شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
مجله ویستا

کاربرد آب‌وهوا در توسعهٔ جهانگردی


جهانگردى يکى از مهم‌ترين فعاليت‌هاى جهان معاصر به‌شمار مى‌رود. هر ساله در سطح کره زمين ۱/۷ ميليارد جابه‌جائى جهانگردى صورت مى‌گيرد که نزديک به ۶۰۰ ميليارد دلار براى جهانگردان هزينه دارد.
کشورهائى ازجمله 'باهاما' تنها منبع اقتصادى آنها جهانگردى است و در کشورى مانند تونس، جهانگردى از اولين و مهم‌ترين منابع درآمد به‌حساب مى‌آيد.
اين در‌حالى است که در ايران به‌تازگى نسبت به جهانگردى توجه بيشترى شده و چون جاذبه‌هاى جهانگردى کشور ما قابل‌ملاحظه است، در صورت پرداختن به‌حل مشکلات آن و ارائهٔ خدمات مناسب، ايران در طى چند سال آينده به مهم‌ترين قطب جهانگردى جهان تبديل خواهد شد و بدين‌ترتيب بسيارى از مسائل اقتصادى کشور نيز حل خواهد شد.
بدون‌شک، در کشورهاى جهانگردي، نواحى جذابى وجود دارد. در يک چنين نواحى‌اي، فصول مناسب و مطلوب مشخص هستند و آب‌ و هوا يکى از عوامل عمده محسوب مى‌شود. بنابراين در زندگى اقتصادى - اجتماعي، جهانگردى و در نتيجه آب‌ و هوا از موضوعات اصلى آمايش در مقياس محلى يا ناحيه‌اى به‌شمار مى‌رود. آب‌ و هوا مسئول اصلى فصلى بودن پديدهٔ جهانگردى است.
عامل گرما و وجود آفتاب است که جهانگردان را به مناطق حارّه جذب مى‌کند. برف است که موجب رفت‌وآمد زياد به کوه‌هاى بلند مى‌شود. بنابراين آب‌ و هوا ازجمله ثروت طبيعى يک کشور به‌حساب مى‌آيد. ثروت‌هاى هميشگى و تجديد شونده‌اى مانند خورشيد، گرما، پيست‌هاى برف، هواى خوب و مُفرح نه تنها به‌طور نابرابر در سطح کُره زمين پراکنده شده‌اند، بلکه در يک محل مشخص واقع بوده در زمان معينى قابل استفاده هستند. از اين‌رو آب‌ و هوا مسئول اصلى فصلى بودن پديدهٔ جهانگردى است.
آب ‌و هواشناسى در جهانگردى داراى اساس علمى قابل‌ملاحظه‌اى است که روش ارزيابى مدلٌل، مقياس‌هاى مختلف و پتانسيل جهانگردى آب‌ و هواهاى عمدهٔ کُرهٔ‌ زمين را مشخص مى‌سازد.
عوامل مختلف جغرافيائي، ازجمله پراکندگى خشکى‌ها و درياها يا وجود توده‌هاى کوهستانى از اهميت زيادى برخوردار هستند. مناطق قطبى و حواشى آن از نقطه‌نظر فعاليت‌هاى جهانگردى در سطح پائينى قرار دارند. در مقابل عرض‌هاى جغرافيائى معتدل، بيشترين جهانگرد را به‌ خود جذب مى‌کنند، و فضاهاى حارهّ‌اى که خشک يا بارانى هستند با توسعهٔ قابل‌ ملاحظهٔ جهانگردى همراه هستند، و از ويژگى قابل ‌ملاحظه‌اى که دارند سود مى‌برند.
از نقطه‌نظر پزشکي، پرتوافکنى خورشيدى عامل اساسى و حياتى‌ است که در انسان شور، هيجان و اعتدال ايجاد مى‌کند (موازنه محيط داخلى بدن) و افزايش متابوليسم بازال را موجب مى‌گردد.
