غلبه فیلم های گیشه ای در سینمای کودک

نصف مال من، نصف مال تو دومین ساخته بلند وحید نیکخواه آزاد است
نصف مال من، نصف مال تو این روزها در فروش روزانه اش در ایران نسبت به فیلم های دیگر پیشی گرفته و به پرفروش ترین فیلم تبدیل شده است.
در این فیلم که دومین ساخته بلند وحید نیکخواه آزاد است، محمدرضا شریفی‌نیا، شقایق فراهانی، مریلا زارعی، شهره لرستانی و فرهاد آئیش به همراه دو بازیگر کودک نقش ایفا می کنند و بخشی از فروش آن را می توان به حضور محمدرضا شریفی نیا نسبت داد که چهره ای محبوب در سینمای ایران محسوب می شود.
تکیه این فیلم بر بازیگرانی چون شقایق فراهانی، شهره لرستانی و فرهاد آئیش است که در تلویزیون چهره های شناخته شده ای هستند، می توانند تضمینی برای فروش نسبتا خوب هر فیلمی باشند، اگر چه همه این عوامل در صورتی می توانند نقش خود را در فروش به خوبی ایفا کنند که در داستان فیلم نیز به موضوع های مورد توجه مردم توجهی شود.
در فیلم به موضوعی پرداخته شده است که قابلیت ایجاد طنز برای خانواده های ایرانی را دارد.
دو دختر در مدرسه با هم روبه رو می شوند که هم نام پدرشان یکی است و هم نام خانوادگی شان و هم سایر مشخصات پدرشان، اما همدیگر را نمی شناسند.
فیلم که ادامه پیدا می کند، بیننده به راز زندگی مردی پی می برد که دو زن دارد، دو زن که از حضور هم خبر ندارند.
مرد در موقعیتی دشوار قرار گرفته است، از یک طرف طلبکاران دنبال او هستند و او در آستانه به زندان افتادن است و از سوی دیگر می خواهد رازش را با زنانش در میان بگذارد، اما دو دخترش که در ادامه فیلم با هم دوست شده اند، مانع می شوند. اما راز آشکار می شود و فیلم با خیر و خوشی تمام می شود و همسرانش یکدیگر را می پذیرند.
نصف مال من ، نصف مال تو مثل هر فیلم عامه پسند دیگری تکیه اش را بر بازگویی داستانی آشنا و کلیشه ای گذاشته است که بیینده تقریبا از آغاز می تواند پایانش را حدس بزند، اما آن چه او را با فیلم همراه می کند، موقعیت های طنز آمیزی است که با بازی شریفی نیا و دیگر بازیگران شکل می گیرد.
داستان به خودی خود یاد آور داستان معروف اریش کستنر، " خواهران غریب" است که کیومرث پور احمد از آن فیلمی ساخت با همین عنوان که در زمان خود فیلمی پر طرفدار در ژانر سینمای کودک و نوجوان بود.
در نصف مال من ، نصف مال تو، یکی دو بار به فیلم "خواهران غریب" و هم چنین "خانه دوست کجاست" ساخته عباس کیارستمی از زبان بازیگران کودک فیلم ارجاع داده می شود .
کارگردان این فیلم مدعی است که فیلمی را در ژانر کودک و نوجوان ساخته است و ارجاع هایش به این دو فیلم و هم چنین حضور دو دختربچه در این فیلم نیز موید چنین ادعایی است، اما پرسش این جاست که چه چیزی فیلمی را به فیلم کودک و نوجوان تبدیل می کند؟ آیا حضور چند بازیگر کودک و نوجوان می تواند، از یک فیلم، فیلم کودک و نوجوان بسازد؟
در نصف مال من ،نصف مال تو، موضوع اصلی دو همسری است که باعث به وجود آمدن موقعیت های کمدی می شود.
