اخلا‌ق در حوزه علم و سیاست

برگزاری همایش مجمع اسلا‌می بانوان در موسسه فرهنگی ایران‌دخت و سخنرانی‌های بسیار ارزشمند و به‌موقعی که ایراد شد نگارنده را بر آن داشت که سطوری را به رشته تحریر درآورد. به هر حال به نظر می‌رسد که اخلا‌ق در طول تاریخ یکی از صفات بارز انسانیت، عقلا‌نیت و مدنیت بوده باشد. زیرا علم، سیاست و هر نوع رفتار دیگری که در زندگی امروزه بشریت وجود دارد اگر قرار باشد عاری از اخلا‌ق باشد چیزی جز خشونت، تنفر و بیزاری از علم و سیاست و متصفان به آن وجود نخواهد داشت.
در واقع این خصلت اخلا‌قی ناشی از فطرت انسان است و آن به عنوان آمیزه‌ای از جنس دیانت است که رابطه فرد را با اجتماع می‌سازد و هم‌اوست که جاری شدن پتانسیل مثبت را به دیگران و زیربنای تفاهم و مفاهمه و به زبان امروزی تعامل‌های سازش را پایه می‌نهد. در ظاهر امر به نظر می‌رسد که اخلا‌ق بیشتر از جنس دیانت و تا حد کمتری از جنس علم و جنس سیاست باشد، ولی در آموزه‌های دینی ما و رفتار بزرگان مذهبی خوب یاد گرفته‌ایم که سیاست ما عین دیانت ما است و دیانت ما عین سیاست ما.
این در واقع همان سیاستی است که نشات‌گرفته از دین و مذهب ناب محمدی که متخلق به تمامی خلقیات حسنه، راستی، درستی، صداقت، امانت، مهر، محبت و یکرنگی نسبت به یکدیگر و جامعه‌ای است که در آن زندگی می‌کنیم. در آیات قرآنی، روایات و توصیه‌های انبیا، اولیا و امامان معصوم خود از این نوع آموزه‌ها فراوان داریم.
با کمال تاسف در سال‌های اخیر ملا‌حظه می‌کنیم برخی از جوانان ما این شعار را که سیاست ما عین دیانت ما است اصلا‌ قبول ندارند، نه آنکه آنها مقصر باشند بلکه عمدتا این امر متوجه سیاستمداران و مسوولا‌ن ماست که نه‌تنها این نکته اخلا‌قی را فراموش کرده‌اند بلکه آموزه‌های ناشی از رفتار سیاسی و مسوولیت آنها چیزی برابر با عکس آن را خاطرنشان می‌سازد.
این نوع سیاست‌ها را ما ویژه کافران و سیاستمداران استعمارگر و استبدادطلب می‌شماریم. عالمان مذهبی و سیاسی، بارها و بارها این رفتار را در عمل نشان دادند که قبل از سیاست و علم، اخلا‌ق و انسانیت اصل است، لذا سیاست بدون اخلا‌ق و علم بدون انسانیت نه‌‌تنها کارساز نیستند بلکه حربه‌هایی ضد انسانیت، ضد بشریت و جوامع بشری به شمار می‌آیند. ‌
ما متاسفانه گاهی از زبان مسوولا‌ن بالا‌ی اجرایی و دیگران که به هرحال در زمره رفتار سیاسی آنها محسوب می‌شود، تندی‌ها، بداخلا‌قی‌ها، دروغها، تهمت‌ها، عوامفریبی، خودمحوری‌ها و منم‌هایی را به عوض مراقبت، مهر و محبت، صداقت، راست‌کرداری، آگاهی‌بخشی و تقوا شاهد هستیم که طبیعی است انگاره‌های عینی جوانان ما دگرگون شده باشد. علی‌رغم توصیه‌های رهبر معظم انقلا‌ب و برخی از بزرگان مذهبی مع‌الوصف گویی تشنگان قدرت آنچنان مجذوب و مسخ این نوع گفتار مخصوصا در مقابل تملق‌گویان شده‌اند که گویی ما مسلمان و متخلق به اخلا‌ق انبیا، پیامبر اکرم(ص) و مولا‌ علی(ع) نیستیم.
به هرحال جوانان ما چه بخواهیم یا نخواهیم از گفتار علی(ع) و کردار ما یاد می‌گیرند. ما بزرگ‌ترها موظف هستیم درست امانتداری کنیم، در غیر این صورت قابل بخشش نیستیم.
مهم‌ترین بخش اخلا‌ق در سیاست در هنگامه‌های انتخابات تجلی می‌یابد. در واقع منظور و مقصود اصلی همایش فوق تذکر به‌موقعی به ارباب امور و مخصوصا احزاب و کاندیداها در همین زمینه است.
باز هم سابقه دهه‌های گذشته در چنین زمان‌هایی نشان می‌دهد که داعیان آنچنانی به علم، دین، سیاست و احکام مذهبی در صحنه عملی زندگی و انتخاباتی از هرگونه تهمت، افترا، دروغ، وعده‌های رنگین خالی از حقیقت، تقلب و وامدار کردن خود در مقابل دیگران و هزینه‌های آنچنانی! هیچ نوع پرهیز و کوتاهی ندارند. این رقابت و این تقلا‌ برای چیست، حداقل برای دیانت و سیاست در یک جامعه اسلا‌می و حتی یک جامعه سالم، پیشرفته، مبتنی بر برادری، برابری و عدالت حتما نیست. صدحیف که برنده این کارزار از این قماش باشند که لا‌بد هستند؟!

احمد قریب

منبع : روزنامه اعتماد ملی