نگرشی دقیق بر BMW X۳

صنایع خودرو طی چند سال گذشته شاهد تحولات زیادی در سلیقه مصرف كنندگان و نتیجتا در تنوع محصولات ارائه شده از سوی خودروسازان بوده است و ما هم اكنون شاهد عرضه برخی محصولات هستیم كه تا چندی پیش تصور آن هم نمی رفت كه از این میان می توان به تولید خودروهای شاسی بلند از سوی ب ام و, پورشه و فولكس واگن و یا حتی تجهیز خودروهای ساخت جگوار به موتورهای دیزل اشاره نمود .
ب ام و از شش سال پیش تولید مدل شاشی بلند X۵ را در ایالات متحده آغاز نمود و قرار است تولید آن تا زمان عرضه جانشین آن در سال ۲۰۰۸ ادامه داشته باشد.بدنبال موفقیت این مدل شركت ب ام و حدود سه سال پیش مدل كوچكتر X۳ را عرضه نموده كه توسط شركت Steyr-Puch واقع در اتریش و مطابق با استانداردهای ب ام و تولید می شود و در کشور ما نیز دارای موفقیت چشنگیری بوده است . عضو جدید و كوچكتر خانواده سری X گرچه از لحاظ ابعاد تا حدی از X۵ كوچكتر است ولی طراحی جدیدتر آن باعث گشته كه سرنشینان عقب از فضای بیشتری در جلوی پاهای خود بهره مند بوده و فضای حمل بار بزرگتری از X۵ در اختیار باشد. استفاده از سطوح محدب و مقعر, گلگیرهای برجسته به همراه طراحی جدید و منحصر بفرد چراغهای جلو و عقب و جلو پنجره X۳ به آن ظاهری جوان و دینامیك بخشیده است كه البته فاصله زیاد بین محورها ، قرار گرفتن چرخها در چهار گوشه اطاق و شیب سقف این مدل نیز در این رابطه بی تاثیر نبوده و القاء كننده حس اعتماد بنفس است .
در طراحی كلی اطاق این مدل آثاری از دیگر محصولات ب ام و به چشم می خورد كه از ان جمله می توان به درب موتور كشیده و محفظه اطاق كوپه مانند كه به عقب متمایل است , اشاره كرد.
X۳ در ابتدا با دو موتور شش سیلندر خطی بنزینی و توربو دیزل به حجمcc ۳۰۰۰ عرضه گردید كه بترتیب ۲۳۱ و ۲۰۴ اسب بخار قدرت داشتند. قدرت موتورهای شش سیلندر در سال ۲۰۰۶ افزایش چشمگیری پیدا نمود و موتور شش سیلندر بنزینی جدید بیش از ۲۷۲ اسب بخار نیرو تولید می نماید . البته در حال حاضر تنوع مدلهای X۳ با عرضه دو مدل مجهز به موتورهای بنزینی و توربو دیزل چهار سیلندر به حجمcc ۲۰۰۰ كه بترتیب ۱۴۳ و ۱۵۰ اسب بخار نیرو تولید می نمایند و عمده فروش X۳ را در سراسر جهان تشكیل می دهند , تكمیل شده است می گردد . موتورهای بنزینی X۳ قدرت بالا و انعطاف پذیری خود را مدیون سیستم تایمینگ متغیر سوپاپهای ورودی و خروجی بنام Bi-Vanos هستند كه زمان باز و بسته شدن سوپاپهای هر سیلندر را تنظیم می نماید . این سیستم جریان یافتن مجدد گاز اگزوز در منی فولد ورودی را در تمام شرائط كاركرد موتور كنترل می نماید . در طول مرحله گرم شدن موتور این سیستم مخلوط سوخت و هوا را بهبود بخشیده و رسیدن كاتالیزور به درجه حرارت مناسب كاركرد را تسریع می نماید . در دور آرام این سیستم میزان گاز خروجی را در جریان ورودی كاهش داده و نرمی كاركرد موتور را باعث می شود . در حالت نیمه گاز مجددا میزان گاز خروجی در جریان ورودی را افزایش می دهد و نتیجتا باعث صرفه جوئی در مصرف سوخت می گردد و در حالت تمام گاز این جریان را قطع نموده تا با افزایش میزان مخلوط سوخت و هوا در سیلندر ,حداكثر قدرت موتور تولید شود.سیستم پروانه گاز الكترونیك ( Electronic throttle Butterfly)این موتورها با تشخیص دنده مورد استفاده و وضعیت پدال گاز , نقشه كنترل مناسب هر دنده و وضعیت را فعال می سازد . سیستم جرقه زنی دقیق موتورهای بنزینی X۳ با بهره گیری از یك كوئل اختصاصی برای هر سیلندر عمر مفید شمعهای انرا تا ۱۰۰.۰۰۰ كیلومتر افزایش داده است .
