ابوریحان محمد بیرونی

جنسیت: مرد
نام پدر: احمد
تولد و وفات: (۳۶۲ -۴۴۰) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: دانشمند ، منجم ، ریاضیدان ، حکیم ، فیلسوف ، مورخف لغوی
در خانواده‌ای ایرانی در بیرون خوارزم متولد شد. شهرک زادگاه او در بیرون شهر کاث قرار داشت که یکی از دو شهر مهم این ناحیه بود و شهرت بیرونی وی از همین‌جا است. او مدتی را در خوارزم به‌ تحصیل معارف و علوم گذراند و نزد استادانی مثل ریاضیدان بزرگ آن عصر ، ابو منصور عراق ، به فراگرفتن علوم ریاضی پرداخت. ابوریحان با ابوعلی سینا ، در موضوعات مختلف مکاتبه داشت. بیرونی بعد از مدتی در اثر یک اتفاق مهم به گرگانج شمال خوارزم رفت و بعد سفری به گرگان کرد و در آنجا به‌ خدمت شمس‌المعالی قابوس‌بن ابی طاهر وشمگیر رسید. در ری با ابومحمود خجندی و کوشیارکیکی ملاقات کرد و بعد به طبرستان نزد ابوالعباس مرزبان‌بن شروین رفت و بکی از شاهکارهای ریاضی خود را به‌نام او نوشت. بیرونی در سال ۳۸۷ق در خوارزم بود و با ابوالوفای بوزجانی که در بغداد بود ، مکاتبه کرد و قرار رصدی را گذاشت. ابوریحان در زمان حکومت سلطان‌محمود به دربار او راه پیدا کرد و در سفرهای جنگی محمود به هندوستان و مسافرت‌‌‌‌‌های ممتد او به آن دیار همراه وی بود. او درضمن همین سفرها بود که با دانشمندان آن سامان آشنا شد و علاوه بر فراگیری زبان سانسکریت ، با علوم و عقاید هندوان نیز آشنا شد. بیرونی با زبان‌‌‌‌‌های سریانی ، سانسکریت ، فارسی ، عبری ، عربی آشنا بود. وی در هند فلسفۀ یونان را تدریس می‌کرد. اگزچه بیرونی در اکثر رشته‌های علوم زمان خود به پژوهش پرداخت ، اما اصولاً به ریاضیات دلبستگی داشت و بیشتر وقت خود را صرف بحقیقات ریاضی کرد. وی بیش از ۱۱۳ کتاب در علوم مختلف پزشکی ، هیأت ، تاریخ جغرافیا نوشت. ازجمله آثار وی: "التفهیم لاوائل صناعهٔ‌التنجیم" ، در ریاضی؛ "تحقیق مالله ند" ، که پرحجم‌ترین اثر وی است؛ "استخراج‌الاوتار"؛ "جمع‌الطرق‌السائره فی معرفهٔ اوتارالدائره"؛ "مقالید علم‌الهیئه"؛ "قانون مسعودی"؛ "آثارالباقیه عن قرون‌الخالیهٔ"؛ "الجماهر فی معرفهٔ‌الجواهر"؛ "رساله‌الاستیعاب لوجوه‌الممکنهٔ فی صنعهٔ لاسطرلاب" ، "الاضلال او افرادالمقال" و "فهرستی از تألیفات محمد زکریای رازی".

منبع : مطالب ارسالی