چرا باید از درختان کهنسال پاسداری کنیم؟

«ما باید خود را در برابر فرزندان و نوه‌های خود مسوول بدانیم، زیرا با تخریب محیط‌زیست و منابع‌طبیعی، زندگی را برای آنان غیرممکن کرده‌ایم.»
بخشی از بیانیه پایانی اجلاس هزاره سازمان ملل[۱]
اگر سکونتگاه‌های انسانی جهان را در طول تاریخ با سازه‌های مشهورشان نشانه‌گذاری کرده و به یاد می‌آوریم؛ اگر با شنیدن پاریس، برج ایفل در نظر ما جان می‌گیرد؛ یا نیویورک را با تندیس غول‌آسای آزادی‌اش بازشناخته و... تهران را با برج میلاد و میدان سپید آزادی‌اش... باید به خاطر بسپاریم که تک‌پایه‌های دیرینه و دیرزیست درختان کهنسال ایران‌زمین نیز، بی‌گمان یکی از مهم‌ترین شناسه‌ها و نشانه‌های بوم‌سازگان (اکوسیستم) متنوع این بوم و بر مقدس، است.
نشانه‌هایی که در سرتاسر این خاک گرانسنگ از دامنه‌های البرز و زاگرس گرفته تا حاشیه‌ها سوزان دشت کویر به حیات خود- به‌رغم خشکسالی‌ها و سیل‌ها و تندبادها- ادامه داده و با خویش اندوخته‌ای کم‌نظیر از مقاومت و ماندگاری را به نسل امروز طبیعت ایران ارزانی داشته‌اند. درختان کهنسالی که بسیاری از مردم جهان، چه بسا آرزوی داشتن فقط یکی از آنها را در کشورشان دارند و بوم‌شناسان اروپایی، حسرت حضورشان را در قاره سبز دارند! و خوشبختانه، هنوز در پهنه ایران زمین، می‌توان به دلیل وجود نگاهی سنتی که درخت را حرمت می‌نهاد و عزیز می‌داشت، بیش از ۴۰۰ درخت کهنسال از گونه‌های مختلف را مشاهده کرد.
اما شوربختانه اینک- همان طور که خوانندگان این سطور دریافته‌اند- به بهانه همین نگاه سنتی و تقدسی که نسبت به درختان کهنسال وطن وجود دارد، می‌خواهند این یادگارهای ناهمتای تاریخی و زنده را به مسلخ بفرستند و ما باید ناباورانه بشنویم که این مهم‌ترین راهکار مبارزه با ترویج خرافه‌پرستی از سوی دستگاه متولی فرهنگی کشور قلمداد شده است!
البته خوشبختانه با تحرکات به موقع برخی از رسانه‌ها و خبرگزاری‌های کشور و پژواک قاطعانه شماری از مسوولان و مدیران نهادهای ذیربط، به ویژه ابوالقاسم بهرامی، رئیس شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری کشور، از ادامه این روند تخریبی ممانعت به عمل آمده است و امید می‌رود که متولیان فرهنگی و مذهبی کشور نیز با درایت و هوشمندی بیشتری با این مهم مواجه شده و به ریشه‌های ترویج و رونق روزافزون خرافه‌پرستی بپردازند و مسئله را حل کنند نه اینکه صورت مسئله را پاک کنند!
فرازنای کلام آنکه: درختان کهنسال، بی‌شک در شمار سرآمدگان مواهب طبیعی هر سرزمینی قرار گرفته و در رده ارزشمند‌ترین «سرمایه‌های طبیعی» محسوب می‌شوند. باید دانست هر منبع طبیعی یا دارایی زیست محیطی، می‌تواند نوعی «سرمایه طبیعی» محسوب شود که ارزش آن برای جامعه، طبق تعریف معادل با ارزش استهلاک منافع آتی است که می‌توان از مصرف آن دارایی به‌دست آورد.
به سخنی دیگر، ارزش سرمایه‌های طبیعی را باید مترادف با بقای و ادامه حیات نسل انسان در نظر گرفت؛ دریافتی که تا همین اواخر هیچ کوشش قابل توجهی برای کمی کردن آن صورت نگرفته بود و کسی در اندیشه محاسبه ارزش جنگل، تالاب، خاک کشاورزی، آب پاک، درختان کهنسال و... از این منظر نبود که امید است روزی این مهم تحقق یابد و دیگر شاهد چنین اخبار حیرت‌آور و غم‌انگیزی نباشیم.

محمد درویش
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع
Greenpress.ir

منبع : روزنامه کارگزاران