چرخش ترکیه در بینش ملی گرایی

فروش «اویاك بانك» از مایملكات مهم نظامیان تركیه به خارجیان، آیا آغاز چرخشی مهم در نگرش ملی گرایان افراطی و نظامیان این كشور به مقوله خصوصی سازی و رویكرد نو نظامیان به روابط جهانی است ؟فروش ناگهانی «اویاك بانك» تركیه متعلق به سازمان همیاری های نظامیان تركیه موسوم به «اویاك» به بانك هلندی «آی.ان.جی.»، در محافل اقتصادی و سیاسی تركیه این سوال را مطرح كرده كه آیا فروش این بانك مهم نظامیان به خارجیان را می توان به عنوان تغییر یا چرخش در بینش و رویكردی جدید در ملی گرایی این كشور ارزیابی كرد ؟
ملی گرایان و نظامیان تركیه از مخالفان خصوصی سازی بطور اعم و از مخالفان سرسخت فروش شركت ها و تاسیسات دولتی به خارجیان بطور اخص هستند و تاكنون خصوصی سازی و بویژه فروش سهام، اموال و املاك به خارجیان را «چوب حراج زدن به تركیه» عنوان می كرده اند. هفته گذشته رسانه های تركیه اطلاع دادند اویاك بانك كه مهم ترین حلقه و قوی ترین منبع مالی سازمان همیاری های ارتش تركیه را تشكیل می دهد، به قیمت دو میلیارد و ۶۷۳میلیون دلار به بانك بین المللی هلندی «آی.ان.جی.» كه سیزدهمین بانك بزرگ جهان به شمار می رود، فروخته شده است.
با این فروش حدود ۴۲د رصد نظام بانكی تركیه تحت كنترل مستقیم و غیر مستقیم خارجی قرار می گیرد.به گزارش ایرنا در دوره اخیر ۲۰در صد سهام آك بانك، به شركت های «سیتی گروپ» آمریكا، ۹۹‎/۷درصد دنیز بانك به شركت فرانسوی - بلژیكی «دكسیا»، ۸۹‎/۶درصد فاینانس بانك به بانك ملی یونان و ۲۵‎/۵درصد گارانتی بانك تركیه به «جنرال الكتریك كنسومر فاینانس» آمریكا فروخته شده است.
موضوع فروش اویاك بانك از مدت ها پیش مطرح بود. ولی مخالفت هایی كه پیشتر از جبهه محافل ملی گرا و نظامی با خصوصی سازی و كاهش تصدی گری دولت و بویژه با فروش و واگذاری موسسات راهبردی مانند مخابرات تركیه و مجتمع كارخانه ای ذوب آهن اردمیر به سرمایه گذاران خارجی ابراز می شد، سرنوشت اویاك بانك را در هاله ای از ابهام فرو برده بود.مدیران اویاك بانك و دست اندركاران موسسه اویاك، هنگامی كه موضوع خصوصی سازی مجتمع ذوب آهن اردمیر و فروش آن به خارجیان مطرح بود، كمپین وسیعی را در سراسر تركیه برپا كردند و با پوشیدن پیراهن های منقش به پرچم تركیه، مانع از فروش آن به خارجیان شدند تا سرانجام خود این موسسه، مجتمع ذوب آهن اردمیر را خرید.
در شرایطی كه موسسه اویاك چنین سابقه ای از مخالفت با خصوصی سازی و فروش به خارجیان در پیشینه خود داشت، فروش بی سر و صدای تمامی این بانك به یك موسسه مالی خارجی، محافل اقتصادی و سیاسی در تركیه را شگفت زده كرد.
از سوی دیگر اویاك بانك كه نقش بسیار عمده ای در فعالیت های تجاری ارتش تركیه داشت و گفته می شود معاملات خارجی ارتش بویژه خرید تسلیحات نظامی انحصارا از طریق این بانك صورت می گرفت، در دوره اخیر برای تثبیت و توسعه جایگاه خود در نظام بانكی تركیه به سرمایه گذاری های جدیدی نیاز داشت.
