شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
مجله ویستا

بیماری‌زائی ویروس


به ‌طور معمول ويروس هارى از طريق زخمى که هنگام گاز گرفتن حيوان هار ايجاد مى‌شود، وارد بدن مى‌گردد و پس از مدتى وقفه، در محل گزش تکثير مى‌يابد و سپس از راه اندونوريوم ياخته‌هاى شوان يا فضاهاى بافتى مربوط به اعصاب حسى به‌ طرف دستگاه عصبى مرکزى پيشروى نموده، پس از تکثير در مرکز اعصاب ازطريق اعصاب محيطى به غدد بزاقى و ساير بافت‌ها، مانند قرنطينه و ديگر اعضاء بدن مى‌رسد. به ‌طور تجربى در حيوان‌هاى آزمايشگاهى مشاهده شده است که قطع اعصاب در ناحيه‌اى از عضو، قبل از تزريق ويروس ثابت هاري، و همچنين قطع عضوى که روزهاى قبل در آن عضو ويروس کوچه تزريق‌شده، از بروز بيمارى جلوگيرى مى‌کند. فاصلهٔ زمانى بين ورود ويروس در زخم و هجوم آن به سلول‌هاى عصبي، بدون شک، زمان مناسبى است که پس از آلودگى مى‌تواند نتيجه رضايت‌بخش درپى داشته باشد.
علاوه بر غدد بزاقي، ويروس هارى از اعضاء ديگر نظير غدد فوق‌کليه، چربى بين شانه‌اى (در خفاش‌ها)، کليه، شُش‌ها، مثانه، تخمدان و بيضه‌ها جدا شده است. ويروس هارى به‌طور معمول در خون وجود ندارد. گاهى ويروس هارى جدا شده از شُش‌ها عيار بالائى داشته و اين امر نشان مى‌دهد که ويروس مى‌تواند در خارج از سيستم عصبى نيز تکثير نمايد. در مواردى نيز عيار ويروس‌ هارى در غدد بزاقى از عيار آن در مغز حيوان مبتلا بيشتر شده است. حضور ويروس در بزاق، به ويژه با عيار بالا، ازنظر اپيدميولوژى حايز اهميت است. در اغلب موارد، دفع ويروس از راه بزاق همزمان با شروع بيمارى است، ولى در مواردى وجود ويروس تا هفت روز قبل از ظهور علايم بيمارى در سگ‌هائى که در طبيعت هار شده‌اند، مشاهده شده است. اين فاصلهٔ زماني، به‌گونهٔ استثنائي، حتى تا ۱۴ روز گزارش شده است.
ويروس هارى در ياخته‌هاى عصبى انسان يا حيوان هار ضايعه‌هائى ايجاد مى‌کند که به نام کاشف آن Negri ناميده شده است. اين اجسام که اجتماعى از ويروس هستند در شاخ آمون مغز، سلول‌هاى پيراميدال قشر مغز و سلول‌هاى پروکينژ بيشتر ديده مى‌شوند.
بيمارى هارى از اراضى يخبندان قطب شمال تا مناطق گرم استوائى گسترش پيدا کرده است و به ‌طور کلى کشورهاى مختلف از نظر آلودگى به سه دسته تقسيم مى‌شوند:
۱. کشورهائى که هارى شهرى و وحشى در آنها بصورت بومى (آندميک) وجود دارد، به‌تقريب همهٔ کشورهاى آسيائي، آفريقائى و کشورهاى آمريکاى لاتين جزء اين دسته هستند.
۲. کشورهائى که در آنها هارى شهرى کنترل‌شده، ولى هارى وحشى همه‌گير است، مانند کشورهاى اروپاى غربي، کانادا و ايالات‌متحده آمريکا. در سال‌هاى اخير از واکسن‌هاى خوراکى ضد هارى به ‌منظور ايمن‌سازى حيوان‌هاى وحشى بخصوص روباه‌ها (ناقلان اصلى در اروپا) استفاده شده است. ايمن‌سازى روباه‌ها در آلمان فدرال با توزيع بيش از ده ميليون طعمه حاوى واکسن ضدهارى خوراکى باعث کاهش و يا حتى کنترل بيمارى در قسمت‌هائى از آلمان گرديده است. مانند همين اقدام‌ها در کشور فرانسه نيز منجر به کنترل بيمارى شده است.
۳. کشورهائى که از نظر بيمارى هارى پاک هستند (Rabies free) مانند انگلستان، استراليا، ژاپن، اسپانيا، زلاند جديد، سوئد و نروژ.


همچنین مشاهده کنید