لبخند مجاهدان

با آغاز جنگ اسرائیل در لبنان، دو تن ازهمكاران همشهری روانه لبنان شدند تا از نزدیك شاهد وقایع حساس و سرنوشت ساز این كشور باشند، این دو تن یك هفته در بیروت در یك كیلومتری منطقه الضاحیه (حاشیه جنوبی بیروت، مربع امن حزب الله) سكنی گزیدند، منطقه ای كه هر شب از ساعت ۱۲ تا پنج صبح مورد حمله بمب افكن های اسرائیلی قرار می گرفت، خبرنگاران ساكن هتل نزدیك این منطقه از وحشت این بمباران ها تا صبح نمی خوابیدندو بمب ها را می شمردند، در یك شب ۱۲ بمب دوزمانه به این منطقه زده شد، خبرنگاران مجاز بودند از ساعت ۱۱ تا ۵/۱۱ صبح منطقه را مورد بازدید قرار دهند.
اسرائیل در این نیم ساعت از بمباران دست می كشید، خبرنگاران آثار بمب های دوزمانه را می دیدند، برجهای بلند به تلی از خاك تبدیل شده بود. خاصیت این بمب ها ورود به ساختمان و انفجار در پائین ترین طبقه است كه باعث متلاشی شدن كل برج می شود.
همكاران ما تلاش كردند تا غیر از بیروت به سایر شهرهای لبنان كه مورد حمله اسرائیل قرار گرفته بود ازجمله صور نیز سفر كنند ولی از آنجا كه اسرائیل اعلام كرده بود اتومبیل های خاصی نظیر وانت، ون را كه قابلیت حمل موشك را دارند، در همه جاده ها خواهد زد، خبرنگاران نتوانستند از بیروت خارج شوند. گزارش زیر حاصل دیده ها و شنیده های یك هفته ای دو همكار همشهری در لبنان است.
مردم لبنان فریاد پیروزی سر می دهند. این نخستین باری است كه پس از سال ها نبرد سخت، مبارزان لبنانی موفق شدند كشورشان را از سلطه نظامیان اسرائیل خارج كنند. ناظران سیاسی خاورمیانه و آنها كه تحولات خاورمیانه برای شان اهمیت زیادی دارد، فریاد شادی سال ۲۰۰۰ مردم لبنان را همچنان به خاطر دارند. با رفتن اشغالگران از خاك لبنان و آمدن یك رئیس جمهور تكنوكرات (رفیق حریری)، سرمایه دارهای بزرگ لبنان به تدریج از كشورهای محل اقامت خود در اروپا و آمریكا به كشورشان بازگشتند تا آن طور كه رفیق حریری می خواست، با سرمایه گذاری در خاك لبنان اقتصاد داخلی كشورشان را رونق بخشند. ساختمان های بلندمرتبه به تدریج قد كشیدند، دفاتر تجاری فعالیت خود را شروع كردند و حتی اتباع آمریكا و كانادا و سرمایه گذاران اروپایی مجذوب سواحل زیبای مدیترانه در سرزمینی شدند كه سال ها دستخوش تهاجم ویرانگر نظامیان اسرائیلی بود.آن هنگام زمانی بودكه لبنان به سوی آرامش گام برمی دارد ولی این آرامش دوام چندانی ندارد. رئیس جمهوری كه می خواست سرمایه های سرگردان در خارج از لبنان را به كشورش بازگرداند، ترور می شود و مردم لبنان به خیابان ها می ریزند تا نیروهای سوریه را از كشور خود خارج كنند. فشارهای بین المللی نیز مؤثر واقع می شود و نیروهای سوریه كه سال ها به همراه چریك های لبنانی در مقابل اشغالگران صهیونیست به دفاع از آن كشور و مرزهای خود پرداخته بودند، تجهیزات نظامی و پدافند هوایی خود را به سوریه بازمی گردانند تا مردم لبنان بدون حضور نیروی خارجی در این كشور سرنوشت خود را رقم بزنند.
