رزمناو پوتمکین

سال ۱۹۲۵ بیستمین سالگرد انقلاب ناکام ۱۹۰۵ بر ضد حکومت تزاری بود و کمیتهٔ برگزاری جشن آزادی تصمیم گرفت یک سلسله فیلم را به یاد بود این انقلاب سرمایه‌گذاری کند. آیزنشتاین، به‌واسطهٔ توفیق در فیلم اعتصاب، انتخاب شد تا فیلم اصلی یعنی فیلم سال ۱۹۰۵ را کارگردانی کند و در این فیلم چشم‌انداز تاریخی مجموعهٔ قیام، از جنگ روس - ژاپن در ژانویه تا شکست قیام مسلحانه در مسکو در دسامبر، را تصویر کند. او به همراه خانم نینا آقاجانوا - شوتکو (Nina Agajanova - Shutko) (متولد ۱۸۸۹) که مبارزی حرفه‌ای در کار تبلیغی - تحریکی و از شرکت‌کنندگان در انقلاب ۱۹۰۵ بود، روی فیلمنامه‌ای صد صفحه‌ای، شامل ده‌ها حادثه در ۳۰ مکان مختلف مسکو تا سیبری و قفقاز، کار کردند.

فیلمبرداری در ژوئن ۱۹۲۵ در لنینگراد آغاز شد و هوای بد مانع از آن شد که قسمت مربوط به 'شمال' به سامان برسد. آیزنشتاین برای حفظ برنامه‌ریزی، گروه خود را به جنوب برد تا در مکانی آفتابی‌تر (و ضمناً از نظر نور مناسب‌تر) ادامه دهد. گروه ابتدا به باکو و سپس به بندر اُدِسا در دریای سیاه رفت تا فصل کوتاه اما پر تصویر (چهل و دونما) شورش رزمناو پوتمکین متعلق به تزار و عوارض فاجعه‌بار آن را بسازد.

و آیزنشتاین با دیدن امکانات سینمائی در پله‌های وسیع و مرمرین بند اُدسا که به بندر منتهی می‌شد، بر سر شوق آمد و آن را مناسب صحنهٔ کشتار مردم توسط قزاق‌ها یافت، بنابراین فصل قتل عام را برای این پله‌ها طراحی کرد. او که نتوانسته بود. صحنه‌ٔ 'شمالی' را طبق زمان‌بندی برای اواسط دسامبر به پایان برد، تصمیم خطیری گرفت: تصویر انقلاب را به همین صحنهٔ نمایشی محدود کرد.

رزمناو پوتمکین (Battleship Potemkin (Bronenosets Potyomkin) (با پُتیومیکن، ۱۹۲۵)، کامل‌ترین و موجزترین نمونهٔ ساختاری در تاریخ سینمای از کار درآمد. این فیلم و فیلم تولید یک ملت (۱۹۱۵) و همشهری کین (۱۹۴۱) مهم‌ترین و تأثیرگذارترین فیلم‌های تاریخ سینما محسوب می‌شوند. آیزنشتاین در این فیلم تکنیک کاملاً تازه‌ای از تدوین خلق کرده است و توانسته است مستقیماً با احساسات عاطفی و جسمانی مخاطب خود ارتباط برقرار کند.

به‌علاوه، در زمانی‌که سینمای جوان شوروی به‌شدت به آن نیاز داشت، تأثیر انقلابی این فیلم مکتب تازه‌ای در فیلمسازی را افتتاح کرد. فیلمبرداری پوتمکین ده هفته طول کشید دو هفته صرف تدوین آن شد زمان نسخهٔ کامل فیلم هشتاد و شش دقیقه در سرعت ۱۶ قاب در ثانیه بود و مجموعاً ۱۳۴۶ نما دارد.