جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا


کودکان‌ ایران‌ مورد توجه‌ قاچاقچیان‌ جهانی‌


کودکان‌ ایران‌ مورد توجه‌ قاچاقچیان‌ جهانی‌
تغییر و تحول‌ در جوامع‌ بشری‌ همواره‌ همراه‌ با سازندگی‌ و تخریب‌ بوده‌ است‌. هیچ‌گاه‌ تحولات‌ شکل‌ گرفته‌ از سوی‌ بشر بطور قطعی‌ آثار مثبت‌ یا منفی‌ نداشته‌ است‌. آدمیان‌ همواره‌ در حال‌ تغییر در درون‌ و پیرامون‌ خویشند. این‌ تغییرات‌ در محیط‌ پیرامون‌ آنان‌ در طول‌ تاریخ‌، جوامع‌ بشری‌ را تحت‌ تاثیر قرار داده‌ است‌.
تغییرات‌ و بحران‌هایی‌ که‌ در اثر پیشرفت‌ و پیچیده‌تر شدن‌ تعاملات‌ اجتماعی‌ در جوامع‌ امروز رخ‌ می‌دهد، تاثیر بسزایی‌ برکودکان‌ و نوجوانان‌ و رفتار آنان‌ می‌گذارد.
توسعه‌ شهرنشینی‌، سیل‌ مهاجرت‌ به‌ سوی‌ شهرهای‌ بزرگ‌، میل‌ به‌ رفاه‌ و برخورداری‌ از مظاهر تمدن‌ شهری‌، نبود امکانات‌ و اعتبارات‌ کافی‌ برای‌ بهسازی‌ و وجود اختلاف‌ طبقاتی‌ جوامع‌ را به‌ پدیده‌های‌ سوء اجتماعی‌ سوق‌ داده‌ که‌ از جمله‌ آنها می‌توان‌ به‌ ترویج‌ و گسترش‌ فساد، تبهکاری‌، اعتیاد و بسیاری‌ از ناهنجاری‌های‌ دیگر در کودکان‌ و نوجوانان‌ اشاره‌ کرد. هم‌اکنون‌ بحران‌هایی‌ از قبیل‌ کودک‌ آزاری‌، قاچاق‌ کودکان‌ و پدیده‌ نوظهور کودکان‌ کار (بخصوص‌ در ایران) حکایت‌ از رشد فزاینده‌ این‌ معضلات‌ اجتماعی‌ دارد.
بااینکه‌ نزدیک‌ به‌ سه‌ دهه‌ از تصویب‌ کنوانسیون‌ حقوق‌ کودک‌ می‌گذرد، دولت‌ها هنوز در رابطه‌ با کودکان‌، مشکلات‌ آنان‌ و دور نمای‌ آینده‌ آنان‌ در فراهم‌ ساختن‌ شرایط‌ عادلانه‌ به‌ موفقیت‌ چندانی‌ دست‌ نیافته‌اند.
● اقدامات‌ حمایتی‌
هرساله‌ عده‌ زیادی‌ کودک‌ در سراسر جهان‌ مورد آزار و سوءاستفاده‌ قرار می‌گیرند. شیوه‌های‌ کودک‌ آزاری‌ در کشورهای‌ مختلف‌ متفاوت‌ است‌ اما کلیت‌ آن‌ مشابه‌ است‌. از نظر صندوق‌ حمایت‌ از کودکان‌ سازمان‌ ملل‌ قاچاق‌ و کار کودکان‌ نوعی‌ کودک‌ آزاری‌ است‌. صندوق‌ حمایت‌ از کودکان‌ سازمان‌ ملل‌، یونیسف‌ از جمله‌ اقداماتی‌ که‌ در زمینه‌ مبارزات‌ با بهره‌کشی‌ کودکان‌ انجام‌ داده‌، تصویب‌ کنوانسیون‌ حقوق‌ کودک‌ است‌. این‌ کنوانسیون‌ به‌ امضای‌ تمامی‌ کشورهای‌ دنیا به‌ جز امریکا رسیده‌ است‌ و کشورهای‌ عضو را ملزم‌ می‌کند که‌ برای‌ تضمین‌ حقوق‌ کودکان‌ اقدامات‌ پیشگیرانه‌ وسیعی‌ را انجام‌ دهند. یونیسف‌ همچنین‌ دو الحاقیه‌ برای‌ مبارزه‌ با بهره‌کشی‌، هرزه‌نگاری‌ و کودکان‌ جنگ‌ به‌ این‌ کنوانسیون‌ اضافه‌ کرده‌ است‌.