●۱۲ ژوئیه ۲۰۰۶؛ لبنان، مزارع شبعا
مزارع شبعا در جنوب شرق لبنان تنها منطقه حاصلخیز كشاورزی در این كشور است و نیروهای گشتی اسرائیلی در تكاپوی یافتن دو سربازی هستند كه شب گذشته برای نگهبانی مزارع غصب شده از سوی اسرائیل در جنوب لبنان گمارده شده اند. تلویزیون «المنار» تریبون اصلی حزب الله لبنان همزمان با اقدام گشتی های اسرائیل اعلام می كند كه در یك كمین صبحگاهی موفق شده است دو سرباز اسرائیلی را به گروگان بگیرد تا در مذاكرات غیرمستقیم، تبادل اسرای لبنانی و فلسطینی با دو اسیر اسرائیلی مطرح شود. چریك های حزب الله پیش از این در سال ۱۹۹۶ موفق شده بودند در یك عملیات چریكی با به اسارت در آوردن سه سرباز اسرائیلی، ۱۳۱ اسیر لبنانی و فلسطینی را بدون خونریزی از زندان های اسرائیل خارج كنند و سه سرباز اسرائیلی را به تل آویو تحول دهند.منطقه شبعا در شش سال گذشته بارها شاهد درگیری های كوچك میان نیروهای حزب الله و نظامیان صهیونیست بوده است و شیعیان جنوب لبنان همچنان بر آزادسازی مثلث جنگی شبعا از سلطه اسرائیل اصرار می ورزند.
این بار هم چریك های لبنان در عملیات ۱۲ ژوئیه می خواستند تا گروهی دیگر از اسرای خود را آزاد كنند، ولی پس از اعلام تلویزیون المنار و تایید این خبر از سوی ارتش اسرائیل كابینه جدید رژیم صهیونیستی پیش از هر گونه مذاكره ای جواز یك تجاوز همه جانبه به مواضع حزب الله در جنوب لبنان و مقر اصلی آنها در بیروت را صادر كرد.
ارتش كلاسیك و البته بسیار مجهز اسرائیل به توپ های هوشمند و ناوچه های پیشرفته به همراه جنگنده های پیشرفته آمریكایی بلافاصله خود را برای برنامه استراتژی كشتار غیرنظامیان آماده كردند.
تانك های مركاوا پشت مرزهای لبنان و اسرائیل دپو شدند و ناوچه های جنگی، آبهای مدیترانه را برای استقرار در نزدیك سواحل لبنان درنوردیدند تا همه چیز برای اجرای یك طرح هماهنگ شده با آمریكا در تحقق طرح خاورمیانه بزرگ عملی شود. از صبح ۱۲ ژوئیه یعنی ۳۶ روز پیش تا به امروز هزاران غیرنظامی بی گناه به همراه تأسیسات زیربنایی لبنان با تهاجم شبانه روزی اسرائیل به جنوب، شمال و بخش هایی از شرق بیروت در هم كوبیده شد.
نخستین شلیك ها به تأسیسات زیربنایی شهری صورت گرفت تا آن طور كه اسرائیل اعلام كرده بود راه ورود سلاح به لبنان از طریق سوریه و حركت چریك های حزب الله به جنوب مسدود شود.
در برخی روستاهای جنوب لبنان كه تا سال ۲۰۰۰ در كمربند امنیتی با حضور نیروهای سازمان ملل قرار داشت، حجم آتش نظامیان صهیونیست به جایی رسید كه شهروندان غیرنظامی حتی توان خارج شدن از روستاها و رفتن به نقاط امن را نیافتند. حتی نیروهای امدادی صلیب سرخ نیز اعلام كردند كه حجم تلفات به گونه ای است كه نیروهای آنها امكان كمك رسانی به غیرنظامیان را ندارند.
آرایش كامل نظامی اسرائیل با بهره گیری از دریا، هوا و زمین با نابود كردن مزارع كشاورزی و كشتار غیرنظامیان به منظور وارد ساختن فشار سیاسی از داخل به حزب الله لبنان با هدف خلع سلاح حزب الله و محو این گروه از معادلات سیاسی لبنان طراحی شد و این در حالی است كه كارشناسان نظامی ارتش لبنان آرایش كلاسیك نظامی اسرائیل در برخورد با چریك های آفتاب سوخته حزب الله را كه از شیوه جنگ پنهان به سبك ویت كنگ ها در جنگ ویتنام بهره می جستند ناموفق خواندند.
