وقتی دیدی که سوختی

تا به حال‌ با فردی كه دچار سوختگی شده است برخورد كرده‌اید؟ آیا می دانید آگاهی شما از انواع سوختگی و انجام كارهایی ساده درهمان موقع چقدر می‌تواند مفید باشد؟
سوختگی‌ها ضایعات بافتی هستند كه به علت‌های متعدد از جمله حرارت زیاد، موادشیمیایی سوزاننده و جریان الكتریسیته ایجاد می‌شوند. عمق و وسعت سوختگی بسیار مهم است. هرچقدر وسعت سوختگی‌ها بیشتر باشد، میزان خطر آن نیز بیشتر خواهد بود. به‌طور كلی سوختگی‌های بیشتر از سه سانتی‌متر باید از سوی پزشك معاینه شوند. در سوختگی‌های وسیع برای ارزیابی سوختگی از قانون ۹ استفاده می‌كنند. هر شخصی كه بیش از ۹ درصد از سطح بدنش دچار سوختگی شده باشد، حتی اگر سوختگی وی از نوع سطحی هم باشد، نیاز به مراقبت در بیمارستان دارد. شوك و عفونت از خطرات اصلی هستند كه سوختگی‌های وسیع را تهدید می‌كند. ۴۸ ساعت بعد از سوختگی، خطر اصلی بروز عفونت است.
● انواع سوختگی
سوختگی‌ها از نظر عمق به سه دسته تقسیم می‌شوند. عمق سوختگی نشان دهنده شدت سوختگی بوده و تعیین می‌كند كه آیا این سوختگی به درمان نیاز دارد یا خیر:
۱) سوختگی‌های سطحی:
فقط سبب قرمزی، تورم و حساسیت پوست می‌شوند و به طور طبیعی بدون باقی گذاشتن اثری از خود بهبود می‌یابند. این سوختگی‌ها نیاز به مراقبت پزشكی ندارند.
۲) سوختگی متوسط:
ایجاد تاول می‌كند و در صورت رسیدگی نكردن مستعد عفونت است.
۳) سوختگی‌های عمیق:
این سوختگی ضخامت كاملی از لایه‌های پوست را درگیر می‌كند. محل سوختگی‌ به رنگ خاكستری در می‌آید و ممكن است با وجود وسعت سوختگی، دردی نداشته باشد زیرا اعصاب مربوط به درد نیز در این موارد از بین رفته است.
● نحوه برخورد با سوختگی
اگر با فردی كه لباسش آتش گرفته برخورد كردید:
۱) مصدوم را بر روی زمین بخوابانید.
۲) اگر كپسول آتش‌نشانی در دسترس دارید، از آن استفاده كنید وگرنه آن قسمتی را كه آتش گرفته روی زمین بغلتانید.
۳) سپس به سرعت لباس‌های داغ فرد را درآورده و او را به وسیله آب سرد كنید، یعنی به مدت ۱۰ دقیقه روی او آب بریزید.
۴) حواستان به تنفس او باشد. اگر مصدوم هوشیار است، برای جایگزینی آب از دست رفته به وی آب بدهید.
۵) با استفاده از باندهای تمیز محل سوختگی را بپوشانید تا خطر ایجاد عفونت را كم كنید.
● پوست و سوختگی شیمیایی
احساس سوزن سوزن شدن در پوست، تغییر رنگ یا بی‌رنگی پوست، تاول زدن یا پوسته پوسته شدن در پوستی كه با ماده شیمیایی سوخته احساس می‌شود.
در این مواقع بهتر است اقدامات زیر را انجام دهید:
۱) فورا آن قسمتی را كه دچار سوختگی شده، زیر آب بگیرید تا ماده شیمیایی رقیق و از شدت سوختگی كم شود. حتی اگر ماده شیمیایی به صورت پودر است، آن را با برس نرم زیر آب از روی پوست پاك كنید.
۲) در حین شست‌وشو لباس‌های آلوده را درآورید.
۳) روی ضایعه را پانسمان كنید و خود را سریع به بیمارستان برسانید.
● چشم و سوختگی شیمیایی
خطر اصلی در اینجا، از دست دادن بینایی است چون ماده به بافت چشم نفوذ می‌كند و به قرنیه آسیب می‌زند، پس چاره‌ای جز شست‌وشوی سریع چشم نداریم:
