قرارداد ۱۹۰۷

روز نهم شهریور ۱۲۸۶ دولتهای انگلستان و روسیه برای مقابله با دشمن مشترك خود آلمان طی پیمانی به اختلافات خود در نقاط مختلف جهان خاتمه دادند. این پیمان كه در سن پترزبورگ پایتخت روسیه تزاری به امضا رسید شامل توافق دو كشور در زمینه منافع طرفین در افغانستان ، تبت، امپراطوری عثمانی و ایران بود. در بخش مربوط به ایران دو كشور موافقت كردند كه سرزمین ایران را به قلمرو نفوذ خود تقسیم كنند. به موجب این قرارداد قسمت شمالی ایران شامل شهرهای پر جمعیت و مراكز عمده تجاری از خط فرضی بین قصر شیرین و اصفهاو یزد و خواف و مرز افغانستان منطقه نفوذ روسیه شناخته شد و قسمت جنوبی كه دارای ارزش سوق‌ الجیشی برای دفاع از هند بود از خط فرضی بین بندر عباس، كرمان، بیرجند، زابل و مرز افغانستان منطقه نفوذ ا نگلستان شناخته شد. این پیمان كه به قرارداد ۱۹۰۷ معروف شد در شرائطی به امضای لندن و مسكو رسید كه در ایران اركان حكومت مشروطه به خاطر مبارزات مردمی شكل گرفته بود. فرمان برقراری حكومت مشروطه در مرداد ۱۲۸۵ صادر شده بود، اولین مجلس شورا در تاریخ ایران در مهر همان سال تشكیل شده بود، اولین قانون اساسی ایران در دی ماه همان سال تنظیم و تدوین شده بود. از این رو وقتی مظفرالدین شاه متعاقب این تحولات درگذشت، دولتهای روسیه و انگلیس اولین گامهای خود را برای رویاروئی با وضعیت جدید برداشتند. به قدرت رسیدن محمد علی شاه قاجار كه هم پیمان روسها و مخالف سر سخت جریان مشروطه‌خواهی بود اولین قدم برای مبارزه با مشروطه‌ و فراهم ساختن زمینه نفوذ سیاسی روسیه و انگلیس در امور داخل كشور بود.
قرارداد ۱۹۰۷ اگر چه موضوعاتی غیر از ایران را نیز در بر می‌گرفت ولی چنانچه اكثر مورخان انگلیسی اذعان كرده‌اند، روح حاكم بر این قرارداد، تبانی بر سر سرنوشت ایران بود. افشاء این قرارداد در ایران موجب هیجان عمومی و اعتراضات شدیدی گردید و مجلس شورای ملی به اتفاق آراء آن را مردود و بی‌ اعتبار شناخت. با این وجود، روسها و انگلیس‌ها، عملاً این پیمان را به اجرا درآوردند و پس از آغاز جنگ جهانی اول دخالتهای وسیعی در شهرهای ایران به عمل آوردند و به بهانه جنگ علیه دولت عثمانی كشورمان را به اشغال نظامی خود درآوردند.

منبع : موسسه مطالعات وپژوهش های سیاسی