●پناهجویان لبنانی پشت مرزهای سوریه
با شدت یافتن جنگ و پایان خروج اتباع خارجی از لبنان كه در بندر شمال غرب بیروت كمپ های مخصوص به خود را برپا كرده بودند موج درگیری ها شدت بیشتری یافت. حتی پیشكشی دارویی ناوچه های جنگی كه با پوشش امنیتی ناوهای آمریكا و پشتیبانی هوایی هلی كوپترهای آمریكایی از كنار اسكله ای در شرق بیروت به میان آبهای مدیترانه می رفتند تا مسافران خود را تحویل كشتی های مسافربری بدهند پاسخگوی نیاز انبوه مجروحان باقیمانده از جنگ در بیمارستانهای لبنان نبود.اعلام اسرائیل مبنی بر هدف قرار دادن اتومبیل های امدادی و خودروهای «ون» كه به سمت جنوب لبنان در حركت بودند از یك سو و هدف قرار دادن جاده های منتهی به مرز سوریه به بهانه جلوگیری از ترانزیت سلاح به لبنان، عاملی برای جلوگیری از رساندن كمك های انسان دوستانه به پناهجویان لبنانی و غیرنظامی در منطقه هدف بود.با این وجود خانواده هایی كه توانستند به مناطق امن تر نقل مكان كنند ترجیح دادند كه به مرزهای مشترك شمال شرق با سوریه حركت كنند تا با صادر شدن جواز عبور به سوریه خانواده شان را از لبنان خارج كنند.
با گذشت ۱۰ روز از جنگ لبنان، مقامات سوری اعلام كردند كه بیش از ۲۵۰ هزار پناهجوی لبنانی وارد این كشور شده اند تا در مساجد، مدارس و اردوگاه های مرزی مستقر شوند.
موج پناهندگان به سوریه تا روزهای پایان جنگ لبنان همچنان ادامه داشت و این جدای از پناهجویان آواره ای بود كه از مناطق جنگی جنوب به بیروت آمده بودند تا در پناهگاه های امنی كه نیروهای حزب الله تدارك دیده بودند مستقر شوند. مسیحیان شرق بیروت نیز پس از آن كه اقلیت های مذهبی لبنان در بیانیه های جداگانه ای به حمایت از حزب الله پرداختند درهای كلیساها و مدارس را به روی پناهجویان آواره جنوب گشودند و جوانان لبنانی به صورت خودجوش با هماهنگی شهرداری ها و پلیس شهری كه بیشتر از گروه جنبش امل لبنان هستند توانستند فضای سبز پارك ها را تبدیل به كمپ های موقت برای پناهجویان كنند.
«هبا» دختر ۲۲ ساله لبنانی كه مسئول پذیرش پناهجویان جنوب در پارك «صنائع» در منطقه «الشرقیه» بیروت است در خصوص شكل گیری گروه خودجوش كمك به آوارگان می گوید: «پنج جوان لبنانی با كنار گذاشتن عقاید قومی دست به دست یكدیگر دادیم و فضای سبز را تبدیل به یك كمپ موقت كردیم. روزهای نخست ما تنها پذیرای ۵ خانواده از نبطیه و صور بودیم ولی حالا نزدیك به ۱۵۰ خانواده در كمپ زندگی می كنند. روزهای نخست آمدیم و به آن پنج خانواده دارو و غذا دادیم ولی حالا خیرین و سازمان های بین المللی مایحتاج آب و غذای كمپ را تهیه می كنند و صلیب سرخ برای ما دارو می فرستد تا در اختیار پناهجویان قرار دهیم.»
جایی دیگر در كنار جاده ای كه روزی شاهد شدیدترین جنگ های داخلی میان شیعیان و فالانژهای مسیحی در بیروت بود و حالا به «نقطه تماس» شهرت یافته است، فروشگاه بزرگ تازه تأسیسی وجود دارد كه در مساحتی نزدیك به ۲ هزار و پانصد مترمربع احداث شده است. این فروشگاه محل توزیع مایحتاج عمومی مردم است و تحت تدابیر امنیتی نامحسوس نیروهای شهری حزب الله قرار دارد.چهار طبقه زیرین فروشگاه با دیوارهای بتنی و سازه های سیمانی خالی است تا هنگام بحران، پناهگاه امنی برای یك هزار و پانصد آواره متشكل از زن و مرد و كودك باشد.
