خودسازی و خود شناسی و تعریف کوتاه محورهای اخلاق منفی در انسان

● رئوس اخلاق منفی و تعریف مختصر آن
انسان هرروز عمل یا اعمالی راانجام می دهد ورفتاری ازخودبروز می دهد.
رفتاریا آگاهانه یا ناآگاهانه است.یاازروی جهل یا علم است؛یاازروی آگاهی پنهان وعادت است ؛ احتمال داردکه رفتاریک باررخ دهد ؛ که این مهم نیست.رفتارهائی هم هست که بیش از یک بار ازفرد بروزمی کند,دراین صورت مهم است وباید کنترل شود .گاهی رفتاری تحت شرایط احساسی خاص رخ می دهد مثلا به دلیل عصبانیت وترس وغیره رخ می دهد.رفتار موردتوجه در سر مایه اجتماعی معمولا آن است که عادت شده وبه صورت مداوم بروز می نماید.دراین صورت به ان باید به عنوان پدیده اخلاقی نگریست.
رفتارها بر اساس اخلاق یا فرهنگ حاکم به خوب وبد تقسیم می شود.درذیل به موارد منفی وبد در حوزه اخلاق جامعه ایران اشاره می کنیم.
ـ ریب :ورودامورخلاف واقع به نفس است. نشانه عدم ثبات درفرد در کسب حقایق هم می باشد.ریب می نواند مبدأشک درانسان گردد.
ـ حیرت - ازثمرات شک می باشد ؛گاهی به معنای سرگردانی در اندیشه است ؛ به ویژه اگرانسان راه حل مشکل خود رانداند.
ـ جربزه -ورودیا تفکردرمسائلی که درحد وظرفیت عقل و توان فردنباشد..نتیجه آن بروز ابهام وشبهه وشکست درکارهاست.
ـ وسوسه -تحریک شدن برای رفتن به سوی غرایزو یااعمالی که عقلانی نباشد.
ـ مکر-فریب دادن طرف مقابل ,به اشتباه وگمراهی بردن اوست.
ـ حیله -استفاده از روشهای پنهان وغیر معمولی برای گمراه کردن دیگری است.
ـ خدعه -فریب دادن دشمن یا طرف مقابل درحین درگیری عملی می باشد.
ـ تلبیس-ظاهرسازی و تغییر شکل اصلی خود برای فریب دیگریاست.
ـ غش -تقلب کردن ؛چیزی غیر واقعی را واقعی جلوه دادن ؛شی یا چیزقلابی به دیگری فروختن است.
ـ جبن - ترس ازدیگران داشتن به حدی که به خواری وذلت تن دهند. به دنبال آن دیگران راواداربه سوءاستفاده از حق خود کنند. حقارت وخودکم بینی - دیگری رابزرگ دیدن وخودرا حقیروپست شمردن است.
ـ حقارت ؛کهتری ؛پستی هست - ازخودکم بینی ناشی می شود.اگر فرداراده اش را ازدست بدهدویابه هر دلیل به سوی کمال نرفته و برلی آن تلاش نکند.
چاپلوسی , مداهنه -تملق ناحق از دیگران نمودن تا خوشایند آنان باشد ؛تحقیرخود وبزرگنمائی دیگران هم هست.
ـ عجله- بدون فکر وتعمق وبرنامه درکارهارفتن وشتاب کردن.
کم صبری- با عجله فرق دارد کم صبر برنامه ودقت وریزبینی دارد ولی برای رسیدن به نتیجه بی تابی دارد. عجول بی برنامه و هول است و متر نکرده پاره می کند . سوءظن وبدگمانی -دیگران را بد دیدن وتصورکردن .
خشم -احساسی از ناراحتی شدیددردرون نسبت به دیگری پرخاشگری -نشان دادن خشم به شکلی از نگاه تند ,تادرگیری وزدوخوردرا شامل می شود.
ـ درشت گویی ورکیک بودن - کلمات زشت ونامناسب به کاربردن.
ـ کینه وحقد -پنهان کردن دشمنی نسبت به دیگران دردرون ومنتظر فرصت ماندن برای انتقام است.
ـ دشمنی وعداوت -به دلیل کینه به شکل آشکار با کسی دشمنی کرده ویابه دلیل احساس دشمنی, قصد آزارکسی را بکنند.دشمنی منشأ حسادت ,دروغ ؛غیبت هم هست.
ـ خود بزرگ بینی یاعجب -انسان گاه خود رابالاتر وبرتر از دیگران تصور می کند ,تکراروتشدید این حالت سبب خودخواهی وخودپسندی علنی شده و صریحا بیان می گردد.
تحقیروخوارکردن دیگران موجب دوری ازکاربرد عقل وروشهای عقلانی شده ؛ظلم وسوءاستفاده از حقوق مردم به اشکال گوناگون را سبب می شود.
ـ خودخواهی -درهمه جامنافع خودراجستجوکردن یا فقط خود رادیدن وندیدن دیگران است.
