ما باهوش‌تریم یا روس‌ها!؟

در سه سال اخیر، بعضی مسئولان دولت نهم اصرار داشته‌اند که روابط ایران با روسیه را بسیار دوستانه و رو به گسترش جلوه دهند. هرچه هم که روس‌ها تلاش کرده‌اند که <عدم دوستی> خود با ایران را ثابت کنند، بعضی سیاستمداران ایرانی زیربار نرفته‌اند.
روس‌ها با تاخیرهای مکرر و بهانه‌های بنی اسرائیلی در راه‌اندازی نیروگاه بوشهر، به ایران فهماندند که به هیچ وجه حاضر نیستند ایران را متحد استراتژیک خودبدانند. اما مقام عالیرتبه ایرانی در پاسخ به این <پالس> واضح روس‌ها، اعلام کرد: <به دوستان روس خود اعتماد داریم.> بعد از آن هم برای آنکه به روس‌ها بگویند هرچه شما کم لطفی کنید از اعتماد ما به شما کاسته نمی‌شود به صراحت اعلام کردند: <در ساخت نیروگاههای بعدی نیز، روسیه اولویت و انتخاب اول ایران است>! همچنین در موضوع فعالیت هسته‌ای ایران، روس‌ها برای آنکه نشان دهند دوستی با غرب را به هیچ‌وجه فدای رضایت ایرانیان نمی‌کنند، مرحله به مرحله پیام‌های واضح برای ایران و طرف‌های غربی پرونده هسته‌ای فرستادند. نخست برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت، با امریکا و انگلیس همراهی کامل کردند. پس از آن هم در یک دوره نسبتا کوتاه به سه قطعنامه ضد ایرانی رای دادند تا هیچکس در دشمنی تاریخی آنها با حقوق ملت ایران تردید نکند.
ضمن آنکه به اربابان امریکایی خود ثابت کردند که هر چه قدر هم بین روسیه و امریکا اختلاف وجود داشته باشد این اختلاف، باعث کاهش دشمنی روسیه با حقوق اساسی ایرانیان نخواهد شد. اما در این طرف مرز، عده‌ای از سیاستمداران ایرانی و تعدادی از رسانه‌ها، در مقام دفاع از روسیه برمی‌ا~مدند که <متن اولیه قطعنامه‌ها بر علیه ایران بسیار خشن‌تر بوده است، اما با فشار روس‌ها تعدیل شده است>! از سوی دیگر، در تحولات بین المللی مرتبط با روسیه، بعضی از سیاستمداران ایرانی تلاش می‌کردند که از هرگونه اقدام یا اظهارنظر که <تضعیف‌کننده موضع روسیه> خواهد بود خودداری کنند. این وضعیت در حوادث چچن و حواشی به رسمیت شناخته شدن استقلال کوزوو به خوبی قابل مشاهده بود. آخرین نمونه، حوادث دو ایالت جدایی طلب اوستیای جنوبی و آبخازیا بود که بعضی رسانه‌های رسمی ایران، به نحو آشکار به حمایت از موضع روسیه در برابر گرجستان پرداختند و مسئولان دستگاه دیپلماسی کشور هم ترجیح دادند سخنی نگویند که نشانه ترجیح مواضع کشورهای بزرگ غربی در برابر اقدامات روسیه باشد. اما درست در اوج این مهرورزی ایرانیان، وزیر خارجه روسیه به تکرار ادعای اربابان غربی خود پرداخت که <همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی کافی نبوده است>! هم زمان با این سخنان لاوروف، <کهنه جاسوس روسیه > یعنی پوتین هم بدون توجه به اختلافات شدیدی که بر سر اوستیا و آبخازیا با غربی‌ها دارد، بار دیگر به پُرگویی پرداخت که <روسیه در پرونده هسته‌ای ایران، از روی وظیفه‌شناسی با شرکای اروپایی و امریکایی خود همکاری کرده است. نه به خاطر اینکه کسی از ما چنین چیزی بخواهد و نه به خاطر اینکه ما در چشم برخی، خوب به نظر برسیم.
