تلفن متوجه چنین نویزی نمی شوند اما زمانی که به شرکت های اینترنتی مراجعه می کنند تا خطوط اینترنت پرسرعت را دریافت کنند به آنها گفته می شود که به دلیل این مشکل امکان نصب ADSL برای آنها مهیا نیست. این مشکل فنی نه تنها اعتراض بسیاری از کاربران را به همراه داشته بلکه مخابرات را نیز با این پرسش روبه رو کرده که اگر خطوط تلفن ثابت برخی از مشترکان امکان نصب اینترنت پرسرعت و بسیاری از سرویس های دیگر انتقال دیتا را ندارد، چرا این شرکت این خطوط را با همان قیمت تلفن های معمولی به مشترکان واگذار می کند؟ نکته دیگر این که در حالی که بسیاری از شهروندان به خاطر چنین مشکلاتی عملاً قادر به اتصال به شبکه با سرعت بالا نیستند مقامات وزارت ارتباطات اعلام می کنند که پهنای باند بسیار بالایی را فراهم کرده اند و این مردم هستند که برای دریافت پهنای باند بالا مراجعه نمی کنند.
دعواهای قدیمی بین شرکت های خدمات دهنده اینترنت و مخابرات نیز عامل دیگری در توسعه نیافتن اینترنت پرسرعت قلمداد می شود. هم اکنون در بسیاری از مناطق مرکزی و اصلی در شهرهای بزرگی چون تهران عملاً اینترنت پرسرعت وجود ندارد. دلیل آن هم عدم اجازه برخی مراکز مخابراتی به شرکت های خصوصی برای بهره برداری از اینترنت پرسرعت در این مناطق است. مخابرات برای چنین موضوعی دلایل مختلفی را عنوان می کند مثلاً اینکه در این مراکز فضای کافی برای نصب تجهیزات ADSL وجود ندارد اما شرکت های خصوصی گفته اند که مخابرات تلاش می کند با محفوظ نگاه داشتن تعدادی از مناطق اصلی شهر، فضا را برای ارائه اینترنت پرسرعت توسط خود مخابرات مهیا کند.
براساس آمارهای اعلام شده اینترنت پرسرعت نسبت به سایر تکنولوژی های ارتباطی رشد سریع تر و گسترده تری در جهان پیدا کرده است. هم اکنون میزان دسترسی به اینترنت پرسرعت در کشورهای اروپایی به بالای ۸۰درصد رسیده است و این در حالی است که اینترنت DIAL UP که هنوز بیش از ۹۰درصد اتصالات اینترنت ایران را به خود اختصاص داده عملاً در جهان در حال منقرض شدن است.
هم اکنون بسیاری از کشورهای اروپایی به ضریب نفوذ بسیار بالایی دست پیدا کرده اند و تنها برخی کشورهای آفریقایی و توسعه نیافته در زمینه دسترسی به اینترنت پرسرعت چندان پیشرفتی نداشتند.
طبق آمارهای ارائه شده از ۱۰ کشوری که بیشترین رشد در استفاده از اینترنت پرسرعت را داشته اند می توان به ایرلند و قرار گرفتن آن در جایگاه نخست اشاره داشت و بعد از آن ترکیه، یونان، تایلند، روسیه، هند، فیلیپین، اوکراین، ویتنام و اندونزی به ترتیب جایگاه های بعدی را در اختیار گرفته اند و این در حالی است که نام ایران نه تنها در لیست کشورهای رشد یافته قرار نگرفته بلکه طبق آمارها گفته می شود ایران در قعر جدول جا خوش کرده است و این فاجعه زمانی رخ داده که در کشورمان قرار است اکثر فعالیت های سازمان ها و بانک ها به سمت الکترونیکی شدن پیش برود و در این خصوص تبلیغات فراوانی نیز صورت گرفته است و در این میان این سوال مطرح می شود که وقتی هنوز دستیابی به اینترنت پرسرعت در کشور با چالش ها و مشکلات فراوانی روبه رو است، چگونه می توان انتظار داشت که امور کشور به سمت الکترونیکی شدن پیش برود.

مینو مومنی

منبع : روزنامه اعتماد