نان صنعتی; گامی بلند در اصلاح الگوی مصرف

نان صنعتی، اگرچه سالهاست در کشور، تولید و مصرف می شود اما طی یکی - دو سال گذشته تاکید ویژه ای بر لزوم گسترش تولید و فرهنگ سازی برای مصرف آن شده، تا حدی که بنا به گفته وزیر بازرگانی و براساس برنامه ریزی ها، فراگیری نان صنعتی تا پایان سال ۱۳۹۰ شامل ۶۰ درصد نان مصرفی کشور به ویژه در شهرهای بزرگ خواهد شد.
اگرچه این اقدام با توجه به وضعیت تولید و مصرف نان در کشور، لازم و مقتضی است ولی گاهی در این زمینه، تنها رویارویی سنت و صنعت در مقوله نان مورد توجه قرار می گیرد و براساس آن درباره «نان صنعتی» نظر داده می شود، در حالی که علل و عوامل توجه به فراگیری مصرف نان صنعتی از مقوله ای دیگر است.
نان، اصلی ترین و پرمصرف ترین ماده غذایی انسان ها و قوت اولیه هر فرد است و به همین دلیل، همواره سعی شده تا با اختصاص یارانه و در نتیجه پائین نگه داشتن قیمت آن، در دسترس همگان قرار گیرد، اما این موضوع به مرور موجب شکل گیری وضعیتی شده که در آن، نان برای مردم خیلی گران تمام می شود!
براساس آمار اعلام شده سالانه مبلغ ۴ هزار میلیارد تومان به یارانه نان اختصاص داده می شود که اگر این مبلغ را بر جمعیت کشور (به طور تقریبی ۷۲ میلیون نفر) تقسیم کنیم، مشاهده می شود که سهم هر فرد از این یارانه، سالانه بیش از ۵۵ هزار تومان خواهد شد.
از سوی دیگر، سرانه مصرف نان در کشور سالانه ۱۲۸ کیلوگرم اعلام شده است که با توجه به محاسبه بالا، در واقع به ازای هر کیلوگرم نان خریداری شده، بیش از ۴۳۰ تومان یارانه پرداخت می شود (این مبلغ حداقلی است. یعنی بخشی از مصرف نان داخل کشور، نان غیریارانه ای است که از آن چشم پوشی شده است). حال اگر پولی که مردم بابت خرید نان می پردازند را به طور متوسط به ازای هر کیلو گرم ۴۰۰ تومان در نظر بگیریم، مشاهده می کنیم که در واقع به ازای هر کیلوگرم نان مبلغ ۸۶۰ تومان به طور مستقیم وغیر مستقیم از جیب مردم پرداخت می شود!
با این حال ، این همه ماجرا نیست! باید بدانیم که سرانه مصرف نان در کشورمان نسبت به کشورهای توسعه یافته بسیار بالا است. در مقابل سرانه ۱۲۸ کیلوگرمی نان در ایران، این سرانه در ایتالیا ۷۷، در اسپانیا ۶۳، در آلمان ۵۸ و در فرانسه ۵۷ کیلوگرم است. علت سرانه بالا ی مصرف نان در کشور ما، این نیست که مردم ایران بیش از دو برابر مردم این کشورها نان می خورند، بلکه واقعیت این است که بیش از ۳۰ درصد نان تولیدی در کشور به دلا یل مختلف از جمله رعایت نکردن اصول فنی در پخت و تولید نا مطلوب و همچنین فرهنگ نادرست جامعه در مصرف نان(که ریشه در یارانه ای بودن نان دارد) به صورت دور ریز و ضایعات در می آید. با این حساب می توان ادعا کرد که از ۱۲۸ کیلو گرم مصرف سرانه نان در واقع ۹۰ کیلوگرم خورده شده و بقیه از بین می رود. به عبارت دیگر از هر کیلوگرم نان، فقط ۷۰۰ گرم آن به مصرف واقعی می رسد و در نتیجه ۸۶۰ تومان پرداختی برای هر کیلو نان تولیدی در واقع برای مصرف ۷۰۰ گرم نان است. بدین ترتیب باید گفت که به ازای هر کیلو گرم نان که واقعا مصرف می شود، حدود ۱۲۳۰ تومان از جیب مردم هزینه می شود!
آیا در صورت حذف یارانه و پرداخت مستقیم آن به مردم، نمی توان نان صنعتی بدون ضایعات و دور ریز با مبلغ به مراتب پائین تر خرید؟ و آیا جز این است که تولید و گسترش مصرف نان صنعتی که در واقع به معنای حذف یارانه، استفاده از تکنولوژی روز در تولید و پخت و اصلا ح فرهنگ مصرف نان است، باعث توقف یا حداقل کاهش چشمگیر این زیان دهی عجیب خواهد شد؟ علا وه بر این، موضوعات مهم دیگری همچون رعایت اصولی تر بهداشت در تولید و عرضه نان صنعتی نسبت به نان های سنتی، پایان سو» استفاده هایی همچون فروش قاچاق آرد یارانه ای یا عرضه نان با وزن کمتر از میزان تعیین شده و همچنین رقابتی شدن تولید و عرضه نان و در نتیجه افزایش کیفیت نیز لزوم فراگیری مصرف نان صنعتی را بیش از پیش نشان می دهد.
با این اوصاف می توان گفت اقدام موثر و عملی در زمینه افزایش تولید و فرهنگ سازی برای مصرف این نوع نان، می تواند از جمله مهمترین اقدامات در زمینه اصلا ح الگوی مصرف در سال جاری باشد که باید امیدوار بود که با همت دولت و همراهی مردم، منتج به نتیجه مطلوب شود.

نویسنده : محمدحسین روانبخش

منبع : روزنامه مردم سالاری