جهانگردان تابستانى به خورشيد، دريا، ماسه و تفريحات آن علاقهٔ زيادى از خود نشان مى‌دهند. در نبود پلاژ و دريا و يا در فصول سرد و بسيار گرم، وجود استخرها و سوناهاى مجهز مى‌تواند رضايت جهانگردان را بيشتر کند. شايد بتوان از پشت شيشه‌هاى کنارى استخر به چشم‌انداز ساحل دريا يا درياچه و يا چشم‌اندازى ديگر در فصل سرد و بادى نگاه کرد، ولى به‌هرحال در رابطه با نبود آفتاب چاره‌اى وجود ندارد. بنابراين بايد تعطيلات با آفتاب همراه باشند.
آب‌وهواى مناسب به‌گونه‌اى است که بدن انسان براى حفاظت در برابر پايدارى محيط داخلى‌ آن نيازى به کوشش بسيار زياد ندارد. بنابراين اشاره به آب‌وهواشناسى زيستي، ‌Bioclimatology مى‌تواند اساسى باشد.
به‌طور عمده يک واکنش متقابل و مداوم بين طبيعت بيولوژيکى انسان و انرژى‌هاى محيطى که در محيط زندگى انسان است وجود دارد. بنابراين بدن انسان هميشه در برابر اثرات تهاجمى يا نيرو‌بخش محيط زيست طبيعى قرار دارد. (اين موارد با فرمول‌ها و روابط منطقى همراه هستند).
از سوى ديگر در خصوص آسايش گرمائى بايد دانست که چه دماهائى بايد درنظر پراهميت باشند. اگر وضعيت شبانهٔ دما براى جهانگردان اهميت ندارد، واضح است که دورهٔ روزانهٔ، دما بر جذابيت يک عمل اثر تعيين‌کننده‌اى دارد.
بايد درنظر بگيريم که هر جهانگردى در رابطه با تشخيصى که دارد، واکنش‌هاى معينى در برابر آب ‌و هوا دارد:
- جهانگردان نياز به امنيت دارند.
- توجه به راحتى و سلامتى آنها زياد است.
- اين توقعات مى‌توانند با فعاليت‌هاى ورزشي، سرگرمى و تفريحى (رفع خستگي) همراه باشند.
- توقع جهانگردان مختلف جهان با هم متفاوت است.
اصالت فرهنگى ايرانيان در طى تاريخ به‌اثبات رسيده است. اين بدان ‌علت است که در طى اعصار مختلف، مردم زيادى به کشور ما مهاجرت کرده‌اند و هم‌اکنون قوم‌هاى زيادى با فرهنگ، سنن و اديان گوناگون در کنار هم تحت مليت ايرانى به‌خوبى به‌طور مسالمت‌آميزى زندگى مى‌کنند. بنابراين ايرانيان با بزرگ‌منشي، وقار و ويژگى خاصى که دارند، به‌طور حتم پذيراى جهانگردان ديگر کشورهاى دنيا که علاقه‌مند به گذران تعطيلات خود در ايران هستند خواهند بود.
به‌نظر مى‌آيد که بسيارى از مسئولين محترم مملکتى علاقه‌مند به توسعهٔ صنعت توريسم در ايران هستد. چون جاذبه‌هاى ايران به‌گونه‌اى است که در صورت پرداختن به حل مشکلات فعلى ايرانگردى و جهانگردي، در طى چند سال ايران تبديل به مهم‌ترين قطب توريستى دنيا خواهد شد. و بدين‌ترتيب بسيارى از مشکلات و مسايل اقتصادى کشور حل خواهد شد.
آنچه‌که بيش‌ازحد در کشور ما اهميت دارد، توسعهٔ اقتصادى - اجتماعى و فرهنگى است که صنعت ايرانگردى و جهانگردى کمک شايانى به‌آن خواهد نمود. باتوجه به جنگ تحميلى و نيز تبليغات سوء و کذب و نپرداختن به جهانگردي، متأسفانه اين صنعت در ايران به فراموشى رفته است. بنابراين هنوز بسيارى از جهانگردان به‌دليل وجود تبليغات دروغين از آمدن به ايران بيم دارند. از سوى ديگر، مردم بسيارى از کشورهاى جهان و به‌ويژه نسل‌هاى جوان آنها از جاذبه‌هاى کشور ما اطلاعات ناچيزى دارند. در اين ميان تهيه و ارائهٔ فيلم‌هائى در زمينهٔ جاذبه‌هاى جهانگردى ايران به‌منظور ايجاد انگيزه براى سفر به ايران بسيار ضرورى به‌نظر مى‌رسد.
