ارزشیابی روش واکنش زنجیره ای پلی مراز دو مرحله ای در شناسایی گونه‌ های انگل لیشمانیا در لام‌ های بایگانی رنگ آمیزی شده با گیسما

● مقدمه:
لیشمانیوز پوستی در ایران به گونه ‌های لیشمانیوز پوستی خشک (گونه شهری) و لیشمانیوز پوستی مرطوب (گونه روستایی) مشاهده می‌شود. کاربردی ‌ترین روش تشخیص آزمایشگاهی این بیماری فراهم کردن اسلایدهای رنگ‌آمیزی شده با گیسما از زخم بیمار و مشاهده‌ میکروسکوپی آماستیگوت است. اما در این روش تعیین گونه‌ انگل امکان پذیر نبوده و برای تشخیص گونه‌ انگل، از روش‌های گوناگون بیوشیمیایی، ایمنی شناختی و مولکولی استفاده می‌گردد، که این روش‌ها به کشت انبوه انگل وابسته است.
● روش کار:
DNA از ۴۹ عدم لام فراهم شده از ۴۹ بیمار مشکوک به لیشمانیوز تثبیت و رنگ آمیزی شده، با استفاده از بافر هضم کننده استخراج گردید. جهت تعیین گونه DNA به دست آمده با روش واکنش زنجیره‌ای پلی مراز دو مرحله‌ای و با آغاز گرهای اختصاصی آزمایش گردید. نمونه‌های PCR شده، الکتروفورز و باندهای به دست آمده از DNA با نمونه‌های استاندارد مقایسه و انگل تعیین گونه گردید.
● یافته‌ها:
از ۴۹ لام بررسی شده با میزان گوناگون انگل ۴۷ لام با واکنش زنجیره‌ای پلی مراز (PCR) مثبت، تعیین گونه گردیدند که ۲۰ نمونه‌ لیشمانیا تروپیکا (Leishmania tropica) و ۲۷ نمونه لیشمانیا ماژور (Leishmania major) تشخیص داده شد. هر دو گونه‌ انگل از نواحی گوناگون بدن جدا گردیده بود، اما لیشمانیا تروپیکا بیشتر از زخم‌های صورت و لیشمانیا ماژور بیشتر از زخم‌های دست و پا جدا گردید. آسیب‌های ایجاد شده به وسیله‌ لیشمانیا ماژور، در اکثر موارد در یک فرد بیشتر از دو عدد بود درحالی که آسیب‌های ایجاد شده به وسیله‌ لیشمانیا تروپیکا، در اکثر موارد یک یا دو عدد بود. بیست و یک درصد از بیمارانی که لیشمانیا تروپیکا از آنان جدا شده بود، بیشتر از یک سال از زمان بروز زخم در آنها گذشته بود و نشان داده شد که زخم ‌های ایجاد شده به وسیله‌ لیشمانیا تروپیکا تمایل بیشتری به مزمن شدن نشان می‌دهند، هر چند در بررسی آماری معنی‌ دار نبود. بیماران از نظر مقاومت دارویی نیز بررسی شده و پس از درمان با گلوکانتیم، در ۲۹ مورد دوباره در آزمایش میکروسکوپی، انگل مشاهده گردید. مقاومت دارویی بالینی در افرادی که لیشمانیا تروپیکا از آنان جدا گردید، بیشتر از افرادی بود که لیشمانیا ماژور از آنان جدا شد، هر چند این تفاوت نیز در بررسی آماری، معنی دار نبود.
● نتیجه:
این بررسی نشان می‌دهد که واکنش زنجیره‌ای پلی مراز دو مرحله‌ای، روشی حساس و دقیق است که می‌ تواند در تشخیص و بررسی‌های همه ‌گیر شناختی بیماری لیشمانیوز پوستی به کار رود.

محمدحسین معتضدیان
مهدی کرمیان
سیدصدرالدین اردهالی
فرهاد هنجنی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی