‌طاق بستان

محوطه تاریخی طاق بستان در دامنه کوهی به همین نام و در کنار چشمه ای در شمالشرقی حاشیه کنونی شهر کرمانشاه واقع شده است. در این محوطه آثاری از دوره ساسانی وجود دارد که شامل سنگ نگاره اردشیر دوم و دو ایوان کوچک و بزرگ است .ایوان کوچک در سمت چپ سنگ نگاره اردشیر دوم و ایوان بزرگ در سمت راست ایوانکوچک قرار دارد. سیاحان، مورخین و جغرافی نویسان دوره اسلامی ضمن توصیف سنگنگاره های طاق بستان، از این محوطه با نام های متفاوتی یاد کرده اند. به‌طوری‌که ابن فقیه و ابن رسته این مکان را "شبدیز" و یاقوت آن را "قصر شیرین" نامیده است.همچنین حمدالله مستوفی آنجا را "طاق وسطام" و عده ای دیگر آن را "طاق بهستون "، "طاق بیستون" و " تخت بستان " نامیده اند. اهالی محل نیز محوطه را با نام "طاق وسان" و "طاق بسان"می شناسند، زیرا سان در لفظ محلی به معنی سنگ است و بهاین ترتیب طاق وسان یعنی طاقی که در سنگ کنده شده است. امروزه نیز در اکثرمحافل ایران شناسی از این مکان با نام طاق بستان یاد می شود.
▪ سنگ نگارهاردشیر دوم: در سمت راست ایوان کوچک، سنگ نگاره ای وجود دارد که صحنه تاجستانی اردشیر دوم نهمین شاه ساسانی را نشان می دهد. در این صحنه شاه ساسانیبه حالت ایستاده با صورتی سه ربعی و بدنی تمام رخ در مرکز صحنه نقش شده کهدست چپ را بر روی قبضه شمشیر گذاشته و با دست راست حلقه روبان داری را از اهورا می گیرد.
▪ ایوان کوچک: این ایوان به صورت فضای مستطیل شکلی به عرض ۹۶/۵ متر و عمق ۸۰/۳ متر و ارتفاع ۳۰/۵ متر است.
در دو طرف ورودی این ایوان دو جرزچهار گوش و بر بالای این جرزها اتاقی با قرص نیم دایره ای قرار گرفته که ۱۰سانتی متر از سطح داخلی جرزها عقب‌تر رفته است. دیوار انتهای این ایوان به دوبخش تقسیم شده است. در داخل این طاقچه پیکره های شاپور سوم، همراه با کتیبههایی به خط پهلوی و به زبان میانه حجاری کرده اند.
▪ ایوان بزرگ: مهمترین اثردر طاق بستان، ایوان بزرگ است که از نظر معماری اطلاعات بیشتری را در اختیارما قرار می دهد. این ایوان به شکل فضای مستطیلی به عرض ۸۵/۷ متر و عمق ۶۵/۷متر است که ارتفاع آن ۹۰/۱۱ متر می باشد. در دو طرف ورودی این ایوان دو جرزسمت راست ۴۱/۱ متر و جرز سمت چپ ۴۶/۱ متر است. بر روی این جرز ها طاقی با قوسنعل اسبی که ۲۴ سانتی متر از سطح داخلی جرزها عقب تر رفته رفی را ایجاد کردهاست. ارتفاع این طاق از کف ایوان تا لبه قوس در قسمت جلو ۸۰/۸ متر و در قسمتعقب ایوان ۲۵/۹ متر است. قوس طاق در قسمت جلو ایوان بازتر از قوس انتهایایوان است. به طوری‌که در قسمت جلو به شکل نیم دایره ای بوده ولی در قسمت عقببه شکل نیم بیضی است. بر روی لبه بام ایوان هفت جان پناه چهار پله ای با زاویه قائم وجود دارد که ارتفاع هر کدام از آنها ۱۲۹ سانتی متر است. درانتهای ایوان سکویی به طول ۴۰/۷ متر و عرض ۸۰ تا ۹۰ سانتی متر و بلندی ۱۷سانتی متر وجود دارد. بر رویاین سکو و در دو طرف انتهایی این ایوان، دو نیمستون حجاری شده است. این نیم ستون ها فاقد پایه ستون بوده و مرکب از ساقهستون و سر ستون می باشند که در مجموع ارتفاع هر کدام از آنها ۴ متر و قطرآنها ۲۲ سانتی متر است. ساقه هر کدام از این نیم ستون ها به شکل استوانه‌ای بوده و به وسیله شیارهای قاشقی تزئین شده است.سر ستون این نیم ستون ها بهشکل هرم مربع القاعده معکوسی است که تقلیدی از سر ستون های بیزانسی می باشد. ‌

منبع : روزنامه آفتاب یزد