پیام سفر اسد برای تهران

بشار اسد رئیس جمهور سوریه شنبه، دوازدهم مرداد ماه در صدر هیاتی بلند پایه وارد تهران شد تا با مقامات ایران به گفت و گوبنشیند. اما پیام اسد در این سفر چیست؟
در حالیکه طی ماه های اخیر مذاکرات گسترده ای بین مقامات سوری و فرانسوی از یک سو و ترکیه ای از سوی دیگر بواسطه موضوع با اهمیت صلح سوریه و اسرائیل رو به افزایش گذاشته و دست آوردهایی نیز داشته است، اکنون بشار اسد پس از گفت و گو با همتای فرانسوی خود، برنامه سفر به تهران را در دستور کار فرار داده و راهی تهران می شود.
تا حدودی می توان هدف اسد به تهران را حدس زد، این سفر پس از کمی پیشرفت در مذاکرات صلح طرف های سوری و اسرائیلی و تشویق های نیکولاس سارکوزی، رئیس جمهور فرانسه برای رفع موانع صلح دمشق و اورشلیم، برنامه ریزی شده است و در یک دیدگاه هدف از آن، می تواند گفت و گویی دوستانه با تهران برای حفظ همزمان رابطه تهران- دمشق در کنار پیشرفت در مذاکرات صلح سوریه و اسرائیل باشد. اما دیگاه دیگری نیز وجود دارد که حکایت از تلاش سوری ها برای میانجیگری بین ایران و غرب در حل و فصل برنامه اتمی تهران دارد.
بر اساس دیدگاه دوم این بار دمشق برای ارسال پیام غربی ها وارد عمل شده و واسطه گری را بر عهده گرفته است چراکه هنوز غرب و بالاخص ۱+۵ پاسخ صریحی از ایران در جواب به بسته پیشنهادی و یا مهلت تعیین شده برای پذیرش پیش شرط ادامه مذاکرات( توقف غنی سازی) دریافت نکرده است.
● اهمیت سفر اسد برای تهران
اما ایران همواره بر روابط استراتژیک تهران و دمشق پافشاری کرده و اشتراک دیدگاه دو کشور نسبت به مسائل منطقه ای و جهانی را مورد تاکید قرار داده است.
برای تهران همیشه سفر به سوریه و گفت و گو با مقامات سوری ، دارای اهمیت ویژه بوده و به همان میزان نیز برای سفر مقامات سوری به تهران ارج و منزلت قائل بوده اند.
نمونه روابط فوق دیپلماتیک بین دو طرف را در پیش دستی بشار اسد برای عرض تبریک به محمود احمدی نژاد ردیس جمهور منتخب ایران و حضور وزیر امور خارجه ایران در مراسم تحلیف بشار اسد و تقدیم پیام تبریک محمود احمدی نژاد به وی که دور تازه ریاست جمهوری خود را آغاز کرده بود؛ می توان مشاهده کرد.
از زمان آغاز ریاست جمهوری بشار اسد در سال ۲۰۰۰ میلادی این ششمین سفر وی به ایراناست. احمد موسوی سفیر ایران در سوریه نیز در خصوص سفر بشار اسد به تهران، عوامل زمینه ساز این سفر را پیروزی‌ های مقاومت و قوت و صلابت مواضع دو کشور ایران و سوریه در عرصه بین المللی عنوان کرد و گفت: مشورت در سطوح عالی بین دو کشور، در شرایط کنونی که همراه با تحولات شگرف منطقه‌ای و بین‌ المللی است، یک ضرورت در عرصه دیپلماتیک به حساب می آید.
به این ترتیب تهران هیچ تغییری در فرایند سفر هیات های دیپلماتیک ایران و سوریه نمی بیند، از نظر مقامات ایران، این بار نیز بشار اسد برای گفت و گوهای معمول و همیشگی دو کشور پیرامون مسائل منطقه ای و بین المللی به تهران می آید و قصد دیگری در میان نیست. در حالیکه شواهد امر، چیزی دیگر را نشان می دهد.
