۲۴ ماه مه سال ۸۴۹ ـ اسماعیل سامانی مردی که تنها به ایران و ایرانی می اندیشید

ـ اسماعیل سامانی مردی که پرچم زنده کردن زبان پارسی و فرهنگ ایرانی را به دوش گرفت در ماه مه سال ۸۴۹ میلادی در فرغانه (فرارود) خراسان به دنیا آمد. مورخان هریک روزی از ماه مه را زادروز او نوشته اند که تازه ترین این زادروزها که کشف مورخان روس است «۲۴ ماه مه» است!. در زمان تولد اسماعیل، پدر او احمد حکمران فرغانه بود. سامان خدا (کدخدا = رئیس، رئیس دهقانان و ...) پدر بزرگ اسماعیل که در منطقه بلخ به دنیا آمده بود و یک تاجیک (پارس) بود خود را از فرزندزادگان بهرام چوبین اسپهبد بزرگ ایران معرفی می کرد. امیراسماعیل (میر اسماعیل) که خود را شاه خواند پس از تمرکز امور خراسان بزرگتر (اینک شامل سه کشور تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، نیمه شمالی افغانستان، گوشه هایی از قزاقستان و قرقیزستان و خراسان ایران) در دست خود، احیاء زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ و رسوم ایرانی را سرلوحه کار خود قرارداد. همزمان با او، صفاریان در جنوب و جنوب شرقی ایران، دیلمیان شیعه در شمال و مرکز، طاهریان در غرب قلمرو او در مناطق خود استقلال داشتند و تنها نامی از خلیفه برجای مانده بود. اسماعیل با اینکه توان لشکرکشی به بغداد و برانداختن خلیفه را داشت چنین نکرد زیرا که احیاء فرهنگ ایرانی و زبان فارسی برایش مهمتر بود. استراتژی شاه اسماعیل جنگ دفاعی بود یعنی تنها با مهاجم می جنگید و جنگ او با عمرولیث که به شکست و اسارت عمرو انجامید برهمین پایه صورت گرفت. اسماعیل در سال ۹۰۷ میلادی درگذشت و در بخارا مدفون شد و آرامگاه او که یک بنای تاریخی است مورد احترام خاص تاجیکیان و همه ایرانیان است. نوه اسماعیل هم در همین آرامگاه (عکس بالا) دفن شده است. اسماعیل سامانی چنان زیربنای فرهنگی را استوار گذارده بود که تا سال ۱۹۲۰، فارسی زبان رسمی امارت بخارا بود. در دهه سوم قرن ۲۰ در «فرارود»، گروهی از وطندوستان تاجیک از جمله پدر احمدشاه مسعود برضد تقسیمات جغرافیایی حکومت شوروی که به زیان تاجیکها بود دست به قیام مسلحانه زدند و چون شکست خوردند، پدر مسعودها به هرات گریخت و در افغانستان ماندنی شد، یکی از پسران او (احمدشاه) هنگامی که نیروهای ضد مداخله خارجی را در شمال افغانستان ریاست می کرد، هدف توطئه قرار گرفت و کشته شد و پسر دیگر او اینک (سال ۲۰۰۷) معاون رئیس جمهور افغانستان است.
برخی از اصحاب نظر ضمن تفسیر فعالیت های امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان در سالهای دهه یکم قرن ۲۱، وی را در گسترش فرهنگ و زبان پارسی و ایجاد مناسبات دوستانه میان مردم و دولتهای ایرانزمین، المثنای امیر اسماعیل سامانی توصیف کرده اند. عکس زیر که در سفر ماه مه ۲۰۰۷ به تهران برداشته شده موید این تلاش است. این عکس، وی و محمود احمدی نژاد نشان می دهد که یکدیگر را در بغل گرفته اند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز