همدلی بهتر از همزبانی

● ( یادداشتی برای كافه ترانزیت)
سینمای ما - كامبوزیا پرتوی از جمله كارگردان هایی است كه تا پیش از این به عنوان فیلمساز كودك و نوجوان شناخته می شد. از فیلم هایی كه او ساخته می توان به گلنار، گربه آوازه خوان، ننه لالا و فرزندانش اشاره كرد.
البته پرتوی بیش از این ها به عنوان فیلمنامه نویسی پر كار شناخته می شود و حتی چند فیلم پرفروش منجمله «من ترانه پانزده سال دارم» براساس سناریوهای این كارگردان ساخته شده است. فیلمی كه از پرتوی امسال نشان داده شد، محصول مشترك ایران و فرانسه است كه بدنبال چند سال اختلاف میان تهیه كنندگان به پرده ها راه گشود.
كافه ترانزیت داستان مقطعی از زندگی زنی به نام ریحان را روایت می كند كه پس از فوت شوهرش به خواسته برادر شوهرش مبنی بر اینكه با او ازدواج كند، تن نمی دهد و برای امرار معاش قهوه خانه باز مانده از همسرش را راه اندازی می كند و با تلاش و كوشش آبرومندانه به آن رونق می دهد و...
فیلمساز به این منظور محل اتفاقات قصه را قهوه خانه مرزی قرار می دهد تا با كشاندن آدم هایی از ملیت های مختلف به این مكان، راه تعامل و همزیستی مشترك را به تصویر بكشد، در واقع برای پرتوی كافه جاده ای بهانه ای است تا از طریق كشمكش هایی مفاهیم مورد نظر خود را به مخاطب منتقل كند.
از جمله شعارهایی كه تم فیلم را تشكیل می دهد، بحث همدلی بهتر از همزبانی است و برای این منظور فیلمساز مثلثی را طراحی كرده كه یك ضلع آن مردی یونانی است كه به رغم ندانستن زبان فارسی به خاطر خوش قلب بودن، ریحانه با او همدلی می كند و فیلمساز تلاش مضاعفی را به كار برده تا تماشاگر نیز با این كاراكتر همذات پنداری كند. البته پرتوی آگاهانه با تمهیداتی سعی داشته تا ظاهر بی طرف دوربین خود را بر روی سه شخصیت اصلی زوم كند و حتی آنجا كه قصه كمی جهت دار می شود و منتقد سنت ها و آداب عقب مانده مردم مرزی می شود، چندان رو و شعاری نیست. یعنی كارگردان شعارهای بیانیه مانند خود را توانسته زیركانه با لفافه ای جذاب به تماشاگر انتقال دهد و این گرایش را حتی در آنجاهایی كه تبعیضات جاری علیه زنان را به تصویر كشیده از شعارزدگی پرهیز كرده و برای اینكه حساسیت های این سوی مرز را برنیانگیزد، زنی خارجی را كه او نیز سردرگم و محروم از حمایت های لازم است در قصه گنجانده است.
در كافه ترانزیت عناصری كه باعث اوج و فرود قصه و عناصری كه به انسجام ساختار اثر كمك كند، كمرنگ است. خلاصه اینكه فیلم آخر پرتوی اثری شسته و رفته است.

منبع : سایت خبری ـ تحلیلی سینمای ما