طبقات اجتماعی و رژیم شاه

نویسنده : عیوضی - محمدرحیم
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۰/۰۴/۲۷
رده دیویی : ۹۵۵.۰۸۲۴
قطع : وزیری
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۳۵۶
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۳۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۷۳۵۷-۰۷-۹

در این کتاب, مولف با تبیین ساز و کارهای شکل‌گیری طبقات اجتماعی در دوران محمدرضا شاه و تشریح نوع رابطه قدرت سیاسی با طبقات اجتماعی در عصر پهلوی دوم کوشیده است به این پرسش پاسخ دهد که 'چرا 'طبقات متوسط جدید و دهقانان در روند مدرنیزه شدن ایران به منزله پایگاه اجتماعی شاه عمل نکردند, بلکه به شیوه‌های گوناگون با این رژیم به مخالفت برخاستند .الگوی محقق در این پژوهش مدل 'نئو پاتریمونیال 'است .در پیشگفتار کتاب تصریح شده که 'این مدل, باساختار قدرت در ایران عصر پهلوی کاملا انطباق ندارد, اما در واقع یکی از اهداف تئوریک این پژوهش, در ارتباط با جامعه ایران عصر پهلوی, تعدیل و اصلاح برخی از جنبه‌های این نظریه است .'کتاب متشکل از سه بخش و هفت فصل است .بخش اول با عنوان 'دولت و جامعه در عصر پهلوی 'از دو فصل تشکیل شده است .در فصل اول الگوهای تئوریک, به منظور تبیین ساختار قدرت در جامعه ایران عصر محمدرضا شاه ذیل این عناوین معرفی و بررسی می‌شوند' :سرمایه‌داری وابسته', 'نظام دیکتاتوری', 'نظام فاشیستی', 'نظام بناپارتیستی', 'الگوی حکومت تحصیل‌دار', 'ناسیونالیسم مدرن ایران', 'الگوی شیوه تولید آسیایی', 'الگوی تئوریک فئودالیسم', 'الگوی پاتریمونیالیستی', 'نئو پاتریمونیالیستی .'مباحث فصل دوم, پاسخی است به این سوال که 'ساخت قدرت سیاسی در ایران دوران محمدرضا شاه, در فرایند طبقه‌سازی چه نقشی ایفا کرده است .'بخش دوم 'طبقات متوسط شهری و روستایی در دوران محمدرضا شاه 'عنوان گرفته و شامل فصل‌های سوم و چهارم است .در فصل سوم, نخست فرایند نوسازی در دوران محمدرضا شاه بررسی می شود, سپس نقش روند نوسازی در شکل‌گیری طبقه متوسط جدید ارزیابی می‌گردد .در فصل چهارم نیز سعی شده روند شکل‌گیری طبقه متوسط در روستا و نقش اصلاحات ارضی در تحولات سیاسی ـ اجتماعی و اقتصادی بررسی شود .بخش سوم با عنوان 'علل ناتوانی رژیم شاه در جذب طبقات متوسط شهری و روستایی 'مشتمل بر فصل‌های پنجم تا هفتم است .در فصل پنجم مطالبی در باب تعارض ملزومات توسعه با نظام پاتریمونیالی فراهم می‌آید .فصل ششم درصدد پاسخی به این سوال است که افزایش بی‌سابقه درآمد نفت بر ساخت اجتماعی ـ سیاسی جامعه ایران چه تاثیری برجای می‌گذاشت و از طریق چه سازوکارها و تحولاتی به استقلال هرچه بیشتر دولت از طبقات و اقشار اجتماعی منجر گردید فصل هفتم, تحلیلی است از علل ناتوانی رژیم محمدرضا شاه در القای هویت سیاسی ـ فرهنگی سازگار با نظام شاهنشاهی به طبقات متوسط شهری و روستایی .در پایان کتاب نیز نمونه‌هایی از اسناد موجود در ساواک به طبع رسیده که نشان می‌دهد, رژیم در میان مردم, پایگاهی نداشته است .کتاب با فهرست منابع به پایان می‌رسد .