علف‌کش‌های انتخابی برگ‌باریک‌ها پس از سبز شدن

اخيراً علف‌کش‌هاى جديدى ساخته شده است که به‌صورت انتخابى علف‌هاى هرز برگ‌باريک را در ميان گياهان زراعى برگ‌پهن پس از سبز شدن کنترل مى‌کند. اين مواد شيميائى پيشرفت جديدى در کنترل علف‌هاى هرز به‌شمار مى‌روند زيرا مواد شيميائى قبل مثل گليفوسيت و دالاپون کمتر به‌صورت انتخابى عمل مى‌کنند. اين علف‌کش‌هاى جديد فعاليتى روى گياهان برگ‌پهن يا تک‌لپه‌هاى غير برگ‌باريک اعم از علف هرز يا گياه زراعى نشان نمى‌دهند. توجه به اين علف‌کش‌ها به‌علت توانائى تأثير آنها بر تمامى برگ‌پهن‌هاى زراعى است و همچنين استفاده از آنها در سيستم‌هاى حداقل شخم است.

(۱) . علف‌کش‌هاى آريل، اکسي، فنوکسي، ستوکسى ديم و مفلوئيديد

اولين ماده از اين گروه جديد که وارد بازار شد، ديکلوفوپ متيل (هورالون، به‌وسيلهٔ کارخانهٔ آمريکائى هوخست تهيه و فروخته شد) بود که به‌عنوان يک علف‌کش فنوکسى مضاعف (فنوکسى - فنوکسي) طبقه‌بندى شد. علف‌کش‌هاى بعدى عبارتند از: اکسى - فنوکسى‌هاى پريدينيل و اکسى - فنوکسى‌هاى کرينوکسالينيل همچنين فلوآزيفوپ - بوتيل (توسط ICI به‌عنوان فوزاليد فروخته مى‌شود) و ترکيباتى چون هالوکسى فوپ - متيل (کمپانى داو) و Dpx Y6202 (کمپانى دوپونت) هستند که هنوز (۱۹۸۴) در مرحلهٔ تکامل به‌سر مى‌برند. مجموعاً اين علف‌کش‌ها به‌عنوا ن آريل - اکسى - فنوکسى‌ها طبقه‌بندى شده‌اند. يک ترکيب ديگر که از نظر ساختار شيميائى کاملاً با علف‌کش‌هاى گفته شده فرق مى‌کند اما اساساً داراى طرز عمل مشابه مى‌باشد، ستوکسى سديم است. اين ترکيب اخيراً در آمريکا تحت نام تجارى BASF-Wyandotte) Poast) فروخته مى‌شود. در شکل (علف‌کش‌هاى آريل - اکسى - فنوکسى‌ها) ساختمان شيميائى اين ترکيبات نشان داده شده است.

(شکل و جدول صفحهٔ ۳۲۳)

ديکلوفوپ - متيل

فلوآزيفوپ - بوتيل

Methyl,2-[4-(2,4-dichloro-phenoxy) - phenoxy]-propanoat

(شکل و جدول صفحهٔ ۳۲۳)

هالوکسى فوپ - متيل

butyl,2-[4-[5-trifluoro-methyl)-2-pyidinyl] oxy[phenoxy]propanate

(شکل و جدول صفحهٔ ۳۲۳)

Haloxyfop-methyl (Verdict )

Methyl,2-(4-3-chloro-5)-(trifluoro-methyl)-2-pyridinyl]oxy]phenoxy)-propanoate

(شکل و جدول صفحهٔ ۳۲۳)

DPX Y6202 (Assure)

Ethyl ester,2-[4-](6-chloro-2-quinoxalinyl)oxy]phenoxy]-propanoate

(شکل و جدول صفحهٔ ۳۲۳)

ستوکسى ديم

(ethoxyimino)butyl]-5-[2-(ethylthiop)propyl]-3-hydroxy-2-cyclohexen=1-one)-

(شکل و جدول صفحهٔ ۳۲۳)

مفلوئيديد

N-[2,4-dimethyl-6-[[(triflurouo-methyl)-sulfonyl]amino]phenyl]-acetamide

(شکل و جدول صفحهٔ ۳۲۳)