مشخصات X۳ مجهز به موتور شش سیلندر ۳۰۰۰cc که پر قدرت ترین نوع عرضه شده در کشور است از قرار زیر است :
● تعلیق و انتقال نیرو
تنظیمات سیستم تعلیق X۳ نیز همانند X۵ آنرا به خودروئی مناسب برای جاده تبدیل نموده است . البته فرمان آن با وجود دقت بالا تا حدی برای رانندگی در شهر سنگین است كه استفاده از سیستم هیدرولیك متغیر ب ام و سری ۵ می توانست این مشكل را بخوبی حل نماید . بكارگیری جدیدترین فن آوری روز در طراحی مجموعه تعلیق و سیستم انتقال نیروی این مدل كه x-drive نامیده می شود این خودرو را قادر ساخته تا علیرغم فاصله نسبتا زیاد مركز ثقل آن از سطح زمین كه خاص خودروهای شاسی بلند است از لحاظ قابلیتهای حركتی و چابكی تا حدی شبیه به خودروهای سواری ساخت ب ام و عمل نماید .سیستم هوشمند انتقال نیروی x-drive تقسیم نیرو با توجه به شرائط رانندگی و سطح جاده را بین هر چهار چرخ امكان پذیر می سازد . این سیستم قادر است در چند هزارم ثانیه نسبت به تغییرات سطح جاده عكس العمل نشان داده و حتی قبل از هرزگردی هر یك از چرخها نیروی آن را بدرستی بین دیگر چرخها تقسیم نماید . x-drive در عبور از پیچها با تقسیم صحیح نیرو بین محور جلو و عقب بیش فرمانی (Over steer) و كم فرمانی (Under steer) را بنحو قابل توجهی كاهش میدهد, بدین ترتیب در هنگام تشخیص اثار بیش فرمانی جریان انتقال نیرو را به محور عقب كم نموده و میزان قدرت اعمال شده را به محور جلو افزایش میدهد و در صورت بروز كم فرمانی عكس این روش عمل می نماید .این سیستم در سرعتهای كمتر از ۲۰ كیومتر در ساعت نیرو را به نسبت ۵۰/۵۰ بین دو محور تقسیم نموده و در سرعت بالای ۱۸۰ كیلومتر در ساعت نیرو را تماما به چرخهای عقب منتقل می كند و ضمنا با كمك سیستم هوشمند HDC قادر است در سراشیبیهای لغزنده و بدون دخالت راننده ترمزها را برای كنترل سرعت بطور خودكار فعال ساخته و سرعت را به انتخاب راننده بین ۶ و ۲۵ كیلومتر در ساعت نگه دارد .قلب سیستم x-drive سیستم كلاج چند دیسكی میانی آن است جریان قدرت را بطور الكترونیكی بین محور جلو و عقب تقسیم می نماید . انعطاف پذیری این سیستم تا حدی است كه می تواند قدرت را فقط به یكی از محورها منتقل نموده و یا با استفاده از قفل طولی خود , محور جلو و عقب را برای عبور از موانع به هم قفل نماید . ضمنا x-drive هماهنگ با سیستم كنترل ثبات دینامیك (DSC) عمل می كند و كارائی انرا بهبود می بخشد . برخلاف دیگر انواع سیستم های چهار چرخ متحرك , سیستم x-drive با بررسی وضعیت پدال گاز و اطلاعات واصله از سنسورهای جرخها و شتاب جانبی و سرعت حركت اتومبیل , قبل از شروع هرزگردی هر یك از چرخها اقدام به اصلاح وضعیت تقسیم نیرو می نماید . سیستم تعلیق مولتی لینك X۳ از لحاظ طراحی با سیستم مورد استفاده در ب ام و سری ۳ یكسان است .
