وقف را بهتر بشناسیم

از آنجا که موقوفات یکی از مهم‌ترین و وسیع‌ترین مباحث تاریخ و جوامع اسلامی محسوب می‌شود و به این دلیل که نقش بسیار مهمی در فعالیت‌های دینی، اجتماعی و فرهنگی انسان معاصر دارد، از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای میان جوامع اسلامی برخوردار است.
از این رو است که این موضوع به‌عنوان یکی از موضوعات مهم محل توجه بسیاری از سمینار‌ها، همایش‌ها و مطالعات علمی بوده و تحقیقات و بررسی‌های بی‌شماری درباره آن صورت گرفته است.
در سال‌های اخیر یکی از مهم‌ترین و ارزنده‌ترین این فعالیت‌ها، برگزاری همایشی تحت عنوان «نظام وقف و جامعه مدنی در جهان عرب» است که در سال ۲۰۰۱ میلادی با حضور اندیشمندان و محققان بیست کشور اسلامی در شهر بیروت برگزار شد. در این همایش که به‌منظور شناخت و بررسی تجربیات کشورهای اسلامی در زمینه وقف برگزار شد، بالغ بر ۴۰ استاد دانشگاه و متخصصین امور اقتصادی و وقفی حضور داشتند که هر کدام مقالات علمی و تخصصی خود را در این زمینه ارائه‌ و اطلاعات جامع و کاملی را پیرامون مباحث اقتصادی، مدیریتی و حقوقی وقف طرح و بررسی کردند.
با این همه و با وجود اهمیت این موضوع در جهان اسلام، مسئله وقف در کشورمان به دلایل مختلف مورد بی‌مهری و کم‌توجهی قرار گرفته و مطالعات و تحقیقات علمی و ارزنده در این زمینه بسیار مختصر و محدود است و آن طور که باید این عرصه به لحاظ ساختارهای نظری، تاریخی و جامعه‌شناسی مورد بررسی، تحقیق و پژوهش‌های آکادمیک و علمی قرار نگرفته است.از این‌رو انتشار کتاب «ساختار وقف در جهان اسلام» به قلم صادق عبادی که ترجمه‌‌ای روان از کتابی عربی تحت عنوان « نظام‌ الوقف و المجتمع‌المدنی فی‌ الوطن العربی» است، در راستای غنی‌سازی مطالعات وقفی در کشورمان بسیار ارزنده و قابل توجه است.
این مجموعه مقالات که به قلم صادق عبادی از زبان عربی به زبان فارسی برگردانده شده، در حقیقت مجموعه‌ای از مقالات علمی و تخصصی است که در همایش «نظام وقف و جامعه مدنی در جهان عرب» با همکاری دو مرکز مطالعات وحدت عربی و هیات امنای کل اوقافات کویت در بیروت برگزار شده است. این مجموعه که به نوعی جزو سلسله اقدامات و کتاب‌هایی است که در زمینه حرکت اصلاحات ساختار وقف در دهه اخیر پدید آمده، ارتباط تنگاتنگی با سلسله فعالیت‌های «انجمن دانشجویان مسلمان» در آمریکا، کانادا و پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ دارد و در واقع به طریقی تحولات مثبت در اوقاف جهان اسلام را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد.
کتاب «ساختار وقف در جهان اسلام» که با هدف انتقال تجربیات علمی و اجرایی سایر کشورها در زمینه بهره‌وری موقوفات و تشویق پژوهشگران حوزه و دانشگاه در یافتن روش‌های اجرایی بهتر تدوین شده، بخش‌هایی چون نظریه‌عام، فلسفه و تحول تاریخی نهاد وقف، چارچوب قانونی ساختار وقف در کشورهای اسلامی، ساختار اقتصادی نظام وقف و نقش آن در اقتصاد کشورها، آینده وقف در جهان عرب و اسلام و... را شامل می‌شود. علاقه‌مندان به مباحث وقف پس از مطالعه بخش‌های مختلف و شرح و تفصیل‌های این کتاب مشاهده خواهند کرد که مجموعه مقالات ارائه شده در این کتاب به مثابه اطلاع‌رسانی علمی از یک کشف اجتماعی جدید است که نگاهی تازه و خاص به وقف و نهادهای متولی آن در جوامع عربی دارد.
در کتاب «ساختار وقف در جهان اسلام» که به همت بنیاد پژوهش و توسعه فرهنگ وقف ترجمه و منتشر شده، خواننده علاوه بر آشنایی با برخی پایان‌نامه‌های دانشجویی در این زمینه با جمعی از دیدگاه‌ها و آرای اجتهادی و ارزشمند درباره وقف و حواشی آن و همچنین پیوند‌ها و ارتباط‌های نظری وقف با جامعه مدنی و نهادهای مردمی آشنا می‌شود و مباحثی انتقادی را پیرامون این موضوعات از نظر می‌گذراند.
«ساختار وقف در جهان اسلام» توسط نشر سوره با ۱۱۳۶ صفحه و به قیمت ۱۲۰۰۰ تومان به بازار نشر معرفی و ارائه شده است.

آمنه فرخی

منبع : همشهری آنلاین