گزارشی از کارگردانان غایب جشنواره فیلم فجر

• بهرام بیضایی
«فکر نمی کردم امشب به من هم جایزه دهند!» این جمله را بهرام بیضایی زمانی که در مراسم اختتامیه جشنواره نوزدهم برای «سگ کشی» سیمرغ گرفت، بیان کرد. البته بسیاری از حاضران طنز کلام بیضایی را درنیافتند و آن را به حساب اعتراض های گاه به گاه این کارگردان گذاشتند. «سگ کشی» در جشنواره فیلم فجر موفق بود و نظرات مثبتی در مورد آن در مطبوعات چاپ شد. تماشاگران بسیاری در پاییز ۸۰ برای دیدن این فیلم راهی سالن های سینما شدند اما از همان سال تاکنون بیضایی سراغ ساخت فیلم تازه ای نرفته است. اگرچه چندی قبل و پس از صحبت های این کارگردان در سال ۸۳ مبنی بر اینکه دیگر فیلم نخواهد ساخت، باز هم خبری از ساخت فیلم جدید توسط او منتشر شد اما امسال هم برای پنجمین سال متوالی جای خالی بیضایی در میان فیلمسازان حاضر در جشنواره احساس می شود. گویا او قصد دارد «سگ کشی» را مسافرانی دیگر کند که ده سال دل دوستداران سینمای او را خوش کرد.

•ناصر تقوایی
سال ،۷۹ جشنواره فیلم فجر، جشنواره رقابت نام های بزرگ سینمای ایران بود. ناصر تقوایی هم در آن سال با «کاغذ بی خط» در جشنواره حضور داشت، فیلمی که نظراتی متفاوت برانگیخت. بسیاری آن را در میان آثار درخشان تقوایی قرار دادند و برخی ساخت این فیلم را نزول کارگردان محسوب کردند. اما تقوایی پس از جشنواره نوزدهم پرانرژی تر از همیشه سراغ ساخت فیلم تازه اش رفت. پیش تولید «زنگی و رومی» آغاز شد و پس از به نتیجه نرسیدن این پروژه تقوایی همچنان قوی و پربنیه برای تولید فیلم نافرجام دیگری اقدام کرد. «چای تلخ» که قرار بود بهترین فیلم مربوط به دفاع مقدس شود پس از دو، سه ماهی فیلمبرداری متوقف شد تا بازهم جای خالی تقوایی در فجر احساس شود. البته سال گذشته مستند «تعزیه مرد دلاور» ساخته این کارگردان در جشنواره به نمایش درآمد که به واسطه موضوع و نوع کار، این مستند، فیلمی نبود که سینمای تقوایی را به نمایش بگذارد. امسال هم تقوایی در صدر فهرست غایبان جشنواره نشسته است.

•عباس کیارستمی
سال ۸۲ برای علاقه مندان آثار کیارستمی، سال خوبی بود. او با دو اثر در جشنواره حضور داشت؛ اولی تیتراژ سرباز های جمعه (ساخته مسعود کیمیایی) و دومی «پنج» که حضور در فجر اولین نمایش داخلی اش بود. البته «پنج» تنها برای اهالی مطبوعات و در سالن سینما استقلال به نمایش درآمد. و اما امسال هم همانند تمام ده سال گذشته طلسم نمایش ندادن آثار کیارستمی در جشنواره شکسته نشده است.او سال قبل «بلیت» را در ایتالیا ساخت و این اثر را آماده نمایش دارد اما ایرانیان به ندیدن فیلم های این کارگردان و تنها شنیدن خبر موفقیت این آثار عادت کرده اند.