تعلیق جلو از نوع مك فرسون با كمك فنر گازی و میل موجگیر بوده و در عقب از نوع میله كشنده با قابلیت Anti-Dive و Anti-Skid( جلوگیری از پائین آمدن جلوی خودرو و بالا رفتن عقب آن در هنگام ترمرگیری شدید و حالت عكس در حین شتابگیری)و میله موجگیر و كمك فنرهای گازی می باشد كه البته با توجه به امكان حركت X۳ در خارج از جاده تقویت شده است . بنظر می رسد كه مهندسین ب ام و در تلاش خود برای افزایش چابكی و كاهش پیچش اطاق این خودرو در سر پیچها زیاده روی نموده و تنظیم خشك و سخت فنربندی آن تا حد زیادی از راحتی آن می كاهد و درخور چنین خودروئی نمی باشد. X۳ در تست گریز از مركز (Skidpad) قادر به تحمل ۰.۸۸ جی می باشد كه بالاترین ركوردی است كه تاكنون برای خودروهای شاسی بلند ثبت گردیده است . ابعاد تایرهای استاندارد این مدل ۲۳۵/۵۵R۱۷ می باشد كه البته رینگهای ۱۸ اینچ نیز برای آن قابل سفارش می باشد . ضمنا سیستم كنترل فشار باد چدخها بنام TPI راننده را از نامناسب بودن فشار باد تایرها باخبر می سازد .X۳ در خارج از جاده نیز خودروئی پرقابلیت بوده و قادر است از چاله های آب تا عقب ۵۰ سلنتیمتر عبور كند
● طراحی و آئرودینامیك
در طراحی X۳ توجه زیادی به مسئله آئرودینامیك صورت گرفته است . محاسبات دقیق در مراحل اولیه طراحی و تحقیقات روی مدلهای بدنه كه ابتدا در مقیاس ۱:۲.۵ و سپس مقیاس ۱:۱ در تونل باد انجام گرفت باعث گردید ضریب مقاومت اطاق این مدل در برابر جریان هوا(Cd) تا ۰.۳۵ كاهش داده است باعث كاهش مصرف سوخت ادر سرعتهای بالا و افزایش حداكثر سرعت آن گردیده است . از دیگر تاثیرات مطالعات آیرودینامیك در طراحی این مدل كاهش سطح نیروهای بالا برنده در جلو و عقب این خودرو می باشد كه باعث پایداری ان در سرعتهای بالا می شود . لازم به ذكر است كه شكل كلی اطاق تمامی اتومبیلها خصوصا انواع شاسی بلند بنحوی است كه در سرعتهای بالاتر مثل بال هواپیما عمل نموده و باعث ایجاد نیروی بالابرنده (Lift) در زیر اطاق می گردد .
