مرکز داده اینترنتی چیست؟

تا قبل از دهه ۹۰ استفاده از اینترنت برای مردم عادی به سادگی امکان پذیر نبود، چرا که استفاده از امکانات اینترنت نیاز به دانش خاصی داشت. محیط خط فرمانی(Command Line) و ساختار غیر گرافیکی اینترنت سبب شده بود که کاربران عادی علاقه چندانی به استفاده از اینترنت نداشته باشند.
در اوایل دهه ۹۰ پس از به وجود آمدن مفهوم وب در اینترنت (سال ۱۹۹۳ ) و پروتکل HTTP که به سادگی امکان به اشتراک گذاشتن مستندات در اینترنت را در اختیار کاربران قرار می داد، روز به روز بر تعداد کاربران اینترنت افزوده شد. از سوی دیگر با اضافه شدن کاربران اینترنت، حجم مستندات نیز روز به روز افزایش یافت اما خطوط اینترنتی و سرورهای موجود در آن زمان، توانایی جواب گویی به خیل عظیم کاربران را نداشتند.
هم چنین با زیاد شدن کاربران و بالا رفتن حجم مستندات و نیز سادگی انتشار اطلاعات در اینترنت، مفاهیم تجاری و بازرگانی نیز وارد عرصه اینترنت شدند. شرکت های تجاری نیاز به سرورهایی داشتند که این امکان را به آن ها بدهد که به سادگی و با سرعت بتوانند اطلاعات خود را در اختیار مشتریان و کاربران خود قرار دهند.
هم چنین این امکان وجود نداشت که هر شرکت یا سازمانی که قصد راه اندازی سایت های اینترنتی را دارد، خود اقدام به راه اندازی سرور خود کند، چرا که با وجود کاربران زیاد این سایت ها و حجم بالای ترافیک، نیاز به اتصال هایی با سرعت های بسیار بالا وجود داشت که مسلما حتی در صورتی که این امکان از لحاظ عملی وجود داشته باشد، هزینه بالایی را می طلبید.
راه حلی که برای این مشکل به نظر رسید، راه اندازی مراکز خاصی تحت عنوان Data Center یا مراکز داده ای بود. در واقعData Center ها با در اختیار داشتن اتصالات پر سرعت به اینترنت و هم چنین در اختیار داشتن سرورهای قوی و متعدد، امکان راه اندازی سرورهای وب را برای عموم مردم ممکن ساختند.
شرکت های تجاری و مردم می توانستند با اجاره کردن فضای محدودی در این سرورها، سایت های وب خود را در معرض دید عموم قرار دهند. برخی شرکت های بزرگ نیز با توجه به نیاز خود، اقدام به اجاره کردن یک سرور در مرکز داده ای می کردند و آن را از راه دور با ابزارهای خاص کنترل می کردند.اکنون با توجه به رشد سریع اینترنت، روز به روز بر تعداد مرکز داده ای اضافه می شود به طوری که در حال حاضر در اکثر کشورهای پیشرفته این مراکز وجود دارند. تمرکز این مراکز به خصوص در کشور امریکا بسیار زیاد است. دلیل آن ارزان بودن نرخ اتصال به اینترنت و هم چنین در دسترس بودن سرعت های بالا می باشد.
برخی از این مراکز داده ای از طریق خطوط مختلف فیبرنوری، پهنای باندی بیش از ۴Gbps را در اختیار دارند و تعداد سرورهای این مراکز معمولا بیش از ۱۰۰۰ است که بر اساس مشخصات به متقاضیان اجاره داده می شود.
شاخص های زیادی در قیمت اجاره ماهانه یک سرور تاثیرگذار است که می توان به سرعتCPU، مقدار حافظه RAM و اندازهHard Disk حداکثر ترافیکی که ماهانه در اختیار هر سرور قرار می گیرد، سیستم عامل سرور و هم چنین سابقه مرکز داده ای بستگی دارد.
● مشخصات یک مرکز داده اینترنت
مراکز داده ای متفاوتی در نقاط دنیا وجود دارد که با توجه به نیاز و هم چنین شرایط منطقه ای طراحی و ساخته شده اند. استاندارد خاصی برای یک مرکز داده ای وجود ندارد اما می توان به برخی از مشخصات عمومی یک مرکز داده ای اشاره کرد:
۱) در اختیار داشتن اتصالات مختلف به اینترنت از طریق ISP وICPهای مختلف
به طور معمول یک مرکز داده ای برای اتصال به اینترنت از چندین اتصال مختلف استفاده می کند تا در صورتی که هر یک از اتصالات به دلیلی از کار افتادند، در سرویس دهی مرکز وقفه ای پیش نیاید. برخی از مراکز داده ای معروف با بیش از ۱۲ اتصال مختلف به اینترنت متصل اند.