•محسن مخملباف
محسن مخملباف و آثارش هیچ گاه مهمان آرام و بی صدای جشنواره نبوده اند. جنجالی که پس از نمایش «نوبت عاشقی» و «شب های زاینده رود» در جشنواره فیلم در سینمای ایران به راه افتاد هنوز از ذهن اهالی سینما و دوستداران سینمای مخملباف پاک نشده است. مخملباف با سیری که در فیلمسازی طی می کرد هر سال با کار تازه خود عادت به غافلگیر کردن تماشاگران داشت و همین غافلگیری ها روز به روز صف های فروش بلیت فیلم های او را طولانی تر می کرد. اما هفت، هشت سالی می شود که دیگر آثار مخملباف ربطی به ایران ندارد. «جنسیت و فلسفه» تازه ترین ساخته او در تاجیکستان تولید شده و به نظر می رسد هیچ گاه در ایران به نمایش درنیاید. در حالی مخملباف نسبت به نمایش آثارش در ایران بی توجه به نظر می رسد که خیلی ها دلشان برای فیلم های او تنگ شده است.

•مسعود کیمیایی
اگرچه «حکم» بیست و پنجمین ساخته کیمیایی همزمان با برگزاری جشنواره در سالن های سینما روی پرده است اما نام این فیلمساز در میان کارگردانان جشنواره بیست و چهارم قرار ندارد. ایستادن در صف های طولانی جشنواره و پس از آن ورود به سالن برای دیدن شخصیت های جدیدی که از ذهن کیمیایی بیرون آمده و قرار است این بار هم فراتر از آنچه تصور می شود عمل کنند، عادت دوستداران سینمای کیمیایی است. هر چند که چندسالی است آن شوق و هیجان اولیه با دیدن فیلم تازه کیمیایی آرام نمی شود. نمایش فیلم های کیمیایی در جشنواره اغلب باعث جنجال و حواشی زیادی شده است. وضعیتی که برای «سربازهای جمعه» در جشنواره به وجود آمد و اظهارنظرات در مورد این فیلم باعث شد با آنکه «حکم» در آستانه شروع به کار جشنواره بیست و چهارم آماده نمایش بود، کیمیایی ترجیح دهد فیلمش را قبل از نمایش در جشنواره راهی اکران عمومی کند، که البته در مورد «حکم» اقدام او هوشمندانه به نظر می رسد. با آن که امسال دیگر برای دیدن فیلم کیمیایی ایستادن در صف طولانی لازم نیست اما مطمئناً دلدادگان سینمای کیمیایی یاد صف های طولانی «اعتراض» و «سلطان» و... را همچنان در ذهن خود مرور می کنند.

•داریوش مهرجویی
«مهمان مامان» یکی دو روز مانده به پایان کار جشنواره بیست ودوم به نمایش درآمد. البته همین نمایش در مدت زمان کوتاه آنقدر نظرات مثبت در پی داشت که هم فیلم منتخب تماشاگران شد، هم منتقدان برخورد خوبی با آن داشتند و هم داوران نگاه پرمهری به این فیلم کردند. امسال همزمان با برگزاری جشنواره پس از آنکه در سال گذشته هم نبود مهرجویی میان کارگردانان جشنواره احساس می شد و او در مقام داوری در جشنواره حضور یافته بود، این کارگردان فیلم تازه اش را می سازد. مهرجویی آنقدر در انتخاب علی سنتوری فیلم «علی سنتوری» وسواس به خرج داد که فیلمبرداری فیلم با برگزاری جشنواره همزمان شد. کسی به دوری مهرجویی از جشنواره عادت ندارد.

•رخشان بنی اعتماد
بعد از آن که رخشان بنی اعتماد دو سال با فیلم کوتاه «ننه گیلانه» و فیلم بلند سینمایی «گیلانه» در جشنواره حاضر شد، امسال به جمع غایبان پیوسته است. او فیلمبرداری «خون بازی» را چندی قبل در تهران آغاز کرد و در نیمه دوم دی ماه فیلمبرداری در شمال کشور به پایان رسید. در حالی امسال فیلمی از این کارگردان در جشنواره به نمایش درنمی آید که مدت ها است بنی اعتماد دیگر خاطره خوشی از فجر در ذهن ندارد. کمتر پیش آمده که داوران توجه ویژه ای به فیلم های این فیلمساز نشان دهند. البته این نوع نگاه اغلب تنها از سوی داوران بوده و تماشاگران داستان ها و فضای فیلم های این کارگردان را دوست داشته اند.

سمیه علیپور

منبع : روزنامه شرق