اویاك بانك تنها بانك تركیه بود كه بر اساس تصمیم ارتش تركیه از حدود هشت سال پیش تا كنون حق داشتن شعبه در مناطق نظامی را داشت.گفته می شود اقدام موسسه اویاك به خرید كارخانجات ذوب آهن اردمیر به حدود سه میلیارد دلار و لزوم سرمایه گذاری مضاعف اویاك در اردمیر به میزان بیش از ۲‎/۵ میلیارد دلار، موسسه اویاك را كه از گروه های قدرتمند تركیه به شمار می رود، در تنگنای مالی قرار داد.«پروفسور گونگور اوراس» اقتصاددان تركیه ای در مقاله ای در روزنامه ملیت به تحلیل فروش اویاك بانك پرداخته و نوشته است: «موسسه اویاك در شرایطی قرار گرفت كه می باید این بانك را كه جایگاه بسیاربااهمیتی در داخل گروه داشت، از دست می داد.«پروفسور گونگور اوراس» اقتصاددانی است كه در ماجرای خرید ذوب آهن اردمیر، به موسسه اویاك هشدار داده و متذكر شده بود كه موسسه اویاك در صورت خرید اردمیر، در تنگنای مالی قرار می گیرد.
پرفسور اوراس به دلیل همین اظهار نظر، با شكایت «جوشكون اولوسوی» مدیر عامل اویاك بانك به دادگاه، به اتهام خدشه وارد كردن به اعتبار اویاك بانك، تحت تعقیب قضایی قرار گرفته بود.به هر روی براساس آمار اتحادیه بانك های تركیه منتهی به آخر ماه مارس ۲۰۰۷ میلادی، اویاك بانك با ۳۶۲ شعبه در سطح تركیه در ردیف نهمین بانك بزرگ تركیه قرار داشت.
ارزش دارایی های اویاك بانك در سال گذشته به ۵‎/۳میلیارد یورو رسید و این بانك در همان سال بیش از ۱۹۴میلیون یورو سود خالص داشت.فروش اویاك بانك بعد از طی مراحل قانونی و كسب مجوز طرفها از شورای عالی تنظیم و كنترل نظام بانكی تركیه و سایر مراجع ذیربط قطعی خواهد شد.از سوی دیگر اقدام بانك هلندی «آی.ان.جی.» به عنوان سیزدهمین بانك بزرگ جهان به خرید اویاك بانك، از نظر كارشناسان اقتصادی، نشانه تداوم اعتماد خارجی به اقتصاد تركیه ارزیابی شده است.
ارزش بازاری «آی.ان.جی.» با ۱۵۰سال سابقه و دارای ۱۲۰هزار پرسنل در ۵۰كشور جهان، بیش از ۷۴‎/۶میلیارد دلار برآورد شده و سود خالص این بانك فقط درسال گذشته ۷/۷میلیارد دلار بود. به گفته آگاهان اقتصادی- سیاسی در آنكارا، با فروش اویاك بانك، سهم سرمایه خارجی در نظام بانكی تركیه به ۳۸‎/۸ درصد می رسد.البته باید متذكر شد این نسبت بدون احتساب سهامی است كه خارجیان در معاملات بورس اوراق بهادار استانبول، تصاحب كرده اند كه تخمین زده می شود در این صورت از رقم ۴۲در صد نیز فراتر خواهد رفت.
با تحولات اخیر در نظام بانكی تركیه، موضوع سهم خارجی در نظام بانكی این كشور نه به شدت گذشته، ولی باز هم به صورت موضوع مهم در محافل اقتصادی این كشور مطرح می شود.محافل ملی گرا و كسانی كه در گذشته با نحوه ادغام اقتصاد تركیه با اقتصاد جهانی و همگرایی با اتحادیه اروپا مخالفت می كردند، اكنون با فروش اویاك بانك در موقعیت دشواری قرار گرفته اند.
بررسی لحن و طرز انعكاس اخبار و گزارش های مربوط به فروش اویاك بانك در رسانه های تركیه به خوبی موید تعجب از فروش اویاك و تناقض در دیدگاههاست.روزنامه ملیت این خبر را تحت عنوان «بانك نظامیان به خارجی فروخته شد» درج كرده بود و حریت تیتر «نوعی چرخش از ملی گرایی به فراملی گرایی» را برای این خبر انتخاب كرده بود.

منبع : روزنامه ابرار اقتصادی