محله های قهرمان ساز

طرح ۵۰۰ زمین چمن در ۵۰۰ محله ، سه نكته اساسی را مورد توجه جدی قرار داده است. اول توجه به ورزش محلات به عنوان تامین زیرساخت های ورزش قهرمانی، دوم توزیع زمین ها در سطح محلات و ترغیب و تشویق جوانان و نوجوان به ورزش و سوم استفاده از مصالح مناسب برای پرهیز از آسیب دیدگی های معمول ورزشكاران در درازمدت.
كارشناسان ورزشی و فیفا نیز در باره این طرح گفته اند شكست انحصار در ورزش و انقلاب ورزش در ایران.
در خصوص ویژگی ها و نقاط قوت و ضعف این طرح با یكی از پیشكسوتان ورزش كشور در رشته فوتبال یعنی «هادی نراقی» به گفت وگو نشستیم و این طرح را از زوایای مختلف به بحث گذاشتیم.
این نخستین حركت گروه ورزشی برای تبیین ورزش در محله ها و نگاه پیشكسوتان ورزش به مقوله ورزش در محله است.
▪به نظر شما ورزش در محلات چگونه شكل گرفته است و امكانات ورزشی را در گذشته و حال چگونه ارزیابی می كنید؟
- به نظر می رسد كه ۴۵ سال پیش امكانات و شرایط خیلی ضعیف تر و كمتر از اكنون بوده است، اما از نظر من خیلی قوی تر بود!
▪ چطور؟
- امكانات برای بچه های كوچه و شهر به مراتب از زندگی شهری اكنون قوی تر و بیشتر بود. بنده به خاطر دارم كه در محله خودمان چهارصد دستگاه، در منزل را كه باز می كردیم یك زمین خاكی ۱۰۰ متر آن طرف تر بود، یك زمین خاكی در محله پایین تر بود و در مجموع در محله ما می توانستید چندین زمین خاكی برای بازی فوتبال پیدا كنید. تقریباً همه محلات از مقداری زمین خاكی برای بازی بهره مند بودند. اما امروزه واقعاً معضلی كه اكنون برای من و بچه من وجود دارد این است كه فرزندان من كجا مكانی را برای بازی و ورزش در محله پیدا كنند. اگر پول نداشته باشیم اصلاً می توانند ورزش كنند؟ پس ملاحظه می كنید كه آن زمان ها امكانات از لحاظ كمی خیلی بیشتر از امروز بود.
▪به نظر می رسد كه منظور شما از این دیدگاه بیشتر مربوط به كاربری زمین خاكی در محله ها بوده است.
- بله. امروز زمین های خاكی محلات همه ساخته شده اند و شما به ندرت زمین خاكی را می یابید كه بچه ها بتوانند در آن بازی و ورزش كنند. از این جهت است كه بنده تاكید دارم بگویم امكانات مردمی در آن سال های دورتر بیشتر بود، هرچند كه امكانات دولتی محدود بود.
▪می توانید نمونه هایی از موفقیت و اثرگذاری ورزش در محلات را برشمارید؟
- شما امروز وقتی به جامعه نگاه می كنید در نخستین نگاه اعتیاد بیداد می كند. این معضل از كجاست؟ آیا با مواد مخدر مبارزه نمی شود كه پاسخ منفی است. با مواد مخدر برخورد جدی هم می شود اما اثرگذار نیست. ما باید به فكر این باشیم كه اوقات فراغت نوجوانان و جوانان را پركنیم و آن وقت هرچه می خواهد مواد مخدر وجود داشته باشد. یكی از آثار اصلی و مهم ورزش در محله ها سالم سازی فرد و جامعه است.
وقتی من شنیدم كه ساخت ۵۰۰ زمین چمن در ۵۰۰ محله در حال اجراست و یك چنین كار بزرگی در جامعه ما در حال اتفاق است باید بگویم كه روی پاشنه آشیل مبارزه با مواد مخدر دست گذاشته شده است. احداث ۵۰۰ زمین برای ۵۰۰ محله در تهران بزرگترین و اثرگذارترین كاری بوده است كه تاكنون از طریق شهرداری به اجرا درآمده است.