پیام‌ ابوطالبی‌ عضو کانون‌ وکلای‌ مرکز در این‌ باره‌ می‌گوید: ماده‌های‌ قانونی‌ این‌ کنوانسیون‌ کشور ما را ملزم‌ به‌ پایبند بودن‌ و رعایت‌ آن‌ می‌کند. در واقع‌ هر کشور با توجه‌ به‌ مواد ذکر شده‌ در کنوانسیون‌ باید قوانین‌ اجرایی‌ خود را با کنوانسیون‌ مذکور هماهنگ‌ سازد. برای‌ نمونه‌ در ماده‌ ۳۴ این‌ کنوانسیون‌، کشور ما به‌ حمایت‌ از کودکان‌ در مقابل‌ عملیات‌ غیرقانونی‌ و بهره‌کشی‌ از جمله‌ فحشا و تهیه‌ صور قبیحه‌ از آنها ملزم‌ شده‌است‌. در ماده‌ ۳۵ نیز بر حمایت‌ از کودکان‌ در مقابل‌ ربوده‌ شدن‌ و فروش‌ قاچاق‌ آنها تصریح‌ شده‌ است‌.
این‌ کارشناس‌ حقوقی‌ ادامه‌ می‌دهد: کشورهای‌ امضا کننده‌ این‌ کنوانسیون‌ باید قوانین‌ ملی‌ و جاری‌ خود را براساس‌ مقررات‌ کنوانسیون‌ و در رابطه‌ با حمایت‌ از کودکان‌ در کلیه‌ موارد تنظیم‌ کنند.
از سوی‌ دیگر صندوق‌ کمک‌ به‌ کودکان‌ سازمان‌ ملل‌ (یونیسف‌) با استفاده‌ از کنوانسیون‌ حقوق‌ کودک‌، چارچوبی‌ را برای‌ چگونگی‌ حمایت‌ از کودکان‌ فراهم‌ کرده‌ است‌. یونیسف‌ سعی‌ دارد اعضای‌ کمیته‌های‌ خود که‌ رهبران‌ مذهبی‌ و مسوولان‌ بهداشت‌ را نیز شامل‌ می‌شود، در زمینه‌ نقشی‌ که‌ در حمایت‌ از حقوق‌ کودکان‌ دارند آموزش‌ دهد. برای‌ نمونه‌ در ۲۶ اوت‌ ۱۹۹۶ به‌ دعوت‌ یونیسف‌، نمایندگان‌ ۲۲ کشور در استکهلم‌ گردهم‌ آمدند و برای‌ اولین‌ بار متعهد شدند براساس‌ الحاقیه‌ کنوانسیون‌ با فحشا، پورنوگرافی‌ و قاچاق‌ کودکان‌ مبارزه‌ کنند.
● ضعف‌ قوانین‌ قضایی‌
کارشناسان‌ حقوقی‌ ایران‌ معتقدند نظام‌ قضایی‌ کشورمان‌ در برابر حمایت‌ از حقوق‌ کودک‌ کاستی‌های‌ زیادی‌ دارد. نبود قوانین‌ اجرایی‌ شفاف‌ سبب‌ شده‌ تا ضابطان‌ قضایی‌ نتوانند برخوردی‌ قاطعانه‌ با موارد گوناگون‌ کودک‌ آزاری‌ انجام‌ دهند. از سوی‌ دیگر خلاهای‌ قانونی‌ در بسیاری‌ مواقع‌ موجب‌ شده‌ تا مسئولان‌ قضایی‌ توان‌ اجرای‌ قوانین‌ پیشگیرانه‌ را نداشته‌ باشند.
