تصنیف‌های دلنشین

تصنيف‌هاى دلنشين

نمونه‌هاى چهارگانه از تصنيف‌هائى که خالقى به‌عنوان 'تصنيف‌ەاى دلنشين' در روزگار عارف و شيدا آورده، در زير نقل مى‌شوند. خالقى توضيح داده است که گويندگان شعر و سازندگان اين تصنيف‌ها مشخص نيستند.

۱. تصنيف در يردهٔ بيداد به‌وزن سه‌ضربى سنگين:

کيه کيه در ميزنهه، من دلم مى‌شنگه

در را با لنگر مى‌زنه، من دلم مى‌شنگه

آى مى‌ترسم، هاى مى‌لرزم، کُرکه

مست است و با خنجر مى‌زنه، من دلم مى‌شنگه

۲. تصنيف در مايهٔ اصفهان، به‌وزن سه‌ضربى سنگين:

امشب به بر من است آن مايهٔ ناز

يارب تو کليد صبح در چاه انداز

امشب شب مهتابه، حبيبم را مى‌خوام

حبيبم اگر خوابه، طبيبم را مى‌خوام

خواب است و بيدارش کنيد

مست است و هوشيارش کنيد

گوئيد فلانى آمده

آن يار جانى آمده

آمده حالتو، احوالتو، سيه خالتو، بيند برود

امشب شبه مهتابه...

۳. تصنيف ماهور، به‌وزن ۸/۶ سنگين:

نرگش مستى به رويت همچو ماه، چشم بدت دور

آبرو پيوستى،

دو چشمانت سياه، رشگ رخ حور

آفت جانى،

خبردارت کنم

باشد تا روزى گرفتارت کنم (۲بار)

در اينجا وزن تندتر مى‌شود:

بلبل زار خسته، دل به کسى نبسته

مرغ قفس شکسته، از کند خلق جسته

اى دوصد بنده گرفتار کمند مويت

عاشق آن است که پا مى‌نکشد از کويت (۲بار)

بلبل زار خسته...

۴. تصنيف بسيار زيباى باوقار زير، به‌وزن سه‌ضربى سنگين در چهارگاه:

اى آيتى ز رويت (حبيبم ز رويت)

تاراج دين و آئين (حبيبم بازآئين)

تارى ز تار مويت، خراج چين و ماچين

تا بر تو برگشودم، جانا دو چشم حق بين

يکسر گذشتم اى دوست، از حق‌پرستى و دين

شوخ دلبر، يار مه‌لقا

دل ربودى، مبر دين خدا را

حيرتم جانا، کاين دل سخت

آهن است اين و يا سنگ خارا

اى لعبت تتارى، تا چند بى‌قرارى

عمرى است کز دو چشمم، باشد سرشک جارى

(نقل از: سرگذشت موسيقى ايران، بخش اول. صص. ۳۹۲-۳۹۴).