وقتی من این خبر را شنیدم واقعاً در دل من چیزی روشن شد. یعنی برای بچه ها و جوانان ما امكاناتی به وجود می آید كه اوقات فراغتشان را پركنند و بتوانند بدون هزینه و وقت در جایی در محله خود ورزش كنند.
باید بگویم كه این ورزش است كه جلوی هر معضلی را در جامعه سد می كند. اگر جوان تخلیه انرژی شود همه مسائل او حل می شود اما یك نكته مهم را هم باید مطرح كنم. فلسفه برگزاری مسابقات با هزینه های بسیار گزاف كه كشورها تقبل می كنند به نظر شما چیست؟ آن كشوری كه چنین هزینه ای نمی كند چه تفاوتی با دیگران كه می كنند دارد؟
پاسخ این پرسش این است كه وقتی یك كشوری ورزشكارانش در سطح جهانی و بین المللی می درخشند الگوی جوانان كشورش می شوند. در حقیقت سالم سازی در جامعه اتفاق می افتد. اما ما فقط به دنبال این هستیم كه تیم مان به جام جهانی برود و متأسفانه نه آن را تفسیر می كنیم و نه برای آن برنامه ریزی سنجیده و دقیق داریم. وقتی ورزشكاران ما در جهان درخشیدند و الگو برای جوانان شدند، آیا متقابلاً جوانان ما هم دسترسی مناسب به امكانات ورزشی مناسب را دارند تا از این الگوها شبیه سازی كنند؟ واقعیت این است كه این ایده ها در ذهن نوجوان و جوان ما خفه می شود و نتیجه قطعی الگوسازی ورزشی كه همان سالم سازی است در همان قدم اول در جامه از بین می رود.
ببینید وقتی تیم ما به جام جهانی می رود مسئولان باید بیایند و این تدبیر را پایه ریزی كنند كه به توفیق این پیروزی، به همان میزان نیز امكانات ورزشی اضافه كنند و تبعات آن این است كه ضمن تبلیغ برای ورزش در جامعه، امكان یافتن استعدادها نیز بیشتر می شود و این خود به خود به توفیقات ملی و بین المللی ورزشی یاری می رساند.
▪ به نظر شما سرانه ورزش در كشور چگونه است؟
- البته من، رقم دقیق آن را ندارم. اما آنچه كه مسئولان می گویند در قیاس با استانداردهای جهانی بسیار عقب مانده است. شما بروید بررسی كنید كه سرانه ورزشی در كشورهایی كه سرآمد ورزش دنیا می شوند چیست و چقدر است و امكانات و سرانه ورزش ما چقدر است. همان قدر انتظار داشته باشیم كه هزینه می كنیم!
به نظر من استثنایی ترین جوانان دنیا را ایران دارد. شما ببینید یك ورزشكار ایرانی كه در دنیا درخشیده است چگونه بالا آمده و به این رتبه دست یافته است. از گذشته های دور در بسیاری از رشته ها به ویژه رشته فوتبال، مطرح ترین ورزشكاران از خانواده هایی با امكانات مالی بسیار ضعیف بوده اند. اما امروز مقایسه كنید آیا كسی را كه پول نداشته باشد حتی در استادیوم راه می دهند!
در هر جای دنیا اگر احساس كنند كه كسی تمایل دارد پا به توپ بزند و علاقه نشان بدهد دنبالش می دوند و از هیچ كمكی دریغ نمی كنند. اما جوانان ما واقعاً با كمترین امكانات و بیشترین سختی ها با اراده و خواست خود به درجات بالا دست یافته اند.