ـ فخرفروشی -از نتایج کبروغرور است .انسان به چیزی که داردیا تصورداشتن می کند به صورت غیرعادی افتخار می کند
ـ بغی -سرکشی از فرمان حق وعدالت است
ـ عصبیت -تلاش برای دفاع غیرعادی وغیرحق از منافع اطرافیان واقوام است وضد انصاف و مساوات است.
ـ قساوت قلب یا سنگدلی - انسان از دردورنج دیگران آزرده نمی شود.
ـ فقرمذموم-انسان با دست خود ,خود رافقیر نماید.
ـ خمود-تعطیل کردن قوای شهوانی وکوتاهی در ارضاءنیازهای طبیعی مثل تغذیه وپوشاک وازدواج و… تنبلی ؛سستی ؛اعتیاد وگوشه گیری از نتایج آن است.
ـ دنیاپرستی -انسان فقط به امکانات ولذات دنیا توجه کند
ـ حرص -صفتی است که به جمع آوری بیش از حدچیزی اهتمام ورزند.ضد قناعت است.
ـ مال پرستی -علاقه وتلاش بسیار به جمع آوری ثروت ؛بدون استفاده کامل ازآن می باشد.
ـ طمع -چشم داشتن به اموال دیگران که سبب دنیاپرستی ونادیده گرفتن حقوق مردم است .
ـ بخل - استفاده نکردن از اموال وامکانات درجای خود است .ازثمرات دنیاطلبی ومال پرستی است .
ـ لئیم وپست بودن -برای رسیدن به امکانات دنیوی خودرابه هر شکل پست وخوارکردن .
ـ خیانت -دراثرتمایل به دنیاپرستی وارضاءشهوات ,سوءاستفاده وتجاوز به حقوق دیگران به ویژه افراد آشنارا موجب می شود.
ـ فجور-تمایل به انجام گناهان واعمال خیانت آمیز
ـ حرام خواری -استفاده ازاموال دیگران به هرشکل وصورت که امکان پذیرباشد-بدون اخذ رضایت مالکان آن است.
ـ یاوه گوئی وبیهوده گوئی -سخنان نامربوط وزیاد گفتن است.
ـ حسادت -دردل آرزوی ازبین رفتن امکانات دیگران را داشتن ,چشم دیدن دیگری را نداشتن از جهتی ـ خاص ومثل ثروت علم و…وآرزوی ازبین رفتن آن راداشتن است.
ـ غبطه -تلاش برای رسیدن به چیزهای خوبی که دیگران دارند؛بدون خواستن ازبین رفتن آن برای دیگران.
ـ تحقیروخوارکردن مردم -اهانت به دیگران ؛کوچک شمردن ودانستن آنان.
ـ تعدی -تجاوزبه حریم دیگران ,سوءاستفاده وتجاوز به حقوق دیگری.
ـ ظلم وستم -حق کسی را ضایع کردن ,جلوگیری از احقاق حق دیگری مستقیم یاغیر مستقیم .
ـ ترساندن مردم -تضعیف روحیه وشجاعت مردم به روش های مختلف ,به ویژه بزرگنمائی خود است.
ـ فضولی وتجسس -دنبال یافتن معایب دیگران بودن است
ـ فاش کردن اسرارمردم .
ـ تلخ زبانی وبدزبانی.
ـ شماتت کردن وطعنه زدن -اگر کسی دچارمشکلی است ,اوراتحقیرکرده ,ایرادبگیرند.
ـ زخم زبان زدن به واسطه بروز یک مشکل .
ـ غیبت کردن -درپشت سر فرد غایبی معایب وایرادات اوراگفتن .
ـ ستیزه جوئی -جدال وجر وبحث بیهوده وبی ثمر در باره همه چیز ودر همه جا.
ـ بدخلقی وکج خلقی -بد اخلاق بودن ؛عصبی بودن ,عدم تحمل دیگران با خوشروئی.
ـ بهانه جویی کردن -ازچیزی سوءاستفاده کردن برای تحقیروکوبیدن کسی .
ـ تمسخروریشخند کردن -گفتن از اخلاق واحوال دیگری به صورت تحقیرآمیز وبا کنایه.
ـ جاه طلبی -تلاش همه جانبه برای رسیدن به مقامات بالاتر همراه با زیرپاگذاشتن اصول .
ـ ریا-انجام اعمال همراه با تظاهر برای خوشایند دیگران وجلب نظر آنان.
ـ نفاق -انجام عمل برای جلب رضایت فردیا گروهی خاص .
ـ غرور-فریب دادن وفریفته شدن به ظواهر ورفتارخویش ,خودراخیلی خوب دانستن.
آرزوهای دراز وطمع بسیار.
ـ حزن واندوه -به واسطه ازدست دادن امکانات دنیایا نداشتن آنها مدام اظهار ناراحتی کردن وغصه خوردن.
ـ کفران نعمت -قدرداشته هارا نداستن .
ـ بی تابی -نوعی نداشتن صبر واظهاردلتنگی برای اموردنیا.
ـ فراموشی -فراموش کردن موقعیت خود درجامعه و..
ـ جفا وبی وفائی -حق دیگران راادانکردن.
فسق از اطاعت وعبادت خداخارج شدن .

از کتاب سرمایه اجتماعی در ایران آقای علی باقری

منبع : سایت پاسخگو