عذرخواهی نمادی از صداقت و جسارت است

عذرخواهی موثر، آداب و آیینی دارد که شنیدنش خالی از لطف نیست. چگونه عذرخواهی کنیم؟ معذرت خواهی ( در عمل) آن اندازه که فکر می کنیم، ساده نیست. عذرخواهی درست راه و رسم خودش را دارد که در صورت ادا نشدن احتمال شکست خوردن و پذیرفته نشدن معذرت مان کم نیست.
نخست باید بپذیریم که اشتباه کرده ایم و مسوولیت اشتباهمان را قبول کنیم. پس از این، نکته های عینی دیگری هم هستند که به کار بستن آنها، تاثیر عذرخواهی را دو چندان می کند. مثلا چنین عباراتی برای یک معذرت خواهی مناسب نیستند: اگر باعث آزارتان شدم، ببخشید، اگر به هر دلیلی از دست من دلخور شدی، معذرت می خواهم … ، بهتر است که اشتباهتان را هم بگویید.
مثلا: من واقعا اشتباه کردم که پشت سرت حرف زدم یا عملی که از من سر زده، اشتباه بوده و من عذرخواهی می کنم.
نباید بگذاریم ابهامات ذهنی فردی که از ما رنجیده است سرجایش باقی بماند. گاه یک توضیح خوب و صادقانه می تواند بسیاری از این ابهامات ذهنی را برای همیشه رفع و رجوع کند.
عذرخواهی، چرا و به چه علت؟! بازسازی یا حفظ رابطه تعاملی که در حال ویرانی است، رایج ترین انگیزه برای یک عذرخواهی به شمار می رود. گاه این خدشه بر تعامل ما با اعضای خانواده، همکاران، همکلاسی و یا همسایه وارد می آید و همین که کسی را آ زار می دهیم نیرویی از درون ما را وا می دارد تا از آن شخص عذرخواهی کنیم و انگیزه ما در این مواقع از بین بردن نگرانی و رنجش آن فرد است. به واقع این انگیزه والایی است.
معمولا دو دلیل دیگر هم برای عذرخواهی وجود دارد که البته شان و منزلت انگیزه های پیش گفته شده را ندارند. یکی تخفیف در مجازات است و دیگری، رهایی از عذاب وجدان. برخی از مردم فقط برای فرار از تنبیه، عذرخواهی می کنند. گذشته از این که انگیزه و علت عذرخواهی چه باشد، موردی که سبب می شود یک معذرت خواهی اثر بگذارد، جابه جا شدن احساس شرم و احساس قدرت بین طرفین است. ما با عذرخواهی شرم و یا کوتاهی را که در وجود فرد دیگری رسوخ کرده، پس می گیریم و آنها را متوجه خودمان می کنیم و برعکس به کسی که مورد رنجش و آزارمان قرار گرفته است این قدرت را می دهیم که ما را ببخشد یا نبخشد.
چرا عذرخواهی ام پذیرفته نشد؟ بزرگ ترین مانع بر سر راه پذیرش یک عذرخواهی، غرور شخصی است. گاه غرورمان نمی گذارد معذرت خواهی مان را درست بیان کنیم. برای عذرخواهی موثر باید در وهله نخست به خود بقبولانیم که ما ارزشی از ارزش های انسانی را زیر پا گذاشته ایم. آدم های مغرور، عموما توجه چندانی به دلخور شدن دیگران، نشان نمی دهند. آنها حتی اگر متاسف شوند از این بابت است که چرا دیگر مانند قبل مورد احترام و علاقه فرد رنجیده نیستند! نه این که چرا باعث رنجش او شده اند. نوع معذرت خواهی یک آدم مغرور معمولا اینگونه است: متاسفم که این قضیه پیش آمد.به جای این که من بابت کاری که کردم، متاسفم.
یکی دیگر از دلایل شکست در عذرخواهی، این است که اشتباهمان را به هنگام عذرخواستن، خیلی کوچک و ناچیز جلوه بدهیم. در چنین مواردی، حتی خود معذرت خواهی هم سبب رنجش دوباره می شود. چه موقع عذرخواهی کنیم؟ برای یک رنجش ساده، مثلا وقتی که حرف کسی را قطع می کنیم و اصطلاحا وسط حرفش می پریم، چنانچه عذرخواهی نکنیم ممکن است دیگر دیر شود و عذرخواهی مان تاثیرش را از دست بدهد. بزرگ ترین و بدترین مانع بر سر راه یک عذرخواهی موثر، این است که ما به غلط تصور می کنیم که معذرت خواهی نشانه ای از ضعف شخصیت است و سبب سرشکستگی مان می شود. این که وقتی کسی را رنجانده ایم، اصلا به روی خودمان نیاوریم و بگذاریم زمان همه چیز را حل کند، خام ترین تصمیم ممکن است.
عذرخواهی نمادی از استحکام شخصیتی است، نمادی از صداقت است چرا که صادقانه اعتراف می کنیم ما اشتباه کردیم، نمادی از سخاوت است چرا که می خواهیم با شکستن خودمان یک تعامل ویران شده را بازسازی کنیم. نشانه جسارت است زیرا این ریسک وجود دارد که طرف مقابل مان اصلا عذرمان را نپذیرد و حرمتمان را بشکند.
آموزه های دینی به ما آموخته اند تا زمانی که از خاطر نبریم ما انسان ها، جایز الخطا هستیم، همواره نشانه هایی از خیر و صلاح در ما وجود دارد. در بحث عذرخواهی، تصویر و تصوری که آدم ها از خودشان دارند بسیار مهم می نماید. هر زمان که این دو مورد، به گونه ای مخدوش شود معمولا رنجشی به وجود می آید که اگر بخواهیم آن را از بین ببریم. چاره ای جز عذرخواهی وجود ندارد.

منبع : روزنامه جوان