▪سازماندهی ورزش در محله ها با چه تسهیلات و بودجه و امكاناتی رو در رو است؟
- متأسفانه برای كسانی كه می خواهند به مدارج بالای ورزشی برسند امكانات محله ها بسیار ناچیز بوده است. لذا كاری كه شهرداری تهران به اجرا گذاشته و زمین های ورزشی را در محله ها بنیان گذاری كرده است بزرگترین قدم در راه احیای ورزش محلات است.
به طور حتم با توسعه ورزش در محلات شما خواهید دید كه ورزش ما چقدر دگرگون خواهد شد و طراوت جامعه ما چقدر فرق خواهد كرد و كار مسئولان ما در تمام سطوح آموزشی و پرورشی چقدر راحت تر خواهد شد.
یعنی اگر این اصل كار را بگیرند و ورزش را كه ریشه جامعه محسوب می شود و تمام مسایل جامعه در گرو ورزش است، خواهید دید چه اتفاقات و راندمان بزرگی در اجتماع به بار خواهد نشست.
▪ سازماندهی ورزش در محلات و مدارس چگونه بوده است؟
- متأسفانه به ورزش محلات تاكنون هیچ بهایی داده نشده است. شما در آموزش و پرورش هم اگر بررسی كنید می بینید كه نگاه درستی در جامعه مدیران و مسئولان مدارس به ورزش وجود ندارد. ورزش درس چندم مدارس است و چه اهمیتی به آن داده می شود. فقر حركتی در مدارس ما بیداد می كند و طبیعی است كه وضع جامعه و اجتماع هم به ناكجا كشانده شود.
به نظر من این خیانت است كه مسئول یك مدرسه آگاهی درستی به اهمیت ورزش كردن نداشته باشد. ورزش ریشه درخت سبز مدرسه است. ورزش را خشكانده اند، خوب میوه آن را هم می بینیم.
شما ملاحظه كنید حتی اگر مدیر مدرسه ای بالاترین علوم را هم داشته باشد اما حس ورزشی نداشته باشد بر سر دانش آموزانی كه مسئولیت آنها را پذیرفته، چه می آید. من دختری ۱۲ ساله دارم. شاید به جرات بگویم كه او یك استثنای ورزشی است و نه فقط در فوتبال بلكه در چند رشته ورزشی و قهرمان رشته پینگ پنگ آموزشگاه های تهران است.
اما وقتی رفتم در مدرسه ثبت نامش كنم و برای مدیر مدرسه در خصوص جایگاه ورزشی او توضیح دادم با لحن بسیار خشن گفت كه اصلاً برای ما مهم نیست! ایشان فقط باید انضباط داشته باشد و درسش را خوب بخواند! این برخوردها به طور حتم تخریبی است و اگر شما می بینید كه ورزشكاری به جایگاهی دست می یابد حتماً یكی از عوامل موفقیت او مدیر و معلم مدرسه هم بوده است. من اعتقاد دارم سردر آموزش و پرورش ما باید عوض شود و نام آن را «پرورش و آموزش» گذاشت. تا پرورشی نباشد آموزش ها نتیجه بخش نخواهد بود!
باید فرهنگ سازی كرد و خوشبختانه این برنامه جدید ورزش در محلات توسط آقای قالیباف یك حركت مسئولانه و مدبرانه بوده است.
من آنقدر نسبت به این برنامه شهرداری دچار احساسات شدید هستم كه نمی توانم توصیف كنم.▪شما در قبال این جامعه جوان، چه می كنید؟
- من جامعه و جوانان ایران را بسیار دوست دارم و برای آنها بسیار ارزش قائل هستم. تجربه كار من در آموزش و پرورش در بخشی از سال های زندگیم از همین روست. به هیچ وجه حضور من در بدنه آموزش و پرورش موضوع مادی نبود.