ديکلوفوپ متيل تنها براى کنترل برگ‌باريک‌هاى يک‌ساله مؤثر است و زمانى‌که اين گياهان در مرحلهٔ يک تا چهار برگى هستند از آن استفاده مى‌شود. تعدادى از برگ‌باريک‌ها به آن مقاوم هستند و به همين سبب اخيراً در برچسب آنها همچون سويا از گندم و جو نيز نامبرده شده است. اين علف‌کش يولاف وحشى را در ميان گندم و جو به خوبى کنترل مى‌کند. ديکلوفوپ متيل فاقد تحرکت بوده و يا تحرک کمى دارد؛ از رشد ساقه جلوگيرى مى‌کند پس از گذشت يک تا سه هفته پس از سمپاشى مرگ از اندام‌هاى جوان شروع شده و گسترش مى‌يابد.

ترکيبات ديگر که در بالا اشاره شد بر روى برگ‌باريک‌هاى يک‌ساله و تعدادى از چندساله‌ها مثل قياق مؤثر هستند. اين ترکيبات سريعاً جذب بافت گياهى شده و به‌صورت سيم‌پلاست به نقاط در حال رشد حرکت مى‌کنند (از جمله اندام‌هاى زيرزمينى گياهان چندساله) و فعاليت مريستم‌ها را متوقف مى‌سازند. اولين اثر روى شاخ و برگ، مرگ نقطهٔ رويش و پيچيدگى برگ‌ها به طرف داخل است. برگ‌هاى بيرونى ممکن است تا چندين روز سالم به‌نظر برسند اما آنها هم بالاخره پژمرده شده و خواهند مرد. حداکثر کنترل ۱۰ تا ۲۱ روز پس از تيمار مشاهده مى‌شود. نتايج مطلوب زمانى‌‌که علف‌هاى هرز ۵ تا ۱۵ سانتى‌متر ارتفاع دارند، به‌دست مى‌آيد اما کنترل مؤثر زمانى به‌دست خواهد آمد که ارتفاع علف‌هاى هرز ۴۵ سانتى‌متر باشد. قياق را زمانى که ارتفاع آن ۶۰ سانتى‌متر باشد به خوبى مى‌توان کنترل کرد. علف‌هاى هرز بلندتر را هم با ايجاد پوشش کافى روى اندام‌هاى هوائى مى‌توان کنترل کرد.

تمامى اين ترکيبات، از جمله ديکلوفوپ متيل، در خاک فعال هستند اما براى کنترل همچون تيمارهاى پس از سبز شدن مقادير بيشترى از آن به‌کار مى‌رود. اگرچه اين علف‌کش‌ها به مدت زيادى در خاک باقى نمى‌مانند (نيم عمر ستوکسى ديم، بسته به شرايط محيط بين ۲ تا ۱۳ روز است) در عين حال بقاياى آن براى کنترل بذور برگ‌باريک‌هائى که دير جوانه مى‌زنند مفيد هستند.

تحقيقات زيادى در مورد مخلوط کردن اين علف‌کش‌ها با علف‌کش‌هائى که پس از سبز شدن برگ‌پهن‌ها را کنترل مى‌کنند مثل بنتازون و اسيفلورفن در حال انجام است تا توانائى آنها را در کنترل طيف وسيعى از علف‌هاى هرز سويا آزمايش کنند اگرچه اثرات کاهندگى اين مخلوط‌ها احتمالاً اين نحو استفاده را محدود خواهد ساخت (جدول - تعداد تقريبى بذرى که توسط يک تک بوته علف هرز توليد مى‌شود).

يکى ديگر از ترکيباتى که به‌صورت پس از سبز شدن براى کنترل برگ‌باريک‌ها در سويا استفاده مى‌شود مفلوئيديد است که با نام Vistar by3M به بازار عرضه مى‌شود. اين ترکيب هم از نظر ساختمان شيميائى و هم از نظر فعاليت با ترکيبات گفته شدهٔ قبلى فرق مى‌کند. اين علف‌کش گياه را به‌جاى اينکه بکشد، تضعيف مى‌کند و به همين دليل يک علف‌کش تنظيم حداقل رقابت گسترش يابد. اثر تضعيف‌کنندهٔ آن باعث مى‌شود که سويا به خوبى رشد کند و با حداقل رقابت گسترش يابد. مفلوئيديد قياق و سورگوم وحشى را کنترل مى‌کند. اين علف‌کش در خاک باقى نمى‌ماند.