درست است که رئیس جمهور سوریه سفرهای متعددی به تهران داشته و مقامات دو طرف در فواصل مختلف رفت و آمد های دیپلماتیک با یکدیگر دارند اما شرایط فعلی و تحولات خاص کنونی در سطح خاورمیانه، ویژگی خاصی سفر رئیس جمهور سوریه به ایران در مقطع کنونی بخشیده است.
این سفر درست پس از چهارمین دور مذاکرات صلح سوریه و اسرائیل با میانجی گری ترکیه انجام خواهد شد. در حالیکه این دور از مذاکرات به گفته منابع خبری دو طرف، مثبت و سازنده بوده و دو طرف مذاکره کننده تصمیم گرفتند که این مذاکرات را در ماه آگوست به همینشکل یعنی به صورت غیر مستقیم و با میانجیگری طرف های وزارت امورخارجه ترکیه ادامهدهند.
این در حالی است که عملا دو راه در برابر سوری ها باقی است، اول ادامه مذاکرات صلح تا دست یابی به نتیجه و بازگشت به عرصه بین المللی بعنوان عضوی فعال و دوم انزوا. بی شک سوری ها خود واقفند که اوضاع کنونی جهان، دور افتادن از ورطه تصمیم گیری و نقش آفرینی بین المللی را بر نمی تابد که در این صورت این کشور بزودی از صحنه کنار گذاشته خواهد شد که زیانی دیپلماتیک و فاقد هرگونه منفعتی است. اما در مقابل با پذیرش چهارچوب های تعیین شده بین المللی، می توان از این محدودیت، رهایی یافت.
از سوی دیگر مسئله برنامه اتمی ایران، محل مناسبی برای ورود کشورهایی است که اکنون قصد نقش آفرینی جدی در صحنه بین المللی دارند، بعید نیست امروز سوری ها نیز به مانند ترک ها، قصد میانجی گری ایران و غرب را در موضوع هسته ای داشته و به این ترتیب حضور پررنگ تری در عرصه جهانی داشته باشند.
در صورت صحت فرض های گفته شده ، به خوبی انگیزه و اهداف سفر بشار اسد به تهران در زمان کنونی مشخص می شود. اکنون تهران زمان زیادی برای پاسخ گویی به غرب ندارد و روند صلح سوریه و اسرائیل با همه ابهامات و تردیدها رو به پیش است. به این ترتیب می توان نتیجه گرفت که سوری ها فرصت را باید غنیمت شمرده و با توسل به میانجی گری میان ایران و غرب، ابتدا خود را از انزوا بیرون آورد و سپس بدلیل همکاری با ۱+ ۵، حمایت کشورهای غربی را از روند مذاکرات صلح و توفیق در آن، کسب کنند.
توجه به این نکته نیز ضروری است که رایزنی اسرائیل و امریکا در خصوص برنامه اتمی ایران، اکنون بیش از همیشه جدی است چراکه مقامات اسرائیل از احتمال پیشرفت غیرمنتظره هسته ای ایران ابراز نگرانی کرده و در این ارتباط معاون نخست وزیر اسرائیل گفته که ایران به سمت پیشرفتی غیر منتظره در برنامه هسته ای خود در حرکت است و تا سال ۲۰۱۰ قادر خواهد بود اورانیوم را تا سطح نظامی غنی کند.
در عین حال ایالات متحده نیز همچون پیش از برگزاری مذاکرات ژنو( مذاکره ایران و ۱+۵ با حضور نماینده امریکا) بر تشدید تحریم ها علیه ایران تاکید دارد.
بنابراین باید با در نظر گرفتن شرایط و مقتضیات زمان کنونی ، سفر بشار اسد به تهران و پیامی که وی در این سفر برای مقامات کشور دارد را ارزیابی کرد و از تحلیل های مبتنی بر شواهد ظاهری دوری جست.

نویسنده : مینا علی اسلام

منبع : دیپلماسی ایرانی