جهش از سکوی مشترک در صنعت

از جمله عوامل مهم ایجاد کننده مزیت رقابتی در کسب و کار و تولید ، استفاده از منابع مشترک است . این امر باعث شده در محیط رقابتی و پویای امروز، بهره گیری از عوامل و منابع مشترک در کانون توجه مدیران و سازمانها قرار گیرد. در این رویکرد با اشتراک منابع، امکان تولید طیف وسیعی از محصولات از طریق راهبرد سکوی مشترک فراهم می‌شود. با بکارگیری این راهبرد می توان زمینه افزایش سود و ایجاد ارزش را فراهم و شرکتها و سازمانها را به‌سوی موفقیت رهنمون ساخت. بنابراین ضروری است زمینه شناسایی و بکارگیری این راهبرد در موقعیتهای مختلف فراهم شود. براین اساس در این مقاله سعی بر آن است که مروری اجمالی از این راهبرد کلان صورت گیرد و انواع مختلف راهبردهایی که برای ایجاد مزیت رقابتی شرکتها و سازمانها می توانند مفید واقع شود، در کنار تجربه خودروسازان کشور، معرفی شود.
● مقدمه
گذر از دوره‎های مختلف محصول‎گرایی و بازارگرایی و ظهور عصر فرا صنعتی که در آن دانش و اطلاعات محور اصلی حرکتهای بشری است، شرکتها و سازمانها را با چالش جدیدی مواجه ساخته است. بر این اساس مزیت رقابتی از آن شرکتها و سازمانهایی است که با تمرکز بر ارزش‎آفرینی و مشتری‎گرایی به توسعه و تنوع محصولات خود همت گمارند. در این میان راهبردهای توسعه محصول جدید از طرفی و از طرف دیگر سکوی مشترک، جهت متنوع‎سازی محصولات و در عین حال نبود تنوع در عوامل تولید، هر کدام به نوبه خود زمینه توسعه و تعالی شرکتها و سازمانها را در فضای رقابتی کنونی فراهم آورده است. بی‎شک اتخاذ راهبرد سکوی مشترک می‎تواند هم‎افزایی مناسبی جهت تحقق اهداف شرکتها و سازمانها پدید آورد. بر این اساس در این مقاله دیدگاههای مختلف راهبرد سکوی مشترک مورد اشاره قرار گرفته است.
● تعاریف و مفاهیم سکوی مشترک
ابعاد مختلفی از موضوع سکوی مشترک، مزایا و اهداف آن، در مکتوبات علمی مطرح شده است . بر مبنای این گزارشها، حوزه های مختلفی از جمله راهبردی، رقابتی، فنی، اطلاعاتی و سازمانی مورد تأکید قرار گرفته اند. با این حال موضوع سکوی مشترک دوره‎ای تکاملی را می‎پیماید که طی آن ابعاد و جنبه‎های مختلفی از این مفهوم مطرح شده است و یا تکامل می‎یابد.‌ براین اساس با توجه به مطالعات انجام شده، مصادیقی از تعاریف و مفاهیم ارائه شده در این زمینه مورد اشاره قرار گرفته است:
- ‌سکوی مشترک،‌ مجموعه‎ای است از عناصر مشترک که در طول یک خط تولید مبنا، زمینه تولید انواع مختلفی از محصولات را فراهم می‎سازد .این سکو بستری است که بر اساس آن خانواده‎ای از محصولات، متناسب با ساختار پیکره‎بندی مشترکی که دارند، تولید می‎شوند.
بر اساس تعریفی که مورد اشاره قرار گرفت، یک سکو به عنوان بستر سخت‌افزاری مورد نیاز برای تولید طیف وسیعی از محصولات متنوع مطرح شده است . از منظری دیگر، سکوی مشترک به عنوان اجزایی از محصول، که صرفنظر از تفاوتهای ظاهری محصولات، قابل اشتراک هستند ، قلمداد شده است. این مفهوم در شکلهای شماره یک ارائه شده است . بر این مبنا تعاریف ارائه شده حاکی از آن است که :
۴@۵l@۴@۱۱@۹@۱۱@۹@۵xe" o:preferrelative="t" o:spt="۷۵" coordsize="۲۱۶۰۰,۲۱۶۰۰">
- سکوی مشترک،‌ ‌ مجموعه‎ای نسبتاً بزرگ از اجزاست که به صورت فیزیکی در قالب زیر مونتاژ به یکدیگر مرتبط می‌شوند و در مدلهای متنوعی از محصولات مورد استفاده قرار می‎گیرند. با استفاده از این رویکرد شرکتها و کارخانه‌ها قادر به تولید انواع مختلفی از محصولات متمایز هستند.
