اعتیاد دات کام

تغییر عادت های رفتاری، پرخاشگری و سردردهای كشنده، سوغات پرسه زدن در فضای مجازی بود كه پس از مدتی نصیب او شد. ساعت ها پشت میز می نشست، به صفحه كامپیوتر زل می زد و چنان غرق در فضای مجازی و سایت های اینترنتی بود كه گذر زمان را متوجه نبود. این كار هر روز او شد. اعتراض های پدر و مادر هم كارساز نیفتاد، چرا كه او دیگر عادت كرده بود و شاید هم معتاد شده بود به اینترنت. اعتیادی كه ماده اش كامپیوتر و پرسه زدن در اینترنت و درمانش كمی مشكل شده بود.
اگر با دقت بیشتری به اطرافمان نگاه كنیم، می بینیم كه قطار تغییرات به سرعت در حال حركت است. دنیای اطراف ما مرتب در حال دگرگونی و تغییر است. هر روز پدیده جدیدی به دیگر پدیده های موجود اضافه می شود. به ویژه در سال های اخیر اصلی ترین تغییرات در حوزه تكنولوژی های ارتباطی به چشم می خورد. اگرچه همزمان با رشد و گسترش وسایل ارتباط جمعی و شكل گیری دهكده جهانی «مارشال مك لوهان» كانادایی انجام بسیاری از كارها آسان شده است، اما مشكل جدیدی گریبان خانواده ها را گرفته است.
به گفته كارشناسان، استفاده بیش از حد و بیمارگونه از اینترنت كه موجب جدایی فرد از دوستان و خانواده اش می شود و اختلالات رفتاری یا شخصیتی در وی ایجاد كند، «اعتیاد به اینترنت» نامیده می شود.
«رضا حقی» كارشناس ارشد ارتباطات دراین باره می گوید: البته هنوز بر سر این موضوع اختلاف نظر وجود دارد و روانشناسان معتقدند كه بیشتر باید از «اختلال» استفاده كرد تا «اعتیاد» اما در هر صورت چه آن را اختلال و چه اعتیاد بنامیم، مشكلاتی را برای كاربران به وجود می آورد. دلبستگی و علاقه شدید به كامپیوتر و استفاده از فضای اینترنت در همه گروه های سنی اتفاق می افتد ولی با توجه به جوان بودن جمعیت كشورمان این پدیده را بیشتر باید در میان نوجوانان وجوانان جست وجو كرد كه در صورت نبود نظارت و برنامه ریزی مناسب، ممكن است پیامدهای منفی به همراه داشته باشد.
حقی می گوید: باید میان اعتیادهایی كه زندگی ها را نابود می كند، مانند اعتیاد به هرویین، الكل و قمار با اعتیاد به اینترنت تفاوت قائل شویم. یك فرد معتاد به موادمخدر خودش و زندگی اش را به نابودی می كشاند ولی اثرات منفی اعتیاد به اینترنت با برنامه ریزی و اعمال مدیریت صحیح كاهش یافته و حتی می توان بر فواید آن افزود. شما هروسیله و ابزاری را درنظر بگیرید هم می تواند مثبت باشد و هم منفی. دراینجا باید اثرات مثبت و منفی را درنظر گرفت و سپس درباره آن اقدام كرد.
● اعتیاد به اینترنت، بی میلی به خانواده!
درموضوع «اعتیاد به اینترنت» به كارگرفتن واژه اعتیاد و به شخصی معتاد گفتن، نه تنها بارمنفی ندارد، بلكه مثبت نیز تلقی می شود. در اعتیاد به موادمخدر هیچ فردمعتادی حاضر نمی شود كه اقرار به اعتیاد كند و از این كه به او معتاد بگویند، واهمه دارد. اما وقتی از اینترنت و اعتیاد به آن حرف می زنیم، كاربران با افتخار خود را معتاد معرفی می كنند!
