نرگس آفریقائی

نرگس آفریقائی گیاهی است با ساقه زیر زمینی ( ریزوم دار ) از خانواده Liliaceae با تعداد تقریبی ده گونه كه از نظر گیاه شناسی هنوز بدرستی مشخص نشده اند .
در منابع مختلف آمده است كه اصل این گیاه از مشرق زمین بوده و در سال ۱۶۳۰ از ایران توسط یك پدر روحانی به فرانسه برده شده است .
این گیاه در آغاز بخاطر كمیابی و همچنین بخاطر انحصار طلبی صاحبان آن فقط در اختیار پادشاهان و برگزیدگان قوم بود .
لوئی چهاردهم بخاطر بوی مطبوع نرگس آفریقائی مفتون این گیاه بود و به آن عشق بسیار میورزید .
بوی این گیاه بطور متناوب كم و زیاد میشود .
بدین معنی كه در روز كم بو بوده و از غروب آفتاب شروع به زیاد شدن می كند .
شدت بوی عطر این گیاه كمی پس از شب هنگام است و باز در اواسط شب كاهش می یابد .
این عطر شگفت آور هنگام اوج آن بسیار غنی و سكرآور است .
حتی قدرت انتشار آن باندازه ای است كه در هوای صاف پس از یك روز گرم فقط بوی یك پایه گلدار آن تا شعاع ۳۰۰ متری احساس می شود .
این گیاه نه تنها یكی از بهترین گیاهان آپارتمانی بشمار می رود ، بلكه در هوای آزاد نیز میتوان آنرا به آسانی پرورش داد و از طرفی كشت آن بسیار ساده و بخاطر فراوانی گلها قابل ملاحظه است .
Agapanthus africanus این گیاه دائمی بومی كاپ ( آفریقای جنوبی ) است .
برگهای آن بشكل روبان و بطول ۵۰ سانتیمتر است .رنگ آن سبز شفاف است و قسمت زیادی از سال را باقی می ماند ( ازخرداد تا مرداد ماه ) از میان برگها ساقه گل دهنده ای بطول تقریبی ۷۵ سانتیمتر بیرون می آید كه در انتهای آن گل آذینی بشكل چتر و حدود ۵۰ عدد گل بشكل نرگس و برنگ آبی و یا آبی مایل به بنفش قرار دارد و یكی از گلهای آبی رنگ نادر در فصل تابستان است .
گلهای بریده آن با ساقه های بلند بسیار زیبا و همچنین دانه های آن پس از تشكیل روی این ساقه ها برای دكوراسیون زمستان بسیار مناسب است .
●روش كاشت :
اگرچه این گیاه در اغلب خاكها بخوبی رشد می كند ولی خاكهای غنی و قابل نفوذ به آب برتری دارد و تنها نیاز آن به هوای خنك در تابستان است .
مكانهای سایه آفتاب بسیار مناسب برای پرورش این گیاه است و در صورتیكه در گلدان كاشته شده باشد ، باید در بهار به هوای آزاد منتقل شود . در زمینهای سبك به آب فراوان و در تابستان و در زمستان به آب بسیار كم نیاز دارد و برای استفاده از گل بُریده و یا دانه های آن ساقه گل دهنده را از نزدیك زمین میبرند و همچنین پس از تمام شدن گل ها ، ساقه های خشك و برگهای زرد باید چیده شوند .
از مهرماه تا اواخر اسفند ماه ساقه ها باید با خاك برگ پوشانیده شوند . غده این گیاه ( ساقه زیر زمینی كه بصورت گوشتی درآمده و ریزوم نامیده میشود ) را نباید زیاد جابجا كرد .
معهذا میتوان غده ها را در پائیز بیرون آورد و در محلی خشك و روشن نگاهداشت .
دادن كودهای شیمیایی كامل محلول درآب برای این گیاه در فصل رویش مناسب است .
●تكثیر :
این گیاه را با تقسیم غده در اوائل بهار زیاد می كنند .
تكثیر آن با كاشتن بذر نیز عملی است و موقع كاشت آن آغاز بهار است . ولی زیاد كردن این گیاه با كاشتن بذر طولانی و در حدود ۲ الی۳ سال برای رسیدن بگل بطول می انجامد .
●گل نرگس درختی Deutzia
گل نرگس درختی Deutzia كه اصل آن از كشور ژاپون است ، جنسی از گیاهان تیره ساكسیفراگاسه ها Saxifragaceae با برگهای متقابل و گلهای دسته ای یا خوشه ای كه از یك جام پنج قسمتی و یك كاسه با پنج گلبرگ تشكیل شده و از این درختچه دو گونه معمولا در باغها كاشته میشود .
۱ – گل نرگس دختی كنگره دار D.Crenata : درختچه ایست به بلندی ۲ متر با برگهای پوشیده از كركهای سخت دور دندانه دار و گلهای سفید خوشه ای كه تیرماه باز میشود .
از این گونه جورهای متعددی بدست آمده مانند :
الف – گل نرگس درختی كنگره دار پءرپَرِ صورتی .
ب – گل نرگس درختی كنگره دار پُرپَرِ سفید .
۲ – گل نرگس درختی باریك D.gracilis : این گونه بلندی اش از گونه نرگس درختی باریك كمی بلند تر ولی گلهایش سفید و دسته دسته در اوائل اردیبهشت باز میشود .
از گشنگیری این گونه با گونه باریك ، دورگه ای بنام گل نرگس درختی لموئینی D.lemoinei بدست آمده كه خاصیت هردو گونه را دارد .
نرگس درختی را همه جا چه در آفتاب و چه در سایه میتوان كاشت . ولی مرتبا آبیاری شود تا زیاد خشكی نبیند .
گونه دورَگِه را بواسطه كوتاهی قد و همچنین گونه باریك را میتوان در گلدان كاشت و برای تزئین اطاق از آن استفاده كرد .
●تكثیر :
نرگس درختی را بوسیله قلمه زدن یا خوابانیدن شاخه هایش میتوان زیاد كرد .

بر گرفته از كتاب : پرورش گل ها و گیاهان زینتی
نوشته : مهندس منوچهر كارگر