دکتر علیرضا صالحی‌ حقوقدان‌ در این‌ باره‌ می‌گوید: در نظام‌ قضایی‌ ایران‌ قوانین‌ عموماً حول‌ محور قاچاق‌ ارز، مواد مخدر، کالای‌ تجاری‌، اسلحه‌ و دارو حرکت‌ کرده‌ است‌. این‌ در حالی‌ است‌ که‌ هنوز قوانین‌ مشخصی‌ با هدف‌ مبارزه‌ با قاچاق‌ انسان‌ بویژه‌ کودکان‌ به‌ منصه‌ ظهور نرسیده‌ است‌.
وی‌ می‌افزاید: قوانین‌ جزایی‌ ایران‌ در مورد جلوگیری‌ از سوءاستفاده‌ کودکان‌، کودک‌آزاری‌ توسط‌ والدین‌ و آشنایان‌ و اغیار، همچنین‌ قاچاق‌ کودکان‌ سکوت‌ اختیار کرده‌ است‌. در حالی‌که‌ کنوانسیون‌ حقوق‌ کودک‌ و قوانین‌ بین‌المللی‌ بویژه‌ در کشورهای‌ اروپایی‌ مباحث‌ عمده‌یی‌ را به‌ این‌ موضوع‌ اختصاص‌ داده‌اند.
در کشورهای‌ پیشرفته‌ دنیا هرساله‌ قوانین‌ جدید و به‌ روز برای‌ حمایت‌ بیشتر از کودکان‌ به‌ تصویب‌ می‌رسد. همچنین‌ بسیاری‌ از اجلاس‌ دولت‌های‌ عضو کنوانسیون‌ حقوق‌ کودک‌ برای‌ بررسی‌ مشکلات‌ و موانع‌ حمایتی‌ از حقوق‌ کودکان‌ نیز در این‌ کشورها برگزار می‌شود. از این‌ رو می‌توان‌ شاهد اعمال‌ قوانین‌ پیشگیرانه‌تر در جهت‌ دفاع‌ از حقوق‌ کودکان‌ در این‌ کشورها باشیم‌.
صالحی‌ از افزایش‌ روز افزون‌ نقض‌ حقوق‌ کودکان‌ در ایران‌ ابراز نگرانی‌ کرده‌ و هشدار می‌دهد: ضعف‌ قانون‌ و جذابیت‌های‌ سوءاستفاده‌ از کودکان‌ برای‌ باندهای‌ تبهکار تا آنجا پیش‌ رفته‌ که‌ بتدریج‌ علاوه‌ بر باندهای‌ موجود در داخل‌ کشور قاچاقچیان‌ خارجی‌ نیز، متوجه‌ بازار ایران‌ شده‌اند. خلا وجود قانون‌ خاص‌ و مجازات‌ مشخا مزید برعلت‌ شده‌ است‌ تا بسیاری‌ براین‌ معامله‌ پرسود روی‌ خوش‌ نشان‌ دهند.
این‌ حقوقدان‌ با انتقاد از شروط‌ ایران‌ برای‌ پیوستن‌ به‌ کنوانسیون‌ حقوق‌ کودک‌ می‌گوید: چنانچه‌ دولت‌ همانند گذشته‌ در مورد این‌ موضوع‌ اهمال‌ کند در آینده‌یی‌ نزدیک‌ قادر به‌ احقاق‌ حق‌ و عدالت‌ نبوده‌ و این‌ امر سبب‌ سوءاستفاده‌ بیشتر از کودکان‌ در جامعه‌ و بی‌اعتمادی‌ افراد نسبت‌ به‌ مقامات‌ دولتی‌ خواهد شد.

وحید شریفی‌
منبع : روزنامه اعتماد