حزب الله لبنان كه در شهرداری های این كشور پایگاه خوبی دارد توانسته است این چهار طبقه زیرزمینی را به صورت كاملاً سیستماتیك و با بهره گیری از سیستم های كامپیوتری به نحوی اداره كند كه حتی با فشار یك كلید می توانید روی صفحه مانتیور مشخصات فردی پناهجویان، وضعیت خانوادگی، نوع بیماری و حتی نام بیماری و داروهای مصرفی پناهجویان را بخوانید. اینجا از ابتدای جنگ سه نوزاد دختر به دنیا آمده اند و نام نخستین كودك برگرفته از نام عملیات اخیر مقاومت حزب الله در برابر اسرائیل و وعده پیروزی سید حسن نصرالله رهبر مقاومت لبنان به مردم این كشور است.
«وعدالصادق» نام این نوزاد لبنانی است كه مادرش نیز در یكی از روزهای شدیدترین جنگ های دو دهه پیش لبنان و اسرائیل به دنیا آمده است.فعالان حزب الله در شهرداری ها توانسته اند با تجهیز پناهگاه ها و كمپ های محل اقامت پناهجویان در مدارس، كودكان حیرت زده از تجاوز ویرانگر اسرائیل را با برگزاری كارگاه های نقاشی، نصب ویدئو پروژكشن و قرار دادن وسایل بازی سرگرم كنند تا آنها كه خانواده شان را در تجاوز اسرائیل به جنوب لبنان از دست داده اند یا دچار معلولیت جسمی و برخورد تركش ها شده اند به افسردگی و انزوا دچار نشوند.
●تلاش برای تحكیم وحدت ملی
در نخستین روزهای تهاجم اسرائیل به لبنان و همزمان با مقاومت حزب الله در جنوب لبنان نخبگان این كشور نسبت به خطر تفرقه و تلاش برای نابودی حزب الله در لبنان هشدار دادند.ولی پس از اظهارات سیدحسن نصرالله درخصوص دفاع از حاكمیت ملی و ارضی لبنان دربرابر اسرائیل، مسئله كمی تعدیل شد؛ تا جایی كه حزب الله پس از اعلام موافقت با دولت لبنان برای مذاكره كه حاكمیتی متشكل از مسیحیان، شیعیان و سنی های این كشور است، نسبت به دولت رسمی لبنان، حسن نیت نشان داد.
دولت لبنان نیز شروط حزب الله برای مذاكره را پذیرفت و در برابر سخنانی كه در حمایت از خلع سلاح حزب الله وجود داشت، موضع واحد دولت را اعلام كرد: «حزب الله پاره ای از لبنان و نیرویی محافظ و مدافع كشور است». با این اعلام موضع از سوی دولت بود كه اقلیت های قومی و مذهبی متشكل از رهبران مارونی، مسیحی، دروزی، سنی و شیعه، حمایت خود را از جنبش مقاومت لبنان اعلام داشتند و مواضع حزب الله در مواجهه با شرط آمریكا و غرب به منظور برقراری آتش بس را ستودند.
از سوی دیگر مقاومت سرسختانه حزب الله در جبهه جنوب و دفاع از حاكمیت ارضی لبنان به همراه پیام های گرم سیدحسن نصرالله به ملت لبنان، نگاه منتقدان به این جنبش را كمی تلطیف كرد تا جایی كه در روزهای پایانی جنگ و اعلام آتش بس، با وجود پیشروی سخت اسرائیل در خاك لبنان، مردم لبنان- از گروه های مختلف قومی و مذهبی- ترجیح دادند حمایت خود را از نیروهای مقاومت لبنان اعلام كنند و این موضوع با نپذیرفتن «رایس» از سوی دولت لبنان برای بار دوم در بیروت، به اوج رسید.
●ایرانی ها دوستان همیشگی مردم لبنان
بلوار «امام خمینی» در جنوب بیروت، یكی از خیابان های اصلی این منطقه است كه پیش از آغاز جنگ جدید در لبنان، محل تجمع نیروهای حزب الله و یكی از پرترددترین نقاط شهر بود. مردم لبنان ایرانی ها را به دلیل انقلاب ۱۹۷۹ ایران به رهبری امام خمینی(ره) می ستایند و از این گذشته كمك های معنوی ایران از سال های ابتدایی دهه ۶۰ تا امروز، ایرانی ها را به عنوان دوستان همیشگی مردم لبنان مطرح ساخته است. مردم لبنان- به خصوص شیعیان این كشور و چریك های حزب الله- تا حدودی به زبان فارسی آشنایی دارند و برخی دیگر زبان فارسی را به راحتی صحبت می كنند. «ابوخدر» یك چریك لبنانی است كه برای آموختن زبان فارسی تلاش زیادی كرده است.