ما این کار را برای منافع ملی خود که با منافع بسیاری از کشورهای اروپایی و امریکایی منطبق است انجام می‌دهیم>! قاعدتا این موضع‌گیری‌ها نباید هیچ تردیدی باقی گذاشته باشد که روس‌ها دچار احساس <خود زرنگ‌بینی>‌ شده‌اند و تلاش می‌کنند در حوادث مهم داخلی و خارجی، هم از طرف ایرانی امتیاز بگیرند و هم از طرف‌های غربی. مواضع مقام‌های روسی و چراغ‌سبزهای ضد ایرانی آنها به امریکا و اروپا در اوج اختلافات بر سر موضوع گرجستان، آنقدر شفاف بوده است که اگر بعضی سیاستمداران و کارگزاران دولتی، کماکان بخواهند بر <اعتماد به دوستان روس> تکیه کنند باید پاسخگوی بسیاری از شائبه‌ها در این زمینه باشند. ممکن است دست‌اندرکاران دیپلماسی خارجی کشور،بعضی مداراها با طرف روسی را در شرایط اختلاف عمیق با امریکا و اروپا ضروری بدانند. این در حالی است که به نظر می‌رسد تعیین تکلیف قطعی روابط ایران با امریکا، این تلقی غلط را در روس‌های معامله‌گر ایجاد نموده است که ایران چاره‌ای جز مدارا با رفتار ناپسند روسیه ندارد. ضمن آنکه تمام مداراهایی که تاکنون با روسیه صورت گرفته است تغییر عمده‌ای در رفتار کاسب کارانه آنها – یا به ادعای پوتین، حفظ منافع مشترک روسیه با امریکا و اروپا– نداشته است.
اما حوادث گرجستان شرایط جدیدی، پیش پای ایران قرار داده است تا به روس‌ها ثابت کند ایرانی‌ها بسیار هوشیارتر از کسانی هستند که حکومت را تنها در کانال‌های کا.گ.ب یاد گرفته‌اند. هشدار روز گذشته گوردون براون نخست‌وزیر انگلیس به روسیه، دارای ابعاد گوناگون بود که یکی از آنها، اعلام نیاز تلویحی به منابع انرژی ایران می‌باشد. وی با تاکید بر لزوم تجدیدنظر در روابط با روسیه، اعلام کرده است که بایستی وابستگی غرب به منابع انرژی روسیه کاهش یابد. نخست وزیر انگلیس در همین راستا از لزوم شناسایی و دسترسی به منابع جدید انرژی سخن گفته است.
در چنین شرایطی، به نظر می‌رسد موقعیت جغرافیایی و منابع غنی و متنوع ایران، می تواند یکی از بهترین انتخاب‌های غرب باشد. تنها کافی است با پشت کردن به روس‌ها و با تغییر برخی رفتارها و گفتارهای کلیشه‌ای، به غربی‌های نیازمند– و در عین حال قدرتمند سیاسی و اقتصادی– پیام بدهیم که برای تغییر روش در تعامل با آنها آمادگی داریم. این اعلام آمادگی می تواند از موضع کاملا عزتمندانه نیز انجام شود و حتی نیازی نیست که در برخی اصول خود تجدیدنظر کنیم یا از دوستی با ملت اسرائیل سخن بگوئیم! کافی است پالس‌های اولیه را برای غربی‌ها بفرستیم. این پالس‌ها ابتدا به مسکو می‌رسد و سپس غربی‌ها آن را دریافت خواهند کرد پیگیری هوشمندانه این سیاست از سوی ایران، رقابت روس‌ها و غربی‌ها بر سر فشار آوردن بر ایران برای امتیازگیری را به رقابت برای تعامل مبتنی بر منافع دو طرف تبدیل خواهد کرد. شاید هم روس‌ها ناچار شوند به جای عهدشکنی‌های مکرر با ایران، این بار قول و قرارهای ضدایرانی با غرب را بشکنند و کمی از مهرورزی‌های چندسال اخیر ایران را جبران کنند! اگر هم روس‌ها از ترس غربی‌ها این کار را نکنند غربی‌ها برای به خاک مالیدن پوزه روسیه، انگیزه کافی خواهند داشت تا به ایران امتیاز بدهند.
رفتارهای روزهای آینده می تواند ثابت کند که سیاستمداران ایرانی، بسیار باهوش‌تر از همتایان روس خود هستند.

منبع : روزنامه آفتاب یزد