من احساس دین به مردم داشتم و باید داشته های خود را بازپس می دادم. اما متأسفانه حركت من به دلیل تك محوری نتیجه نداد. امیدواریم كه حركت شهردار تهران به شكل وسیع برنامه ریزی و كمك شود. اگر هدف این طرح حل مشكلات اصلی مردم تهران یعنی ورزش است و اگر اعتقاد این است كه ورزش حكم ریشه های جامعه را دارد و ریشه های آن هم جوانان ما هستند باید برنامه های اثرگذار و بلندمدت برای آنها تدارك دید.
▪ آیا شما به عنوان یك پیشكسوت ورزش در رشته فوتبال آمادگی دارید كه قدمی در این مسیر برای اجرایی شدن این طرح بردارید؟ و اصولاً چه نوع كمكی را می توانید داشته باشید؟
- به نظر من پرسش شما، خوب است. اما باید به شكل سازماندهی به پاسخ نهایی شما رسید. مفهوم این جمله این است كه من به تنهایی نتیجه بخش نخواهم بود. به نظر من شهرداری باید یك فراخوان بگذارد و پیرو این كار بزرگ از پیشكسوتان طی دعوتنامه ای، دعوت كند تا بیایند برای شروع این حركت اساسی، سیستم و سازماندهی پایه ریزی كنند و تشكیلات ورزش محلات را پایه ریزی كنند و این حركت با اهداف بلندنظرانه و بلندمدت پیگیری شود. به عنوان مثال اگر من در این جلسات شركت كردم و طرح من و كمك های فردی من در قالب یك تشكیلات پایه ای جاسازی شود ورزش محلات متولی پیدا می كند. یعنی ورزش محلات از حضور و طرح های پیشكسوتان به طور مستمر و منظم برخوردار شود و محلات نیز با این روش با انگیزه و برنامه های دقیق تر پیگیری شود.
آنچه كه مسلم است اگر قرار باشد من همه روزهای هفته را برای این كار اختصاص دهم غیرممكن است اما من در قالب یك تشكیلات منسجم، می توانم جایگاه خاص خود را پر كنم.
من مشتاق هستم كه كاری در این خصوص انجام دهم و سهم خود را به مردم و جوانان ادا كنم.
به نظر من این كار حكم یك عبادت حقیقی را دارد و برای انسان می ماند. عبادتی است كه انسان سازی در آن شكل می گیرد.
▪از خودتان بگویید. شما چگونه به ورزش پیوند خوردید و بدنه ورزش چگونه به شما كمك رساند تا اینكه روزی فوتبالیست بزرگی شدید و لقب آقای گل را گرفتید.
- خوشبختانه من از بطن جامعه آمده ام. از جنوب تهران. در گذشته مشكلات فعلی جامعه به این شكل وجود نداشت. فراغت هایی بود كه برخی آدمها را وامی داشت كه حركت های اثرگذار از خود بروز دهند.
آن روزها از دل خود مردم محله، آدم هایی را می یافتید كه علاقه مند به این كار بودند و متولی ورزش محله می شدند. در محله ای كه من زندگی می كردم در چهارصد دستگاه امكانات بسیار محدود و ضعیف بود.
ورزش فوتبال در زمین های خاكی در محله ما شكل گرفته بود. آقای حبیبی در این مسیر در محله ما خیلی نقش داشتند و یك شخصی به نام آقای یارندپور كه ورزش دوست بود و این كار را می شناخت. ایشان یك گروه جوانان محله را هماهنگ كرده بودند و با برنامه ریزی ورزش فوتبال محله را به پیش برد. هر كدام از بچه ها دارای یك پرونده ورزشی بودند و سن ما هم ۱۰ - ۱۲ ساله بود. ایشان انضباط و شكل خاصی را در زمین خاكی تدارك دیده بود و برای این كار بسیار انرژی می گذاشت.
راهنمایی ایشان برای ورزش و درس ما به یادمانی است. اگر ما بتوانیم آدم های صالحی كه علاقه مند به توسعه و رشد ورزش محله ها هستند را سازماندهی كنیم و این اشخاص از خود محله ها باشند و نه در سیستم باشگاهی، می توانیم امیدوار باشیم كه ورزش محله را ریشه ای تبیین كرده ایم.
