بازی با یک بشقاب زندگی

افراد در دوران های مختلف زندگی به علت وقوع تغییرات اجتماعی و فیزیولوژیکی در معرض ابتلا به بیماری ها و مشکلات روانی قرار می گیرند. احتمال ابتلا به این بیماری ها در دوران بلوغ به علت تغییرات هورمونی و ظاهری نوجوانان، افزایش پیدا می کند.
برخی از این اختلالات گذرا بوده و بعضی دیگر در صورت عدم توجه و درمان می تواند منجر به پیدایش مشکلات جدی و غیر قابل درمان شود.
یکی از این اختلالات که ریشه روانی دارد و امروزه در میان نوجوانان بویژه دختران شایع است، کم اشتهایی عصبی نام دارد که از انواع بیماری های مربوط به تغذیه محسوب می شود.
● کم اشتهایی عصبی
زیبا کاوه ای، کارشناس تغذیه، کم اشتهایی عصبی را این گونه تعریف می کند: کم اشتهایی عصبی که بیشتر در میان نوجوانان دختر شایع است، در نتیجه پیدایش نوعی وسواس به حفظ تناسب اند ام به وجود می آید.
در این بیماری فرد احساس می کند از شکل طبیعی خارج شده است و نوعی تصور ذهنی غلط از بدن خود دارد. از این رو با وجود لاغری بیش از حد، از غذا خوردن امتناع می کند. محمد اربابی روانپزشک نیز بی اشتهایی عصبی را نوعی اختلال روانپزشکی معرفی می کند و معتقد است فردی که به این بیماری مبتلا می شود، از خوردن غذا پرهیز می کند و در صورت صرف میزان کمی از مواد غذایی، آن را بالا آورده یا با ورزش کردن زیاد سعی در سوزاندن کالری ها دارند. این افراد نوعی خودانگاری یا تصور ذهنی غلط نسبت به بدنشان دارند و تصور می کنند بیش از حد چاق هستند.
● دلایل بروز بیماری
علل ابتلا به این بیماری در افراد مختلف، متفاوت است. فرهنگ خانواده، روش تربیت، وراثت، تغییرات زندگی و تغییرات هورمونی و جسمی در پیدایش این بیماری در میان نوجوانان مؤثر است.
دکتر محمد اربابی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، نقش رسانه و اختلافات خانوادگی را از مهم ترین دلایل ابتلا به کم اشتهایی عصبی درمیان نوجوانان می داند. او ترویج جنبه های غلط حفظ تناسب اند ام را در رسانه ها بویژه رسانه های غربی بر نوجوانان بخصوص دختران نوجوان مؤثر می داند.
این متخصص بی اشتهایی عصبی را نوعی واکنش نوجوان در مقابل اختلافات و درگیری های بین والدین می داند و معتقد است، این بیماری می تواند نشانه ای از کنترل همه جانبه نوجوان به زندگی بویژه حفظ تناسب اندامش باشد.
همچنین کم توجهی والدین به فرزند نیز، یکی دیگر از دلایل اجتناب مفرط نوجوان از غذا خوردن است. تحقیقات نشان می دهد، دستیابی به ثبات شخصیتی و درونی در دوران بلوغ نیز از علل ابتلا به این بیماری است. مطابق با آمار، اکثر دختران نوجوان مبتلا به بی اشتهایی عصبی، در دوران کودکی یا بشدت تحت کنترل پدر و مادر خود بوده اند یا با کمبود توجه آنها روبه رو شده اند. برخی بیماران از بلوغ اجتماعی می ترسند و از وضعیت ظاهری خود ناراضی بوده و هدف خاصی را در زندگی دنبال نمی کنند. گفتنی است تغییرات هورمونی، تغییر مکان های جغرافیایی و بطور کلی ایجاد تغییر در شرایط زندگی در پیدایش این بیماری مؤثر است.
از دیگر علل ابتلای نوجوانان به این بیماری تشویق اعضای خانواده به حفظ تناسب اند ام است.
در خانواده هایی که مادر یا خواهران نوجوان بیش از حد لاغر بوده یا به بیماری کم اشتهایی عصبی مبتلا هستند، فرد بیمار تحت فشار قرار دارد و تشویق اعضای خانواده در تنفر بیمار از غذا خوردن مؤثر است.
● علائم بیماری
بارز ترین مشخصه این بیماری، لاغری بیش از حد فرد است.
زیبا کاوه ای، کارشناس تغذیه، لاغری مفرط بیمار، بی میلی به مصرف مواد غذایی، افسردگی و قطع شدن سیکل ماهیانه دختران را از علائم ابتلا به این بیماری ذکر می کند. محمد اربابی، روان پزشک نیز، لاغری شدید، پیدایش تغییرات ظاهری و بیماری های گوناگون، اختلال درعملکرد غدد درون ریز، روی آوردن به مصرف تنقلات و هله هوله به جای مواد غذایی ارزشمند را از علائم ابتلا به بیماری کم اشتهایی عصبی معرفی می کند. تحقیقات نشان می دهد اکثر مبتلایان به این بیماری، بیش از حد ورزش می کنند، هنگام غذا خوردن، کالری ها را شمارش می کنند، با غذا بازی کرده و غذا را در اطراف بشقاب خود پخش می کنند.
استفاده از قرص های لاغری و صحبت کردن بیش از اندازه درباره تناسب اند ام و مواد غذایی از دیگر ویژگی های بیماران مبتلا به کم اشتهایی عصبی است.
● عوارض بیماری
در صورت درمان نکردن بموقع بیماری، وضعیت سلامتی و جسمانی افراد به خطر خواهد افتاد. بدن این دسته از افراد انرژی لازم را از مواد غذایی دریافت نمی کند و این بیماران معمولاً با افت شدید فشار خون و کمبود انرژی مواجه هستند.
نداشتن تمرکز، احساس افسردگی و نا امیدی، کاهش تمرکز، اختلال در عملکرد غده هیپوفیز، غش و ضعف و اختلال در عملکرد غدد درون ریز از جمله عوارض این بیماری است. گفتنی است این بیماری بیشترین تأثیر گذاری را بر مغز و سیستم عصبی بدن افراد می گذارد.
افت فشار خون، کاهش تعداد ضربان قلب، کم خونی، ضعف ماهیچه ای، ورم مفاصل، پوکی استخوان، سنگ کلیه، فقر پتاسیم، منیزیم و سدیم و پیدایش اختلالات پوستی از تأثیرات دیگری است که این بیماری بر بدن می گذارد. در صورت عدم درمان بیماری در نوجوانان دختر، عملکرد غدد درون ریز به هم می خورد و آنها شانس باردار شدن را به میزان قابل توجهی از دست خواهند داد و در صورت بارداری، افسردگی پس از زایمان، تولد نوزادان کم وزن و سقط جنین و پیدایش دیگر مشکلات و بیماری ها برای جنین و مادر افزایش پیدا خواهد کرد.
● درمان
از آنجایی که در پی پیشرفت بیماری کم اشتهایی عصبی، سلامتی فرد به خطر می افتد، مراجعه به پزشک و درمان آن ضروری است. تشخیص اولیه این بیماری را والدین به عهده دارند. آنها موظفند با مشاهده تغییرات و علائم ابتلا به بیماری به متخصص تغذیه و روان پزشک مراجعه کرده و درصدد درمان بیماری برآیند. زیبا کاوه ای، کارشناس تغذیه توصیه می کند، با توجه به اهمیت درمان بیماری کم اشتهایی عصبی، اعضای خانواده نقش مهمی را ایفا می کنند.
رفتارهای غلط اعضای خانواده در تشویق فرزندان به داشتن اندامی مناسب یا نادیده گرفتن تغییرات رفتاری نوجوان، در پیشرفت بیماری مؤثر است. والدین باید با مشاهده علائم به روان پزشک و متخصص تغذیه مراجعه کنند. درمان خودسرانه یا نا آگاهانه می تواند منجر به مقاومت شدید نوجوان و عدم بهبود بیماری شود.
همچنین توصیه دکتر اربابی به خانواده ها نادیده نگرفتن تغییرات رفتاری نوجوانان و علائم ابتلا به این بیماری است. او تأکید می کند، امروزه روش های درمانی مختلفی برای درمان بیماری در مراکز روان پزشکی وجود دارد. او ایجاد عواملی را که تمایل به بی اشتهایی و استفاده از رژیم های سخت لاغر شدن را تشدید می کند بسیار خطرناک دانسته و تأکید می کند برای پیشگیری از پیدایش آسیب های جدی باید هر چه زودتر با درمان های دارویی یا غیردارویی درصدد درمان بیماری برآمد.

مریم بهریان

منبع : روزنامه ایران