«حسین رنجبر» پژوهشگر مسائل اجتماعی دراین باره می گوید: نخستین و مهمترین پیامد منفی اعتیاد به اینترنت، انزوا، گوشه گیری و جدایی از خانواده است. خانواده به عنوان مهمترین نهاداجتماعی، كانونی است كه شخصیت كودكان در آن شكل می گیرد. ارتباط مستقیم و گرمی میان اعضای خانواده، از بسیاری اختلالات شخصیتی و رفتاری جلوگیری می كند، اما نه فقط اینترنت، بلكه تلویزیون، ماهواره و به طوركلی وسایل ارتباط جمعی، فضای خانواده را به سمت و سوی جدایی و دورشدن افراد از یكدیگر سوق داده است. استفاده بیش از حد از اینترنت باعث منزوی شدن شخص و ارتباط با دنیای دیگری است كه درآن بسیاری از انحراف ها و كجروی ها تبلیغ و آموزش داده می شود.»
رنجبر، مبارزه با تكنولوژی را آب در هاون می داند و می گوید افراط و تفریط درست نیست و باید درهمه چیز حداعتدال را رعایت كنیم و فرهنگ استفاده را بیاموزیم.
در واقع باید فرهنگ استفاده از اینترنت را آموزش دهیم و مصرف صحیح آن را در جامعه نهادینه كنیم.»
● شناسایی معتادان اینترنتی
ممكن است در خانواده ها كسانی باشند كه زمان زیادی را صرف كار با كامپیوتر و گشتن در اینترنت می كنند. اما تشخیص معتادان به اینترنت از غیرمعتادان برای درمان آنها، نیاز به آگاهی از ویژگی های معتادان اینترنتی دارد.
انجمن روانپزشكی آمریكا (A.P.A) معیارهای زیر را برای تشخیص اعتیاد به اینترنت پیشنهاد كرده است:
▪ بی قراری ذهنی و بدنی
▪ اضطراب
▪ افكار وسواسی درباره این كه در اینترنت چه می گذرد
▪ خیال پردازی و رؤیا درباره اینترنت
▪ حركات ارادی و غیرارادی انگشتان دست برای تایپ كردن
▪ زمان استفاده از اینترنت بیشتر از مدت برنامه ریزی شده باشد.
▪ تمایل مداوم یا كوشش نافرجام برای كنترل رفتار
▪ صرف وقت قابل ملاحظه برای امور مرتبط با اینترنت (خریدن كتاب های مربوطه، كوشش برای به دست آوردن آدرس های جدید و...)
▪ كاهش فعالیت اجتماعی، شغلی و تفریحی در اثر استفاده از اینترنت
▪ تداوم استفاده از اینترنت، با وجود آگاهی از آثار منفی آن
● چه بایدكرد؟
با توجه به این كه كار با كامپیوتر بیشتر در منزل انجام می شود، كارشناسان توصیه هایی را به والدین ارائه می دهند تا از عوارض منفی این اعتیاد كاسته شود. از جمله این توصیه ها این است كه والدین كامپیوتر را در جایی قرار دهند كه امكان سركشی و نظارت وجود داشته باشد و اجازه ندهند كه فرزندانشان در اتاقی دربسته به كار با كامپیوتر بپردازند.
رنجبر در این باره می گوید: «خانواده در كنترل فرزندان و كاهش پیامدهای منفی اعتیاد به اینترنت نقش حیاتی دارد. البته كنترل به معنی جلوگیری فرزندان از كار كردن با كامپیوتر و استفاده از اینترنت نیست، چرا كه در صورت منع، آنها حریص تر می شوند. خانواده باید با یك برنامه ریزی دقیق بر كار فرزندان نظارت كند. رها گذاشتن فرزندان به حال خود و ارتباط نامناسب با آنها، باعث می شود كه بیشتر وقت خود را به اینترنت و جذابیت های آن اختصاص دهند و از فضای خسته كننده خانه فرار كنند. بنابراین باید با تشویق فرزندان به مطالعه، ورزش و ثبت نام كردن در باشگاه های ورزشی، عضو شدن در انجمن ها و نهادهای فرهنگی و استفاده مناسب از كامپیوتر و اینترنت اوقات فراغت فرزندان پر شود. در چنین حالتی می توان اثرات و پیامدهای منفی اعتیاد به اینترنت را كاهش داد.»

ابوالقاسم زعفرانیه

منبع : روزنامه ایران