حتی اگر لازم است كه این افراد را تشكیلاتی كنیم و برای آنها دوره مربیگری بگذاریم، این كارها را باید انجام دهیم تا جایگاه ورزش محله را احیاء كنیم و راندمان ورزش را بالا ببریم و باید بدانیم كه چقدر این موضوع هزینه های ورزش خانواده ها را كاهش می دهد و خانواده ها بویژه در طبقات پایین به راحتی فرزندانشان را به جامعه ورزش پیوند می زنند تا ضمن سالم سازی جامعه، قهرمانان بزرگی را نیز به فدراسیون ها تحویل دهیم.
▪ واقعاً فكر می كنید كه در شرایط فعلی می توان ورزش محلات را پی گرفت؟
- شاید اولین كار برای ورزش محلات ساخت و احداث زمین های ورزشی بود. اما این فقط گام نخست است و نیازمند یك برنامه بلندمدت و تشكیلاتی با گردآوردن افراد محلی و پیشكسوتان ورزشی است تا نتیجه بخش شود. من مطمئن هستم كه افراد علاقه مندی وجود دارند تا دست ورزش محله ها را از طریق شهرداری تهران بفشارند.
من در زمین چهارصد دستگاه به همین شكل بالا آمدم. روزی ۲ تا ۴ ساعت بازی می كردیم، اما با انضباط كاری و برنامه. روزهای جمعه كه می شد ۴ تا مسابقه فوتبال می دادیم. از این زمین خاكی به آن زمین خاكی. الان هم می توان از این زمین چمن به آن زمین چمن این برنامه را اجرا كرد.
▪ چه نسبت و سنخیتی بین ورزش محلات و قهرمانی وجود دارد؟
- من بعد از صدها مسابقه خاكی در محله ها، به آموزشگاه ها راه یافتم و مسیر خود را پی گرفتم. یعنی از ورزش محله و آموزشگاهی جذب باشگاه ها شدم و تا آن وقت شاید هزار بار مسابقه فوتبال داده بودم. اما متأسفانه الان چنین سلسله مراتبی وجود ندارد و یكباره فرد جذب باشگاه می شود و طبیعی است كه راندمان و تجربیات او كافی و كامل نباشد. من در آموزشگاه فوتبال بودم كه روزی یكی از مربیان یكی از باشگاه ها؛ آقای حاج نصرالله آمده بود، بازی ها را ببیند كه من را انتخاب كرد و من به باشگاه برق رفتم و قرارداد بستم و از آنجا به تیم تاج «استقلال فعلی» رفتم و بعد به تیم ملی راه پیدا كردم و این سلسله مراتب طی شد. اما امروز این سلسله مراتب وجود ندارد.
به همین دلیل باید این سلسله مراتب را امروز نیز ایجاد كرد و پایه ورزش قهرمانی را در محله ها جستجو كرد.
شهرداری تهران باید حركت خود را كامل اجرا كند. یعنی مرحله اول زمین و مراحل بعدی یعنی تجهیزات و نیروی انسانی و همه موارد را در طرح خود در نظر بگیرد و این كار را رها نكند در غیر این صورت این طرح شكست می خورد.
برگزاری مسابقات در سطح محلات و بین مدارس و آموزشگاه ها دیده شود و بها داده شود و رفع مسئولیت نكنیم.انتهای برنامه را هم ببینید.
▪ از خاطرات كودكی و جوانی خود كه در ذهنتان جاودانه شده بگویید.
- من یادم هست كه پدرم سالی یك بار برای من كفش می خرید و من باید یا یك كفش ورزشی انتخاب می كردم یا معمولی. اما آن كفش هم باید تا آخر سال می ماند. بسیاری مواقع كف كفش من سوراخ بود. یك بار همین آقای یارندپور به عنوان برنده مسابقات ماه یك كفش ورزشی برایم خرید كه بزرگترین هدیه زندگی من شد.