۲) وجود سیستم قدرت پشتیبان
یکی از مهم ترین مسائل در مراکز داده ای، سرویس دهی بدون وقفه به مشتریان می باشد. با توجه به امکان قطع برق به دلایل مختلف هم چون حوادث غیرمترقبه یا جنگ، نیاز به سیستم برق پشتیبان ضروری است. به طور معمول مراکز داده ای بزرگ ازUPS های مخصوصی استفاده می کنند که امکان سرویس دهی به بیش از ۱۰۰ رایانه را دارند. علاوه بر سیستمUPS، ژنراتورهای قوی نیز در مرکز داده ای وجود دارد تا در صورت قطع بلندمدت برق، سرویس دهی بدون وقفه انجام شود.
۳) وجود سرورهای متعدد
هدف اصلی یک مرکز داده ای در اختیار گذاشتن سرورهای وب برای مشتریان است. سرورهای مورد استفاده با توجه به نیاز و امکانات مراکز داده ای تعیین می شود. تنها تفاوت مهم، نوع سرورهای مورد استفاده توسط این مراکز است. در مراکز داده ای از ۲ نوع سرور استفاده می شود:
۱) سرورهای Rackmount
۲) سرورهای Desktop
با توجه به حجم کم سرورهای Rackmount این امکان برای مرکز داده ای فراهم می شود که در فضایی کوچک، تعداد زیادی سرور قرار گیرد. اما مسئله مهم در این نوع سرورها، قیمت بالای این سرورها نسبت به سرورهای Desktop است. علاوه بر این امکان ارتقای سرورهای Rack Mount تنها به مقدار اندک امکان پذیر است. با توجه به این موضوع اکثر مراکز داده ای از سرورهای Desktop استفاده می کنند.
● مشخصات فیزیکی یک مرکز دیتا سنتر
با توجه به این نکته که اکثر سرورهای وب از نوع Desktop هستند، ساختمان های مراکز داده ای اغلب با سقف های بلند ساخته می شود که علاوه بر تهویه هوا، امکان قرار دادن سرورهای بیشتر را می دهد. هم چنین در تمامی مراکز داده ای، مسیرهایی برای گذراندن کابل های شبکه و هم چنین کابل های برق وجود دارد. علاوه بر آن، وجود سیستم تهویه قوی برای پایین نگاه داشتن دمای سرورها ضروری می باشد. البته مشخصاتی هم چون وجود سقف کاذب، کف کاذب و هم چنین سیستم اطفای حریق در برخی موارد توصیه شده است.
اما مسئله مهم در مراکز داده ای، امکان استفاده متقاضیان از سرورهای این مراکز می باشد که شامل مراحل زیر است.
● نحوه در اختیار گرفتن یک سرور وب
پس از آن که متقاضی سرور، با شرایط قراردادی که مراکز داده ای مفاد آن را تنظیم کرده موافقت کرد، یک سرور در اختیار وی گذاشته می شود. بسته به نوع قرارداد سرور می تواند تنها شامل سیستم عامل و یا نرم افزارهای کمکی همچون نرم افزارهای FTP و یا Control Panel سایت باشد. در صورتی که این نرم افزارها روی سرور نصب نشده باشد، متقاضی خود باید این نرم افزارها را نصب کند. متقاضی اغلب از طریق Remote terminalها و یا نرم افزارهای خاصی مانند PCAnywere سرور خود را از راه دور کنترل می کند. پس از نصب و تنظیمات نرم افزاری، سرور آماده سرویس دهی می شود و بر حسب نیاز متقاضی استفاده می شود.
نکته قابل توجه، کنترل سرورها توسط متقاضی از راه دور است. با توجه به این موضوع مسئولیت کلیه مسائل و مشکلات سرور از جمله از کار افتادن سرویس ها و نرم افزارها و یا حملات هکری به عهده متقاضی می باشد. البته در شرایط خاص و پرداخت مبالغ معین متقاضی می تواند از خدمات مراکز داده ای استفاده کند.
هر چند در شرایط بحرانی هم چون حملات گسترده که منجر به از کار افتادن تمامی سرورها شود، معمولا مراکز داده ای برای سرویس دهی به تمامی سرورها به مشکل برخورد می کنند که در این صورت طبق اولویت های خود اقدام به رفع مشکل می کنند.

منبع : روزنامه خراسان