جای خالی اینترنت درساختار آموزش عالی ایران

دانشجویان از جمله کاربران اینترنت به شمار می روند؛ انتظار طبیعی همگان از دانشجویان این است که به عنوان یک قشر تحصیل کرده - پیشرو وروشنفکربیشتر از سایر اقشار جامعه با این پدیده مدرن و نو آشنا باشند اما نگاهی مستند به واقعیات موجود جامعه خلاف این را نشان می دهد به عنوان مثال در برخی از دانشکده ها و دانشگاهها اثری از اینترنت نیست
بنده دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رزونامه نگاری دانشگاه آزاد تهران هستم روز اولی که برای شرکت در کلاسها از مشهد به تهران آمدم درست مانند افرادی که چیزی گم کرده باشند در به در دنبال اتاق کامپیوتر یا اینترنت در دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی (متولی آموزش دانشجویان دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد ارتباطات و روزنامه نگاری )می گشتم تا وبلاگم را آپ دیت up date کنم ابتدا سراغ واحد کامپیوتر را از دانشجویان گرفتم هیچکس پاسخ مثبتی به من نداد به مسئول آموزش و امور دانشجویی مراجعه کردم . گفتند: منظورت کتابخانه است ؟! گفتم :نه ! جایی که بشود در آنجا به اینترنت متصل شد چیزی مثل کافی نت ! گفتند چنین اتاقی در این دانشکده وجود ندارد نزد مسئول گروه ارتباطات رفتم او هم اظهار تاسف کرد و گفت که فعلا چنین جایی ندارند البته در دانشکده های همجوار که داخل مجتمع ولی عصر است اتاقی پر از کامپیوتر وجود دارد که ظاهرا کارگاه دانشجویان کامپیوتر است به آنجا مراجعه کردم ولی مسئول آنجا گفت : این تجهیزات فقط برای استفاده دانشجویان کامپیوتر با تعیین وقت قبلی توسط اساتید است
امروزه اینترنت به یکی از منابع اصلی فعالیت روزنامه نگاران و خبرنگاران در کشور تبدیل شده است هم اکنون بیش از ۵۰ درصد فعالیت های روزنامه نگاران اعم از تهیه خبر ؛سوژه ؛کسب دیدگاه ؛انتشار اخبار و گزارشها ؛تهیه عکسهای خبری ؛ انتقال مطالب و عکسها ؛ مصاحبه ؛ بهره گیری از گزارش رسانه های خارجی و داخلی ؛ استفاده از خبرگزاریهای داخلی و خارجی ؛ استفاده از پایگاههای اطلاع رسانی داخلی و خارجی ؛ با اتکا به اینترنت انجام می شود ؛ اما با کمال تاسف در متون درسی رشته های ارتباطات و روزنامه نگاری چیزی به نام روزنامه نگاری الکترونیکی وجود ندارد و هنوز همان متون کلاسیک متعلق به ۲ تا ۴ دهه گذشته تدریس می شود .
دانشجویانی که به این روش پرورش می یابند مهارت و آشنایی کافی به این تکنولوژی جدید و نحوه بهره برداری حرفه ای از آن را نداشته و به همین جهت فارغ التحصیلان کنونی دانشکده های ارتباطات و روزنامه نگاری ؛ به محض ورود به یک رسانه مطبوعاتی دچار چالش و مشکل می شوند و به هیچ وجه نمی توانند خود را با محیط حرفه ای رسانه ها وفق دهند
برخی اساتیدی هم که دروس مختلف ارتباطات و روزنامه نگاری را تدرسی می کنند به علت عدم آشنایی با این تکنولوژی و نقش آن در رشد و رونق روزنامه نگاری ؛ قادر به ارایه آموزشهای نوین به دانشجویان نیستند . در یک مورد خاص من از یکی از اساتید ارتباطات e-mail او را خواستم تا کار عملی خواسته شده را برایش ایمیل کنم او استقبال کرد و آدرسش را به همه داد چند جلسه بعد استاد گفت : در میان انبوه دانشجویانی که این ترم با او کلاس داشته اند فقط من و یکی دو نفر دیگر کار عملی شان را از طریق ایمیل برایش فرستاده ایم !در حالی که بسیاری از دانشگاهها مجازی بوده و دروس خود را بر روی اینترنت منتشر می کنند در یک دانشکد ه ارتباطات در پایتخت ایران نه تنها آموزش الکترونیکیe-learning امری ناشناخته است بلکه بدیهی ترین امکانات استفاده از اینترنت هم وجود ندارد و جالبتر این است که هیچکس هم احساس نیاز و خلا نمی کند
در جریان همایش چالشها و چشم اندازهای توسعه ایران که از ۱۲ تا ۱۵ اسفند ۸۲ در تهران برگزار شد یکی از پانلها به مبحث مطبوعات و توسعه اختصاص داشت و گزارش جامعی توسط دکتر محمد مهدی فرقانی رییس مرکز مطالعات وتحقیقات رسانه ها در این خصوص ارایه شد در این گزارش به طور خیلی مختصر به مبحث وبلاگ نویسی و روزنامه نگاری الکترونیکی هم اشاره شده بود پس از ارایه گزارش ۲نفر نسبت به کامل نبودن ابعاد گزار ش در باره روزنامه نگاری الکترونیکی تذکر دادند از جمله این حقیر با اشاره به چالشی که نشریات الکترونیکی در عرصه اطلاع رسانی ایران بوجود آورده اند گفتم که ابتکار عمل در این عرصه به خارج از مرزهای ایران منتقل شده است و این یک آسیب جدی برای نظام رسانه ای ایران محسوب می شود من به ۴ محور مشخص اشاره کردم :
الف) تاثیر گذاری
ب) کنترل پذیری
ج) آموزش نیروی انسانی متخصص
د) جایگاه e-journalism در طرح تکفا
و تاکید کردم با گسترش روزافزون نشریات الکترونیکی و افزایش دایره مخاطبان آنها در ایران از طریق اینترنت؛ تاثیر پذیری آنها بر افکار عمومی داخلی به شدت افزایش یافته است و رسانه های داخلی دچار چالش جدی در این زمینه شده اند از طرف دیگر کنترل دولت و حاکمیت بر این پدیده بسیار اندک است و این در تناقض با کنترل شدید رسانه های داخلی قرار دارد از لحاظ آموزش نیروی انسانی در بخش آی تی IT هم با خلا ها و کمبو دهای جدی مواجهیم و در ساختار آموزش عالی ایران هم جایی برآی تربیت روزنامه نگاران متخصص در زمینه IT و ICT وجود ندارد در طرح تکفا نیز هیچ نگاه و توجهی به e-journalism به عنوان بستری برای انتقال دانش و اطلاعات برای مردم نشده است و برنامه ریزان کشور در طراحی برنامه چهارم توسعه باید به این پارامترها توجه کنند
در پاسخ به این انتقادات دکتر کاظم معتمد نژاد استاد برجسته ارتباطات و رییس پانل گفت :دکتر بدیعی از سوی دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی برای یک فرصت مطالعاتی ۹ ماهه در خصوص روزنامه نگاری الکترونی به آمریکا سفر کرده است و پس از بازگشت وی در سرفصلهای دروس روزنامه نگاری و ارتباطات در مقطع کارشناسی ارشد تجدید نظر خواهد شد و از سالهای آینده این درس (روزنامه نگاری الکترونیکی)گنجانده خواهد شد البته به نظر من مساله فراتر از اینهاست و به همین دلیل برای رسیدن به وضعیت مطلوب پیشنهادات زیر را تقدیم می کنم :
۱) ایجاد پی بسترهای فنی و مخابراتی لازم در دانشگاهها برای اتصال پر سرعت به اینترنت
۲) تاسیس واحد های اینترنت در تمام دانشکده ها؛ به خصوص دانشکده های ارتباطات
۳) بازنگری در سرفصلهای دروس رشته های ارتباطات و روزنامه نگاری در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد جهت تطبیق با پیشرفتهای فناوری اطلاعات
۴) ایجاد انجمنهای علمی روزنامه نگاری الکترونیکی e-journalism در دانشکد های ارتباطات جهت پر کردن خلا آموزشهای الکترونیکی و تربیت کادرهای متخصص باری نشریات الکترونیکی
۵) گذاشتن واحدهای اجباری اینترنت و رایانه برای تمام رشته های دانشگاهی جهت افزایش سواد دیجیتالی
۶) راه اندازی پایگاههای اینترنتی website خاص هر دانشکده و ارایه خدمات و اطلاعات آموزشی به صورت الکترونیکی و دیجیتالی
۷) تجهیز تمام کتابخانه های دانشگاهها و دانشکده ها به سایتهای اینترنتی
۸) راه انداز ی نشریات الکترونیکی e-magazine خاص دوره های ارتباطات و روزنامه نگاری
۹) برگزاری مسابقات و جشنواره های تولیدات الکترونیکی در دانشگاهها
۱۰) حمایت مالی؛ تدارکاتی و لجستیکی از طرحهای نوین مرتبط با آی تی IT در دانشگاهها

نویسنده : حمید ضیایی

منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات