سوگ‌ها و عزاها ، استان آذربایجان غربی

مردم آذربایجان سوگواری‌های مربوط به ماه‌های مبارك و ایام عاشورا و تاسوعا را مانند سایر نقاط ایران انجام می‌دهند، ولی سوگواری‌های خصوصی آنها ویژگی‌های خاصی دارد كه شرح مختصر آن از قرار زیر است :
مراسم سوگواری پس از فوت شخص، در بالای سر او یا در خانه و یا هنگام دفن در گورستان اجرا می‌گردد. شعرهایی كه در این مراسم خوانده می‌شود، «آغی» نام دارد. در این شعرها متوفی را تعریف می‌كنند و نقایص و معایب او را به فراموشی می‌سپارند.
بین مردمان قدیم آذربایجان، گریه كردن برای قهرمانان از دست رفته یكی از آداب و عادات رسمی بود. روزی كه قهرمان می‌مرد، مردم را در یك جای معین جمع می‌كردند و برای آنها میهمانی ترتیب می‌دادند. «آغیچی» یا مرثیه‌خوان، نخست از قهرمانی‌های متوفی می‌‌گفت و او را تعریف و توصیف می‌كرد، سپس وارد آهنگی حزن‌‌انگیز می‌شد و برای قهرمان «آغی» می‌خواند.
«آغی‌ها» در طی زمان‌های طولانی نه تنها برای قهرمانان، بلكه برای همه فوت‌شدگان خوانده می‌شد و به همین جهت در ادبیات فولكلوریك مردم آذربایجان از نظر تعداد، زیاد و از نظر مفهوم و معنی، رنگارنگ و متنوع است.
متوفی را طبق اصول شرعی به خاك می‌سپارند. صاحب عزا،‌ ناهار و شام فراهم می‌كند و تا یك هفته از مهمانان، خویشان و دوستان كه جهت عرض تسلیت به خانه‌اش مراجعه می‌كنند، پذیرایی می‌كند. پس از روز چهلم، نزدیكان متوفی، قوچ یا گوسفندی به خانه صاحب عزا می‌آورند و بدین ترتیب به وی سر سلامتی می‌دهند. مردان خانواده عزادار تا دو هفته ریش خود را نمی‌تراشند و زنان نیز تا شش ماه از پوشیدن لباس نو خودداری می‌كنند. برای تراشیدن ریش و از عزا در آوردن خانواده‌ متوفی، معمولاً از طرف اقوام نزدیك و ریش سفیدان طایفه، اقداماتی صورت می‌گیرد.