نصف مال من ، نصف مال تو مثل هر فیلم عامه پسند دیگری تکیه اش را بر بازگویی داستانی آشنا و کلیشه ای گذاشته است که بیینده تقریبا از آغاز می تواند پایانش را حدس بزند
این موضوع خود به خود موضوعی کودکانه نیست، اما می تواند از زاویه نگاه کودک روایت شود. در فیلم "خواهران غریب" ماجرا از زاویه نگاه خوهران روایت می شود و تمام ماجراهای فیلم بر محور خواهران شکل می گیرد و همه حوادث در خدمت محور اصلی یعنی خواهر بودن دو دختر است.
اما در نصف مال من نصف مال تو محور داستان مرد است و حوادثی که حتی بچه ها نیز درگیر آن هستند، همه در خدمت مشکل مرد است.
فیلم دیگری که می توان در این باره مثال زد که در آن مشکلی بزرگسالانه از زاویه نگاه یک نوجوان تعریف می شود، فیلم دیشب باباتو دیدم آیدا ساخته رسول صدر عاملی است.
در آن فیلم نیز دختری نوجوان به واسطه دوستش از ارتباط پدرش با زنی دیگر خبردار می شود و تمام ماجرا و حوادث بعدی به مشکلی می پردازد که دختر نوجوان را درگیر کرده است و در حقیقیت از موضوعی که به دنیای نوجوان ربط ندارد، مسئله ای نوجوانانه ایجاد کرده است، اما این اتفاق در فیلم وحید نیکخواه آزاد نیافتاده است.
اگر در آیدا این اتفاق رخ نمی داد، ما با داستانی کلیشه ای روبه رو بودیم، چنان که در فیلم نصف مال من، نصف مال تو، با این پدیده روبه رو هستیم.
فیلم وحید نیکخواه آزاد می توانست با انتخاب نگاه کودکان فیلم، به عنوان زاویه دید روایت فیلم، از کلیشه های رایج در فیلم های عامه پسند دوری کند، اما در آن صورت معلوم نبود که چنین فیلمی در گیشه چه وضعیتی پیدا می کرد. نیکخواه آزاد با انتخاب کلیشه های آشنای مخاطب عام، گیشه را برگزیده است. البته در صورت انتخاب نگاه کودکانه نیز فیلم شباهت بیش تری به خواهران غریب پیدا می کرد.
با همه این حرف ها، این فیلم نشان دهنده وضعیت فیلم های کودک و نوجوان در سینمای کنونی ایران است. سینمای کودک و نوجوان ایران اگر چه از نظر تعداد سینماگرانش، فقیر است، اما تجربه هایی در این سینما به دست آمده است که ارزشمند است.
در این سینما گروهی از سینماگران با انتخاب داستان های کلیشه ای که معمولا هم به عروسی یا جشنی ختم می شود تا امکان بزن و بکوب فراهم شود، کوشیده اند تا به نوعی سینما دست یابند که خانواده ها را به سینماها بکشاند، اما اگر از چند نمونه موفق مثل کلاه قرمزی بگذریم، این نوع سینما نتوانسته است راهی به دهی بگشاید.
این سینما تلاش دارد تا با دست یافتن به جنبه هایی از زندگی که هم کودکان آن را بپسندند و هم بزرگ ترها، فیلم هایی تولید کند که همه اعضای خانواده ها بتوانند آن را ببینند.
این نوع فیلمسازی کماکان ادامه دارد و در هر سال یکی دو فیلم با چنین رویکردی ساخته می شود، اما بخشی از سینمای کودک و نوجوان ایران چند سالی است که متوقف شده است.
بخشی از سینمای کودک و نوجوان ایران، روزگاری با حضور چهره های برجسته ای چون عباس کیارستمی، کیومرث پوراحمد، کیانوش عیاری، مجید مجیدی، کلمبوزیا پرتوی و دیگران جایگاهی مهم برای خود به دست آورده بود، اما در سال های اخیر از این نوع سینما خبری نیست و این سینما هیچ سهمی در تولید فیلم های کودک و نوجوان ندارد.
نصف مال من نصف مال تو، از این زاویه فقط یک فیلم نیست، نشانه ای است از افول سینمای کودک و نوجوان ایران و نشانه ای است از غیبت چهره های برجسته ای که روزگاری در این ژانر فیلم های ارزشمند ساخته اند.

علی آزموده