- سکوی مشترک،‌ بستری است برای تولید انواع مختلفی از محصولات متعلق به یک خانواده با کمترین تنوع در اجزا، عوامل و فرایند تولید.
- سکوی محصول طبق تعریف ارائه شده از جانب میر و لهنورد عبارت است از ترکیبی از قطعات،‌ اجزا،‌ عوامل،‌ زیر سیستم‎ها و فرایندهای طراحی، تولید و یا مونتاژ که در تولید محصول سهیم هستند و منجر به توسعه محصولات جدید توأم با صرفه‎جویی زمان و هزینه شوند.
- سکوی مشترک تولید، بستری است با قابلیت پیکره‎بندی مجدد، به نحوی که به آسانی بتواند به‌واسطه افزایش و یا برداشت ماژولهای مختلف محصولات، به صورت منعطف عمل کند.
از منظر مدیریتی نیز سکوی مشترک، به عنوان راهبردی از کسب و کار مطرح شده است ،که منجر به کاهش هزینه و افزایش سود می شود:
- سکوی مشترک،‌ راهبرد توسعه محصول با تمرکز بر کاهش هزینه و زمان تحویل است.
به‌دنبال تعاریفی که اشاره شد، می‌توان امیدوار بود درک مناسبی نسبت به مفهوم مورد نظر فراهم شده باشد. در این مقاله سعی بر آن است که جنبه راهبردی سکوی مشترک هم مورد بررسی قرارگیرد و راهبرد های کلیدی در این زمینه توام با ویژگیها و خصوصیاتشان معرفی شوند .
به منظور زمینه سازی ورود به این مبحث، فهرست برخی از اهداف کلیدی که در خصوص راهبرد سکوی مشترک در منابع علمی منتشر شده است را در ادامه مورد بررسی قرار خواهیم داد .این اهداف سمت و سو و جهت گیریهای مختلفی را که راهبرد سکوی مشترک به‌دنبال محقق سازی آنهاست، مطرح می سازد .
● برخی اهداف کلیدی سکوی مشترک
در این بخش، فهرستی از اهداف کلیدی سکوی مشترک مورد اشاره قرار گرفته است:
- صرفه‎جویی در زمان و هزینه اجرای طراحیها برای یک بار و استفاده به دفعات.
- متنوع‎سازی محصولات از طریق ایجاد تغییرات کوچک در محصول.
- استانداردسازی اجزا و قطعات تشکیل‎دهنده محصول.
- توسعه ساختار پیمانه‎ای یا پودمانی محصولات.
- زمینه‎سازی کاهش قیمت و افزایش سود.
- پاسخگویی به نیاز مشتری در بازار.
- تسهیل در برنامه‎ریزی و مدیریت عملیات تولید.
- ساده‎سازی محصول و کاهش تنوع در اجزای اصلی و پایه.
- کاهش هزینه‎های عملیات تولید از طریق اشتراک منابع.
- ساده‎سازی طراحی محصول و کاهش پیچیدگی.
- بهره‎وری عوامل تولید به دلیل کاهش اختلافات.
- کاهش زمان عملیات،‌تولید و تحویل محصولات.
- جهانی‎سازی تولید و امکان تولید در سطح کلاس جهانی.
- کاهش دوره طراحی و تولید محصولات.
- سهولت آزمونهای کیفی قطعات مشترک.
- تسریع در نوآوری و معرفی محصولات جدید به بازار.
- کاهش تغییرپذیری عوامل تولید و غیره .
