سرطانی که پیر و جوان نمی‌شناسد

یك زندگی رویایی و باورنكردنی. دختر ۲۷ ساله‌ای به نام جنیفر كه پس از مدت‌ها انتظار و مخالفت‌های اطرافیان، بالاخره موفق می‌شود با یكی از همكلاسی ‌های دانشگاهی‌اش ازدواج كند؛ ازدواجی كه هر دوی آنها عاشقانه برای آن لحظه‌شماری می‌كردند.
حالا زندگی از این هم قشنگ‌تر شده و این دختر زیبا منتظر است طی چند هفته آینده اولین حاصل این زندگی مشترك كه یك دختر كوچولو است، به دنیا بیاید.
جنیفر از سال‌ها پیش عضو سازمان مقابله با سرطان پستان بود و به علت نوع فعالیت‌هایش در این سازمان به خوبی یاد گرفته بود كه باید هر ماه خودش پستان‌هایش را معاینه كند. معمولا افرادی كه در این سازمان و سازمان‌های مشابه كار می‌كنند به خوبی با اصول خودآزمایی پستان‌ها (Self examination) آشنایی دارند.
با اینكه جنیفر فقط ۲۷ سال داشت و خوب می‌دانست كه سرطان پستان در این سن چندان شایع نیست، اما به اصول آموزش‌های سازمانی خود بسیار معتقد بود و به همین پستان‌های خود را هیچ‌وقت فراموش نمی‌كرد.
همیشه با خود فكر می‌كرد چطور ممكن است من به خانم‌های دیگر سفارش كنم هر ماه خودآزمایی پستان‌هایشان را انجام دهند اما خودم این كار را پشت گوش بیندازم. البته چندان هم عجیب نبود؛ چون جنیفر فقط ۲۷ سال داشت، اما این ماه نتیجه معاینه برای او نگران كننده بود. جنیفر تمام مسائل را به خوبی در معاینه خودش رعایت كرده بود.
زیر دوش آب گرم و زمانی كه عضلاتش شل بود، شروع به معاینه پستان‌ها كرد اما این بار یك غده سفت در سینه چپش لمس كرد. با توجه به اطلاعاتی كه داشت از این بابت بسیار نگران شد اما به هر حال كاری نمی‌شد كرد.
این توده واقعا وجود داشت و به دست می‌خورد. تنها كاری كه می‌شد كرد این بود كه با پزشك مشورت كند و اقدامات تشخیصی مناسب را انجام دهد.
● در مطب دكتر
دكتر جنیفر را معاینه و یافته‌های معاینه را برای او تشریح می‌كند. بعد هم به او می‌گوید باید از توده پستان نمونه‌برداری صورت گیرد. نمونه‌برداری در فاصله چند روز انجام شده و مشخص می‌شود كه توده مزبور سرطانی است.
تومور قطری معادل ۳/۵ سانتی‌متر داشت و تا حدودی به بافت‌های اطراف تهاجم كرده بود. جنیفر واقعا شوكه شده بود و باور نمی‌كرد در این سن به سرطان پستان مبتلا شده باشد. مدتی طول كشید تا جنیفر بتواند بر استرس و نگرانی خود غلبه و درمان را شروع كند.
سرطان پستان معمولا بیماری افراد سالمند و میانگین سنی افراد هنگام ابتلا حدود ۶۳ سال است، اما این داستان و داستان‌های مشابه دیگر نشان می‌دهند كه افراد جوان هم از این بیماری در امان نیستند. نتایج مطالعات جدید نشان می‌دهند از هر ۲۲۹ زن، یكی در سن ۳۰ سالگی دچار سرطان پستان می‌شود.
● مشكلات خاص
اگرچه سرطان پستان در این سنین نسبت به دوران سالمندی شیوع بسیار كمتری دارد، اما مشكلات ویژه‌ای را برای فرد مبتلا ایجاد می‌كند. در واقع سرطان پستان در جوانی با مشكلات و واقعیت‌های زیر همراه است:
▪ زنان جوان معمولا فكر می‌كنند سرطان پستان تنها در زنان مسن ایجاد می‌شود و این مساله، باعث می‌شود اگر مشكلی را هم در سینه‌های خود حس كنند، با احتمال خوش خیم بودن آن، به پزشك مراجعه نكنند و در پی تشخیص و درمان آن برنمی‌آیند به این ترتیب بیماری فرصت پیشرفت پیدا می‌كند و ممكن است نسبت به زنان مسن در مراحل پیشرفته‌تری شناسایی شود.
▪‌ اگر خانم‌های جوان قبل از بچه‌دار شدن مبتلا به این سرطان شوند، مشكلات خاصی برای آنها ایجاد می‌شود. مسلما بخشی از درمان آنها پرتو درمانی و شیمی درمانی است اما این درمان‌ها ممكن است باعث یائسگی پیش از موعد شوند و بنابراین برای خانمی كه هنوز بچه‌دار نشده، می‌تواند دردسرساز باشد. پس بهتر است بیماری در مراحلی تشخیص داده شود كه هنوز چندان پیشرفت نكرده و به این درمان‌ها نیاز ندارد.
▪‌ اگر خانم‌های جوانی كه هنوز ازدواج نكرده‌اند به این بیماری مبتلا شوند، همیشه می‌ترسند كه به علت عوارض درمان (مثل جراحی برداشت سینه، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی) جذابیت كمتری برای آقایان داشته باشند و در ازدواج مشكل پیدا كنند.
▪‌ به طور معمول سرطان پستان در زنان جوان تهاجمی‌تر و بدخیم‌تر است. به همین دلیل تشخیص زودهنگام بیماری در آنها نسبت به افراد سالمند اهمیت بیشتری دارد تا با احتمال بیشتری بتوان به درمان قطعی دست یافت و عوارض هم كمتر كرد. با این حال تشخیص زودهنگام اغلب مشكل است.
▪ متاسفانه توصیه‌های كنونی معمولا به‌ این شكل هستند كه ماموگرافی‌ها از ۴۰ سالگی به بعد آغاز شوند (مگر اینكه زن به علت سابقه خانوادگی مثبت یا موارد دیگر به شدت در معرض خطر ابتلا به این سرطان باشد كه در این موارد حتی زودتر از ۴۰ سالگی هم ماموگرافی توصیه می‌شود.) ماموگرافی از این نظر اهمیت دارد كه سرطان پستان را زودتر و در مراحل بسیار ابتدایی تشخیص دهد.
بنابراین احتمال درمان سرطان‌هایی كه قابل لمس نیستند و تنها با ماموگرافی شناسایی شده‌اند، بسیار بالاست، اما همان‌طور كه گفتیم معمولا زنان جوان ماموگرافی انجام نمی‌دهند و از مزایای آن محروم می‌شوند. درواقع به این دلیل به زنان جوان انجام ماموگرافی را توصیه نمی‌كنند كه تراكم پستان‌های آنها بسیار زیاد است و شاید ماموگرافی نتواند به خوبی بافت پستانی آنها را نشان دهد.
▪ متاسفانه اگر در معاینه پستان خانمی، توده‌ای حس شود، حتی خود پزشكان هم معمولا در زنان جوان آن را چندان جدی نمی‌گیرند و احساس می‌كنند یك توده خوش‌خیم است. یعنی حتی پزشكان هم اكثرا بر این باورند كه این سرطان اكثرا در سنین بالا رخ می‌دهد و بنابراین بیماری به موقع تشخیص داده نمی‌شود.
در مواجهه با چنین توده‌هایی در زنان جوان معمولا پزشكان ترجیح می‌دهند ۳ تا ۶ ماه صبر كنند تا از سرعت رشد توده اطلاع حاصل كنند. اگر سرعت رشد بالا باشد با شك به بدخیمی اقدام به جراحی می‌كنند، اما اگر اندازه توده تغییر نكند با امید به خوش خیم بودن آن، كار خاصی برای بیمار انجام نمی‌دهند. همین تاخیر و مكث ۳ تا ۶ ماهه گاهی به ضرر بیمار تمام می‌شود؛ چون اگر توده بدخیم باشد فرصت رشد و تهاجم پیدا می‌كند. برعكس اگر این توده در بدن یك زن مسن باشد، بدون احتیاج به این مكث ۳ تا ۶ ماهه، پزشك از همان ابتدا اقدام به خارج كردن توده می‌كند.
▪ این محدودیت‌های علم پزشكی و تشخیص‌های با تاخیر (چه پزشك مقصر باشد و چه بیمار) باعث می‌شود این سرطان شایع‌ترین علت مرگ و میر ناشی از سرطان‌ در سنین ۱۵ تا ۵۴ سال باشد، در حالی كه اگر در مراحل ابتدایی شناسایی شود می‌توان حداقل ۵ سال زندگی را برای ۸۳ درصد مبتلایان تضمین كرد.
● پس به خانم‌های جوان توصیه می‌كنیم:
۱) فكر نكنید سرطان پستان فقط مخصوص خانم‌های مسن است‌.‌
۲) معاینه ماهانه پستان‌های خود را فراموش نكنید.
۳) اگر سابقه سرطان پستان در اعضای خانواده خود دارید، حتما درباره نیاز به معاینات منظم و انجام ماموگرافی یا سونوگرافی از پستان با یك جراح یا متخصص زنان و زایمان مشورت كنید.‌

دكتر علی حسینی

منبع : روزنامه سلامت