چگونه به بهداشت روان خود کمک کنیم

سلامت یا بهداشت روان هنر زندگی کردن، حفظ و ارتقای سلامت و یا قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به طور عادلانه و مناسب است.
وظیفه و هدف اصلی برنامه های بهداشت روان تامین سلامت فکر و روان افراد جامعه است.
● احساسات خود را بپذیرید:
هیجان های شدید ممکن است ایجاد اضطراب کنند، خشم، اندوه، ترس، احساس ناکامی همگی هیجان های ناخوشایندی هستند که ممکن است بخواهیم با انکار آن ها از اضطراب در امان باشیم.
گاهی برای اجتناب از احساس اضطراب ممکن است سعی کنیم در برابر موقعیت ها برخورد عاری از هیجان داشته باشیم، چنین برخوردی به یک نوع خونسردی زودگذر می انجامد که خود می تواند ویرانگر باشد، گاه نیز ممکن است بکوشیم هیجان ها و عواطف خود را فرو بنشانیم که این امر سبب می شود دیگر نتوانیم شادی ها و غم هایی را که بخشی از ارتباط های ما با دیگران است، طبیعی و بهنجار بدانیم.
در بسیاری از موقعیت ها، بروز هیجان های ناخوشایند یک واکنش بهنجار است و اذعان به وجود آن ها بهتر از انکار آن است.
هنگامی که نمی توانید هیجانی را به صورت مستقیم ابراز کنید (مثل داد کشیدن سر رئیس یا معلم) برای رهایی از فشار روانی حاصل بهتر است راهی برای برون ریزی آن هیجان پیدا کنید، مثل پیاده روی طولانی، کوبیدن بر توپ تنیس یا در میان گذاشتن مسئله با یک دوست هم دل می تواند خشم شما را فرو بنشانید.
● ببینید در چه زمینه هایی آسیب پذیرید:
شناختن انواع موقعیت هایی که شما را خشمگین و یا واکنش تندی در شما ایجاد می کند و دوری و اجتناب از این موقعیت ها می تواند به سلامت روان شما کمک کند و یا شناخت کامل و پیدا کردن علت خشم شما را به حل موضوع هدایت می کند.
شاید حضور در مراسم صبح گاه یا درس جواب دادن وسط کلاس شما را مضطرب می کند، می توانید موضوع را کامل بررسی کنید، علت آن می تواند اعتماد به نفس کم شما باشد می توانید با تمرین سخنرانی جلوی آیینه یا دوستان اعتماد به نفس خود را افزایش دهید یا می توانید با دید دیگری به موضوع نگاه کنید یعنی به جای این که فکر کنید همه منتظرند که من دهان باز کنم تا به من ایراد بگیرند به خود بگویید همکلاسی ها به موضوع صحبت من علاقه مند هستند و نباید نگران باشم که ممکن است چند اشتباه از من سر بزند .
بسیاری از مردم به ویژه زمانی احساس اضطراب می کنند که با فشار کار رو به رو باشند با برنامه ریزی و فاصله گذاری دقیق بین کار و کوشش های خود می توانید از احساس درماندگی در دقایق آخر جلوگیری کنید و هرگاه برای رسیدن به کلاس ها یا سر قرار ها به طور عمد وقت بیشتری را در نظر بگیرید در این صورت یکی از علل فشار روانی خود را از بین برده اید.
● استعدادها و رغبت های خود را بپرورانید
کسانی که بی حوصله و ناخوشایند هستند به ندرت رغبت های فراوانی دارند، اغلب هر چه درباره یک موضوع (ورزش و مهارت های جسمانی، علایق تحصیلی، موسیقی، هنر، نمایش و انواع حرفه ها) بیشتر بدانید آن موضوع برای شما جذاب تر می شود و به تبع آن زندگی نیز گیرایی برای شما پیدا می کند، علاوه بر این، احساس شایستگی ناشی از دست یافتن به مهارت ها نقش بسیار عمده ای در بالا بردن اعتماد به نفس دارد.
با دیگران روابط صمیمانه برقرار کنید، هسته اصلی بیشتر اختلال های عاطفی احساس انزوا و تنهایی است، ما آدمیان موجودات اجتماعی هستیم و به پشتیبانی، آرامش و اطمینان خاطری که از جانب دیگران فراهم می شود، نیاز داریم.
هر گاه همه توجه خود را فقط به مشکلات خودتان معطوف کنید در این صورت ممکن است گرفتار دل مشغولی ناسالم درباره خود شوید.
از طریق درمیان گذاشتن نگرانی های خود با دیگران اغلب می توانید مشکلات خود را روشن تر ببینید، علاوه بر این توجه و علاقه به رفاه و خشنودی افراد دیگری که تنها و درگیر مشکلات هستند، می تواند بر احساس ارزشمندی شما بیفزاید.