او حتی به تعارفات و استعاره های زبان فارسی در محاورات روزانه مردم ایران آشناست و به من می گوید: «شیعیان، مردم ایران را دوست و برادر خود می دانند. دولت ایران همواره پشتیبان مقاومت اسلامی لبنان بوده است و در این راه، كمك های زیادی به دولت و ملت لبنان كرده است».
با این وجود، دروزی های ساكن لبنان میانه چندان خوبی با ایرانی ها ندارند. برخی از آنها حتی به عنوان مزدور و همكار اسرائیل در لبنان شناخته می شوند .
یك فعال امنیتی حزب الله به من می گوید: « از میان ۳۵ جاسوسی كه تا روز بیست و پنجم جنگ در لبنان، دستگیر شده اند، دو تن از آنها دروزی بوده اند كه با استفاده از ماژیك های شبرنگ فسفری، ساختمان های هدف را علامت گذاری می كردند تا جنگنده های اسرائیلی در شب، آنها را هدف قرار دهند و با علامت لیزرهای دستی، جنگنده ها و هواپیماهای تجسسی اسرائیل را به سوی مناطق هدف راهنمایی می كردند». با این وجود، یك پزشك ایرانی كه مدیر دو بیمارستان و چند درمانگاه در شهرهای صور، صیدا و نبطیه است و مدت ۲۰ سال است كه در لبنان زندگی می كند، می گوید: «مردم لبنان - به ویژه شیعیان این كشور- نگاه خوبی به ایرانی ها دارند و حمایت معنوی حاكمیت ایران از دولت و ملت لبنان، تاثیر خوبی بر رفتار آنها و روابط مردم لبنان با ایرانیان داشته است».
●پارتیزان ها لبخند می زنند
جالب ترین صحنه های جنگ در لبنان، بی تفاوتی پناهجویان نسبت به ویرانی خانه هایشان در جنوب این كشور است و آنها همچنان فریاد می كشند كه خون شان و تمام زندگی شان را حاضرند كه به حزب الله و سیدحسن نصرالله تقدیم كنند. چریك های لبنانی نیز كه در جنگ اخیر با آرایش پارتیزانی توانسته اند ۳۳ روز در مقابل حملات سخت ماشین جنگی اسرائیل مقاومت كنند، می گویند كه مردم لبنان به جنگ، عادت كرده اند. آنها با جنگ زندگی كرده اند و هیچ هراسی از مرگ ندارند. «احمد ابوفاضل» یك چریك لبنانی ۲۵ساله است كه در جبهه جنوب مشغول نبرد با نظامیان اسرائیل بوده است. او سه برادر دارد كه هر سه آنها در نقاط مختلف جنوب و در عرصه نبرد به سر می برند.وقتی از او در خصوص نگرانی در مورد خانواده اش می پرسم، در حالی كه مشغول پاك كردن رنگ های سبز و سیاه استتار از چهره اش است، سرش را برمی گرداند، نیم نگاهی به من می اندازد و لبخند می زند.«برای چه نگران باشم؟ سه برادرم در جبهه جنوب علیه تجاوزگران صهیونیست می جنگند تا كشورم- لبنان- سربلند باشد. آنها علیه تجاوز ایستاده اند و همه ما از این موضوع خوشحالیم. شاید بگویی ممكن است شهید شوند. آنوقت من به شما می گویم خون همه ما فدای سربلندی لبنان و پیشكش به سیدحسن نصرالله، رهبر مقاومت. ما تا آخرین نفس در برابر اسرائیل ایستاده ایم چون پیروزی با ماست و پس از پایان نبرد است كه شما فریاد دردمندانه اسرائیل را خواهید شنید و آنوقت می بینید كه این مردم لبنان هستند كه در كشورشان لبخند می زنند».

محمد باریكانی

منبع : روزنامه همشهری