امروزه جهانگردى در بسيارى از کشورها منبع مهم درآمد ارزى و يا افزايش درآمد ارزى تلقى مى‌شود و جهانگردان رونق‌بخش اقتصاد بسيارى از کشورها شده‌اند.
موزهٔ مادام 'توسو' در لندن، برج ايفل در پاريس، بزرگترين مجسمه بودا در ژاپن (به ارتفاع ۱۲۰ متر) ... از مهم‌ترين جاذبه‌هاى جهانگردى اين کشورها به‌شمار مى‌رود. ولى آيا جاذبه‌هاى جهانگردى کشور ما به مانند تخت‌جمشيد و يا شهر اصفهان و ... اهميت افزون‌تر ندارند؟
بزرگترين درياچهٔ شور جهان (درياچهٔ اروميه)، بهترين پيست‌هاى اسکى دنيا با بيش از هفت‌ماه پوشش برقى قابل استفاده براى اسکي، بزرگترين کوير دنيا (دشت کوير)، يکى از بزرگترين درياچه‌هاى آب شيرين دنيا (درياچه هامون)، خوش ‌آب‌ و هواترين سواحل دنيا در جنوب درياى خزر، با کيفيت آب ‌و هوائى مطلوب و دماى مناسب، جزاير و سواحل جهانگردى جنوب کشور با آب ‌و هواى بسيار مطلوب‌ در فصل سرد سال (همان زمانى که فعاليت‌هاى جهانگردى در مهم‌ترين مناطق توريستى از رونق مى‌افتد) و صدها جاذبه ديگر در ايران وجود دارند.
بنا به اظهار مسئولين محترم سازمان سياحتي، درآمد ايران از جهانگردى در سال‌هاى ۱۳۷۰ و ۱۳۷۱ به ترتيب معادل ۱۲۰ و ۱۵۰ ميليون دلار بوده ودر صدد توسعه هرچه بيشتر اين صنعت هستند.
براى توسعهٔ جهانگردى کشور ما نياز به برنامه‌ريزى‌هاى دقيق داريم. اين درحالى است که در اين زمينه از بسيارى از کشورهاى خاورميانه عقب افتاده‌ايم.
با توجه به اضمحلال حکومت‌هاى کمونيستى و نيز به‌دليل بيهوده بودن بسيارى از جنگ‌ها در آخرين دهه قرن بيستم، بسيارى از روشنفکران براين اعتقاد هستند که عصر برخوردها و کشمکش‌ها به پايان رسيده است. بدين‌علت بايد شاهد توسعهٔ صنعت جهانگردى در دنيا باشيم که در صورت برنامه‌ريزى‌هاى دقيق و حساب شده، کشور پهناور ما ايران مى‌تواند به‌ميزان قابل‌ملاحظه‌اى در اين روند موفقيت کسب نمايد.
به ترتيب فرانسه، اسپانيا، آمريکا بيشترين جهانگردان دنيا را در سال ۱۹۹۱ در خود جاى داده‌اند. به‌عنوان مثال کشور فرانسه با وسعت ۵۵۱،۰۰۰ کيلومتر مربع از يک‌سوم ايران هم کوچکتر است. اين کشور باوجود چشم‌اندازها و آب‌ و هواهاى گوناگون و نيز با برنامه‌ريزى دقيق، مهم‌ترين کشور جهانگردى جهان به‌شمار مى‌رود. دلايل اين موفقيت را به‌شرح زير مى‌توان برشمرد:
- توسعهٔ قابل‌ملاحظه زير‌ساخت‌ها
- طراحى فوق‌العادهٔ محيط
- آماده‌سازى فضاهاى جهانگردى
- ارائهٔ خدمات سفر و اقامت در سطحى قابل‌ توجه


همچنین مشاهده کنید