● داخل اطاق
در نگاه اول طراحی داخل اطاق X۳ بخوبی نمایانگر ب ام و بودن آن است اگرچه استفاده از موادی با كیفیت پائینتر بمنظور كاهش هزینه ها مشهود است كه البته این مسئله نسبی بوده و هنوز هم از بسیاری از رقباء آن بهتر است . صندلی ها بخوبی سرنشینان را در بر می گیرد و ادوات و نشانگرهای داشبورد در دسترس قرار دارند .حجم فضای حمل بار X۳ از ۴۸۰ لیتر در پشت صندلی عقب تا ۱۵۶۰لیتر در زمانی كه صندلی عقب جمع شده متغیر است . یك پریز ۱۲ ولت برای وصل وسائل برقی مثل یخچال سفری و غیره در محفظه بار تعبیه شده است .این خودرو مثل دیگر انواع ب ام و بجای سوئیچ معمولی به كلید حافظه دار هوشمند مجهز شده است كه تنظیمات مختلف از جمله تنظیمات شخصی سیستم تهویه مطبوع و صندلیهای برقی و آئینه ها را به حافظه سپرده و مطابق سلیقه هر یك از رانندگان وسیله بدون نیاز به تنظیم مجدد فعال می سازد . X۳ بطور استاندارد به كامپیوتر مركزی مجهز است كه مصرف متوسط سوخت , سرعت , مسافت پیموده شده و مسافتی را كه خودرو با مقدار باقیمانده سوخت می تواند بپیماید را مشخص می نماید . این كامپیوتر همچنین در صورت كاهش درجه حرارت محیط به كمتر از ۳ درجه سانتیگراد احتمال یخ زدگی سطح جاده را به راننده اخطار می دهد . آئینه های الكتروكروماتیك این اتومبیل در برابر نور حساس بوده و در صورت افزایش شدت نور بطور خودكار تیره می شوند . شیشه های X۳ اشعه مادون قرمز نور خورشید را منعكس می نمایند كه این امر باعث بهبود راحتی سرنشینان می گردد. سیستم ناوبری و DVD این خودرو مجهز به صفحه نمایشی است كه در هنگام روشن شدن بطور خودكار از داشبورد خارج شده و پس از استفاده جمع میشود .
● ایمنی
مهندسین ب ام و برای دستیابی به بالاترین سطح استحكام سازه كه علاوه بر ایمنی در دینامیك حركتی خودرو تاثیر گذار است , سازه ای تمام فولادی و سبك وزن را برای آن طراحی نموده اند كه قادر است انرژی تصادفات را بخوبی جذب نماید . بدین ترتیب نقاطی برای تغییر شكل و جذب انرژی در نظر گرفته شده اند ضمن آنكه میله های عرضی در داخل دربها از جان سرنسینان در صورت تصادف از پهلو مراقب می نمایند .X۳ بطور استاندارد به هشت كیسه هوا در جلو , پهلو و ناحیه سر برخوردار است كه بطور مجزا از هم عمل می كنند . به عنوان مثال در صورت تصادف از پهلو فقط كیسه های هوای جانبی فعال می گردند تا در صورتیكه خودرو پس از برخورد اول با مانع دیگری برخورد كرد امكان محافظت از سرنشینان با كیسه های جلوئی امكان پذیر باشد.
سیستم كنترل و نظارت بر فشار باد تایرها و چراغهائی كه با زاویه گردش فرمان تغییر جهت می دهند نیز از دیگر امكانات ایمنی این خودرو است كه البته مورد دوم با پرداخت مبلغ اضافه قابل سفارش است .
● لوازم سفارشی
تلفن, انواع سیستم صوتی كه پیشرفته ترین آنها با ۵۰۰ وات قدرت خروجی و ده بلندگو قادر به نمایش DVD نیز می باشد. سیستم رادیو ماهواره ای نیز در خودروهائی كه در ایالات متحده عرضه می گردد قابل سفارش است . سیستم روشن كننده خودكار چراغها در تاریكی و سنسور تشخیص باران و كمك به پارك خودروم ائینه های الكتروماتیك و چراغهای جلو Bi-xenon كه شدت نور آن از قابلیت تنظیم خودكار برخوردار است نیز قابل سفارش است .
مدلX۳ توانسته است بعنوان دومین تجربه ب ام و در ساخت خودروهای شاسی بلند در بازار رو به رشد این نوع خودروها جایگاه مطلوبی را بدست آورد اگرچه برخی اشكالات از جمله خشكی بیش از اندازه فنربندی آن تا حدی فن اوری پیش رفته آنرا تحت الشعاْع قرار داده است .

نویسنده : دکتر رضا لواسانی

منبع : carx1