● راهبرد سکوی مشترک
دوام و بقای شرکتها و سازمانها بستگی به توانایی آنها در کسب مزیتهای رقابتی سریعتر و بهتر از رقبا دارد. در این راستا تمرکز بر طراحی وتولید محصولات متنوع، متناسب با نیاز بازار و مشتری، از جمله راهبردهایی است که توسط شرکتها و سازمانها اتخاد شده و مبنای عمل قرار گرفته است. این در حالی است که متنوع‎سازی محصولات و خدمات، بعضاً ایجاد تنوع در فناوری و عوامل تولید را نیز به دنبال داشته است. این امر نیز به نوبه خود، افزایش هزینه،‌ تعدد عوامل تولید، پیچیدگی برنامه‎ریزی، کنترل و نظارت و غیره را باعث شده است. تحت چنین شرایطی راهبرد سکوی مشترک به عنوان دغدغه کلیدی شرکتها و سازمانها مطرح شد. اتخاد چنین راهبردی در قدم اول مستلزم بررسی و شناسایی بازار و مشتریان و در قدم بعدی تعیین و شناسایی سکوی محصول است.
توجه به این امر بخصوص هنگامی که یک محصول متشکل از چندین سکوی محصول باشد ویا خود مبنایی برای تولید مدل‌های متنوع دیگری از محصول شود، ضرورت می‎یابد.
به‌دنبال بررسیها و مطالعات به‌عمل آمده در منابع علمی و نیز بررسی تجربیات شرکتها و سازمانهای مختلف در خصوص سکوی مشترک، عمده ترین راهبردهای ایجاد مزیت رقابتی در شرایط کنونی که در ارتباط با این موضوع، مطرح شده و یا بکار گرفته شده اند .
● نتیجه‌گیری
می‎توان گفت راهبرد سکوی مشترک به عنوان رویکرد رقابتی عصر حاضر شرایطی را به‌وجود آورده است تا بر اساس آن امکان به اشتراک گذاشتن اجزا و قطعاتی از محصولات، فرایندهای طراحی، تولید و مونتاژ، دانش و فناوری، ماشین‎آلات، تجهیزات و خطوط تولید و مونتاژ، فضای کاری، منابع انسانی، عملیات پشتیبانی، تامین و توزیع و مانند آنها فراهم شود.
با بهره‎گیری از این عوامل مشترک، می‎توان گروهی از محصولات هم‎خانواده و متنوع را در زمان کوتاهتر و با هزینه کمتر تولید کرد و به بازار عرضه داشت. بر این اساس ضمن ایجاد صرفه‎جویی قابل ملاحظه‎ای در تولید و توسعه محصولات، امکان پاسخگویی به نیازهای متنوع مشتریان فراهم می‎شود. بدیهی است محقق‎سازی این راهبرد مستلزم بررسی و شناسایی عوامل تأثیر‎گذار و ارتباطات بین آنها است که در سطح خرد،‌ عوامل درونی یا داخلی و کلان‌،‌ عوامل بیرونی یا خارجی باید مورد مطالعه قرار گیرند.
راهبرد سکوی مشترک می‎تواند به عنوان تحولی در نگرش مدیریت کلان کشور و به عنوان نقطه عطف رشد و توسعه همه جانبه صنعت مطرح شود.

منابع
[۱]-Z. Siddique “Identifying Common Platform Architecture for a Set of Similar Products “World Congress on Mass Customization and Personalization, Hong Kong, Oct. ۱-۲, ۲۰۰۱.
[۲]- Moreno Musatto “Introducing a platform strategy in product development “Int. J. Production Economics ۶۰–۶۱ (۱۹۹۹) ۱۴۵–۱۵۳
[۳]-J.P. Gonzalez, k.n. Otto & J.D. Baker “A Method For Architecting product Platforms” research in engineering design - ۲۰۰۰.
-۴ چارلز هندی "ارزش آفرینی در اقتصاد شبکه ای "ترجمه حسین حسینیان ، نشر فرا ، ۱۳۸۰
-۵ جیمز ووماک "تفکر ناب " ترجمه رادنژاد، نشر آموزه ، ۱۳۸۰

منبع : پایگاه اطلاع ‌رسانی مدیران ایران