همینطور یادم است كه از طریق آموزشگاه ها كه به تیم برق راه یافتم پولی نداشتم كه روزنامه بخرم. فردا صبح كه روزنامه كیهان ورزشی را در گیشه ورق زدم و عكس خودم را به نام آقا كوچولوی گل دیدم، جا خوردم.
ملاحظه می كنید كه سنخیت بین ورزش محلات با قهرمانی به طور حتم جدایی ناپذیر است. اگر یك قهرمانی بخواهد در مدارج بسیار بالا و پرمحتوا ظاهر شود از دل محلات باید عبور كند و بنای آن محله است.
به نظر من اكثر ورزشكاران امروزی سلسله مراتب را طی نكرده اند و اكثر آنها از بی تجربگی هایی برخوردارند كه در كارشان به طور محسوس دیده می شود و دلیل آن مشخص است و گناهی هم ندارند.
زمین هایی كه آنها باید از آنجا شروع می كردند همه ساخته شده است. سابق حداقل هزارها مسابقه باید می دادی تا یك بازیكن به بازی های باشگاهی آن هم دسته چندم راه می یافت، اما امروز چه!
بررسی كنید یك بازیكن تیم ملی چند تا مسابقه داده؟!
▪ بحث آموزش حرفه ای در این سلسله مراتب كجا قرار دارد.
- در بازی های محله ای است كه پایه ای ترین آموزش ها وجود دارد و چنانچه یك مربی محله بیاید آموزش محله ای را پایه ریزی كند مسیر هموار می شود. بیشترین ساعات و مسابقات در همین محله ها صورت می گیرد. یكسری تجارب فوتبال كه در تخصص ماست فقط آموزش تكنیك ها و تاكتیك ها نیست. بلكه در فوتبال خلاقیت هاست كه حرف می زند و حاصل تجربه ها و تمرینات فرد است و تكامل آن در باشگاه ها اتفاق می افتد و حتم بدانید اگر برنامه ورزش محله ها اصولی و چارچوب دار پیگیری شود، كار به جایی می رسد كه كار مربیان را در آموزشگاه ها و باشگاه ها بسیار راحت می كند و مربیان هستند كه در آن موقع دنبال بازیكن می دوند.
▪ مفهوم واژه ورزش محلات در جامعه ورزشی ما چگونه بوده است؟
- در سالهای اخیر واقعاً كمرنگ بوده است و یا دقیق تر این است كه بگویم نبوده است و این خود معضلی نه فقط برای ورزش بلكه برای سلامت جامعه بوده است. من بسیاری مواقع گفته ام كه بیایید كاربری زمین های ورزشی را در محلات در اولویت همه كاربری های دیگر قرار دهید. زمین های محلات، محل انسان سازی و بزرگترین جایگاه عبادت است. و این كار كمتر از مسجدسازی نیست. بیایید برای این موضوع مهم سرمایه گذاری فكری كنید.من به عنوان یك ورزشكار دست آقای قالیباف را می بوسم، اما به ایشان این جمله را هم می گویم كه ساختن زمین «فقط» قدم اول است. به تشكیلات ورزش محله هم بها بدهید و در طرح خود این موضوع را پررنگ دنبال كنید كه بدون آن، هدف برنامه به دست نمی آید. شاید از ابتدای انقلاب یكی از بزرگترین و مهمترین كارها، ساخت زمین های ورزشی در محله هاست. قدر این كار بزرگ را بدانیم. من بخش كوچكی از اهداف تشكیلاتی ورزش محله را اشاره كردم و اگر كار دنبال شود حتما برنامه با اهداف بزرگتری دنبال خواهد شد. كسی كه آغازگر این طرح مردمی است قطعاً پیگیری باقی اهداف طرح هم خواهد بود.

مریم رضایی

منبع : روزنامه همشهری