موانع توسعه گردشگری

به نظر می رسد مشکل اصلی عدم توسعه گردشگری به موضوع فرهنگی بر می گردد و آن هم طرز تلقی ما از گردشگر است که درست تبیین نشده و اگر این طرز تلقی را اصلاح نکنیم و موانع ذهنی را از سر راه برنداریم گردشگری توسعه پیدا نخواهد کرد. گروه موافق و مخالف توسعه گردشگری هر دو با موانع ذهنی مواجه هستند و هر دو معتقد هستند که گردشگری ناهنجاری های اجتماعی و ضایعات فرهنگی دارد، گروه نخست می گویند ما باید ناچارا گردشگری را توسعه دهیم و با توجه به اهمیت ارزآوری و اشتغال زایی آن ناهنجاری های فرهنگی را تحمل کنیم ولی گروه دوم می گویند ما هنوز به آن مرحله نرسیده ایم که ناچار شویم از محل گردشگری ارتزاق کنیم.
این موانع ذهنی باعث برخوردهای سخت گیرانه در مبادی ورودی و خروجی و سخت گیری در ارایه ویزا برای ورود گردشگر به کشور شده و نوع نگاه به گردشگر تحقیر کننده گردیده نه تشویق کننده، شاهد آن کاهش سختگیری ها در سال های اخیر و افزایش نسبی گردشگر خارجی می باشد که بدون انجام اقداماتی خاص در جذب گردشگر اتفاق افتاده است این موضوع نشان می دهد که کشور ما به لحاظ سابقه تاریخی قدرت جذب بالقوه ای دارد ولیکن موانع ذهنی را باید حذف نمود تا گردشگری کشور توسعه یابد.
مانع اصلی در نگرش به موضوع گردشگری کشور قرار دارد که چون گردشگری فرهنگی را نمی شناسیم از بدیهیات گردشگری همانند درآمد ارزی و اشتغال صحبت می کنیم نه از ایجاد وحدت و وفاق ملی، امنیت، تقویت بنیه فرهنگی، تنش زدایی و این که هر منطقه ما دارای مزیت های تاریخی، فرهنگی فراوانی است که می تواند در توسعه سهم داشته و نقش ایفا کند، لذا صحبت از گردشگری فرهنگی می شود ولی مفهوم گردشگری فرهنگی روشن نمی شود.
گردشگر فرهنگی به ملاقات فرهنگ ما می آید، اما این ملاقات در کجا اتفاق می افتد؟ هر چند مقصد میراث فرهنگی است ولی از همان بدو ورود ملاقات های فرهنگی روی می دهد در گمرک، در سیستم حمل و نقل (هوایی، دریایی، زمینی)، در هتل ها، رستوران ها، بازارهای خرید، فضاهای تفریحی و فرهنگی تا بازدید از ابنیه تاریخی.
او می آید به ملاقات اقوام ما با فرهنگ های متنوع، می آید به ملاقات اقوام کرد، لر، بلوچ، ترک، ترکمن و ... که این ملاقات ها باعث تقویت فرهنگ های محلی شده و افتخار اقوام مختلف را به همراه دارد، از طرف دیگر گردشگر فرهنگی علت و معلول (امنیت، تقویت بنیه فرهنگی، وفاق ملی،‌ تنش زدایی و ...) است چون حضور گردشگر فرهنگی در کشور باعث تقویت پدیده های فوق شده و عاملی برای تنش زدایی می شود که فراهم شدن این ویژگی ها خود باعث توسعه گردشگری فرهنگی می شود.
در حال حاضر آحاد جامعه شناخت کمی نسبت به امکانات و محدودیت های کشور دارند که این موضوع در اظهار نظر طیف وسیع مسئولین و کارشناسان برای توسعه کشور تاثیر منفی می گذارد با توسعه گردشگری فرهنگی داخلی شناخت آحاد جامعه نسبت به امکانات و محدودیت های کشور افزایش یافته و تفاهم و وفاق ملی تقویت می گردد و سو تفاهم ها نسبت به فرهنگ های محلی از بین می رود. که این وضعیت آثار مثبتی در توسعه کشور دارد، همچنین وقتی گردشگران خارجی به کشور می آیند تصورات آنها از فضای اجتماعی ایران اصلاح می شود که در موضوع تنش زدایی بسیار موثر و مفید است چون با افزایش درجه امنیت کشور و با اصلاح افکار عمومی جهان نسبت به کشور و موفقیت سیاست تنش زدایی، ضریب ریسک سرمایه گذاری در ایران نیز کاهش یافته و تمایل برای سرمایه گذاری در کشور افزایش می یابد که خود باعث توسعه گردشگری می شود.
بنابراین حتی اگر توسعه گردشگر فرهنگی در ایران نیازمند سرمایه گذاری نباشد لازم است جهت دستیابی به امنیت ملی، وفاق ملی و تنش زدایی، در جاذبه های فرهنگی سرمایه گذاری انجام شود.
در گردشگری فرهنگی هر مکان زیستی با توجه به استعدادها و مزیت های تاریخی، فرهنگی که دارد می تواند نقش اساسی در توسعه ایفا نماید و شناسایی و پژوهش های تاریخی فرهنگی کشور که توسط محققان و دانشمندان انجام می شود سهم عمده ای در بازاریابی گردشگری فرهنگی ایفا می کند و باعث تقویت بنیه فرهنگی می گردد که حضور ایمن کشور در صحنه جهانی را با آسیب کمتری مواجه می کند. بنابراین مساله اصلی در توسعه گردشگری اصلاح نگرش مسئولان، کارشناسان و مردم نسبت به موضوع گردشگری فرهنگی است که در این صورت ضمن رفع موانع پیش گفته دغدغه های افراد فرهیخته ناشی از شکل گیری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را نیز کاهش خواهد داد.

اردشیر اروجی

منبع : خبرگزاری میراث فرهنگی