۱) سر خود را زیر شیر آب ببرید و اجازه دهید آب روی چشم شما بریزد. چشمتان را خوب باز نگه دارید.
اگر قادر نیستید پلك‌هایتان را باز نگه دارید از كسی كمك بگیرید. هر چقدر شست و شو را بیشتر طول بدهید بهتر است. ۱۰ دقیقه زمان برای سوختگی با مواد قلیایی زمان زیادی نیست،اگر هر دو چشم آسیب دیده، به طور متناوب هر چشم را ۱۰ ثانیه شست و شو بدهید.
۲) بعد از شست‌وشو با استفاده از یك باند استریل روی چشم را بپوشانید.
۳) سریعا خود را به بیمارستان برسانید.
● سوختگی در ناحیه دهان و گلو
در این موارد تورم بافت نرم حنجره، موجب مسدود شدن راه تنفسی می‌شود و در نتیجه خفگی رخ می‌دهد. سوختگی در این ناحیه معمولا به دلیل خوردن آب جوش به‌طور تصادفی، خوردن سموم، استنشاق هوای گرم، بخار یا گاز اتفاق می‌افتد.
اقداماتی كه باید در این شرایط انجام دهید:
۱) هر گونه فشار روی گردن را آزاد كنید. باز كردن یقه، گره روسری و...
۲) مصدوم را به آرامش تشویق كنید و به او به طور منظم آب بدهید. دادن قطعات یخ یا بستنی بسیار سودمند است.
۳)‌مصدوم را به سرعت به بیمارستان برسانید.
۴)‌اگر مصدوم بیهوش است او را در وضعیت ریكاوری قرار دهید، اقدامات احیا را انجام دهید و وضعیت تنفسی بیمار را كنترل كنید.
● از باز بودن راه‌های هوایی اطمینان حاصل كنید
كنترل وضعیت تنفسی بیماران به چند روش ممكن است:
۱) به حركت سینه یا شكم مصدوم توجه كنید (این حركت باید نرم و منظم صورت بگیرد.)
۲) گوش خود را نزدیك دهان یا بینی مصدوم ببرید تا صدای نفس او را بشنوید.
۳) می‌توانید برخورد نفس بیمار به صورتتان را در پوست خود احساس كنید.
اگر مصدوم به راحتی نفس می‌كشد، می‌توانید به دنبال سایر آسیب‌های وارده باشید و اقدامات مختلف را انجام دهید اما اگر بی‌هوش است، او را در وضعیت ریكاوری قرار دهید.
۴) در یك طرف مصدوم زانو بزنید. دستی را كه طرف شما قرار دارد، به حالتی قرار دهید كه با بدن فرد زاویه ۹۰ درجه بسازد. حالا دست دیگر فرد را به طرف مقابل آورده به طوری كه كف دست او زیر صورتش قرار بگیرد. زانوی پای طرف مقابل را بلند كنید و به آرامی زانو را به طرف خود كشیده و مصدوم را به سمت خودتان بچرخانید. مطمئن شوید زانو با بدن زاویه ۹۰ درجه می‌سازد. به این وضعیت ریكاوری می‌گوییم. در این حال راه تنفس بیمار باز می‌ماند. چون اگر فردی بیهوش یا نیمه‌هوشیار باشد و به پشت خوابیده باشد در خطر جدی است، در این حالت عضلات شل بوده و ممكن است واكنش‌های طبیعی كه سبب باز بودن راه تنفسی است خوب عمل نكند.
● سوختگی با آب جوش
اگر با فردی كه با مایعات در حال جوش سوخته است برخورد كردید:
۱) لباسی كه در محل سوختگی‌ است و اشیایی مثل انگشتر و النگو را درآورید.
۲) محل سوختگی را زیر شیر آب سرد بگیرید ودرجه حرارت را به وسیله سرد كردن كم كنید، چون در این موارد بافت‌ها سریع آسیب می بیند.
۳) از كره، پماد و یا لوسیون برای محل سوختگی استفاده نكنید.
۴) برای پانسمان تاول‌های پاره شده یك باند استریل روی تاول بگذارید، سپس آن را با پنبه و چسب بپوشانید. بهتر است تاول‌ها را نبرید چون عفونت می‌كنند.

الهه رضائیان

منبع : روزنامه سلامت