به موقع از دیگران کمک بخواهید برخی مشکلات را به تنهایی نمی توان حل کرد وقتی احساس می کنید که در کار حل و فصل یک مشکل پیشرفتی ندارید، از متخصصان روان شناسی و مشاوره کمک بگیرید.
میل به کمک خواستن از دیگران نشانه پختگی عاطفی شخص است نه نشانه ضعف او.
نباید چندان دست نگاه داشت تا احساس درماندگی به شما دست دهد، به طور معمول آن قدر صبر نمی کنید که دندان هایتان لق شود و بعد به دندان پزشک مراجعه کنید همین طور هم بهره گیری از خدمات روان شناختی باید مانند مراجعه به دندان پزشک به صورت یک عادت درآید.
● در همه امور به خداوند توکل کنیم
درک معنوی دعا و نیایش و ابزار عبودیت به درگاه حق و توکل به خداوند رحمان تاثیر عمیقی بر بهداشت روان افراد می گذارد چرا که فردی که عبادت می کند در مواجهه با مسائل زندگی از بهترین یاری گر یعنی خداوند که منبع بی نهایت رحمت است و کسی برتر از او نیست، یاری می جوید و به واسطه آن امیدواری به حل مشکلات مضاعف می شود.
به وسیله دعا انسان نیازهای خود را بدون احساس سرزنش یا مورد قضاوت واقع شدن با خدا مطرح می کند، بر اثر دعا و نیایش این احساس به ما دست می دهد که شریک غمی پیدا کرده ایم و تنها نیستیم، لذا باور این که من در کنارم بهترین یاور و شریک غم را دارم انسان را از اضطراب و نگرانی دور می کند.
● مسئولیت مشکلات و وضعیت خود را بپذیریم
دیگران را مسئول مشکلات خود ندانیم و به اشتباهات خود اعتراف کنیم، از مقایسه مداوم خود با دیگران و رقابت بیش از حد با آن ها بپرهیزیم و آن چه را برای خود نمی پسندیم برای دیگران هم نپسندیم.
● در زندگی هدف داشته باشیم
در زندگی با توجه به توانایی ها و امکانات خود اهداف واقعی داشته باشیم.
● نقش والدین در تامین سلامت روان فرزندان
▪ سعی کنید در کنار رسیدگی و تامین تغذیه مناسب، ایمن سازی بدن و فراهم کردن امکانات ورزشی محیط امن و سالم خانوادگی و اجتماعی را برای فرزندانتان فراهم کنید.
▪ از مراحل رشد کودک آگاهی پیدا کنید تا بیش از و یا کمتر از حد لازم از او انتظار نداشته باشید.
▪ فرزندانتان را تشویق کنید تا احساسات خود را بروز دهند، اجازه بدهید همه افراد درد، ترس، خشم و اضطراب را تجربه کنند و به او کمک کنید عصبانیت خود را به گونه ای مثبت ظاهر کند، بدون آن که متوسل به خشونت شود.
▪ احترام و اعتماد متقابل را ایجاد کنید، صدای خود را برای فرزندتان بلند نکنید حتی زمانی که با او توافق ندارید، راه های ارتباطی را باز نگه دارید.
▪ به حرف های فرزندانتان خوب گوش دهید، از کلمات و اصطلاحاتی استفاده کنید که برای او قابل فهم باشد.
▪ او را به سوال کردن ترغیب کنید، کاری کنید با شما راحت باشد و مایه دلگرمی اش باشید، تمایل خود را برای صحبت هر موضوعی با او نشان دهید.
▪ اگر احساسات و عملکرد فرزندتان مایه دست پاچگی شما شده یا قادر به کنترل خشم و ناامیدی خودتان نیستید، از متخصصان روان شناسی و مشاوره کمک بخواهید.
▪ مشوق او در زمینه رشد استعدادش باشید و به او کمک کنید محدودیت های موجود را بپذیرد و بر اساس توانایی ها و علایقش در تعیین اهداف او را یاری کنید.
▪ موفقیت های او را جشن بگیرید و او را با دیگران مقایسه نکنید.
▪ از این که وقت خود را صرف او کنید، دریغ نکنید.
▪ ضمن این که در رویارویی با فراز و نشیب های زندگی او را یاری می کنید استقلال و خود ارزشی را در او پرورش دهید.
▪ نشان دهید که به توانایی هایی او در کنترل اوضاع به هنگام مشکلات اعتماد دارید.
▪ برای کارهای مثبتی که انجام می دهد تاییدش کرده و در مورد اشتباهاتش کمک کنید تا از آن ها درس بگیرد.
▪ بدون قید و شرط او را دوست بدارید و محبت کنید و ارزش عذرخواهی، همکاری، صبر، بخشش و احترام به دیگران را به او بیاموزید.

زهرا فرازی
کارشناس ارشد روان شناسی و مشاور دبیرستان

منبع : روزنامه خراسان