اصلاح خاک جنگل

در اين خصوص امروز روش‌ها و کمک‌هاى:

- اقتصادى

- بيولوژيکى

- مکانيکى

- شيميائى

در اختيار ما قرار دارند.

ما مى‌توانيم از فقير و ضعيف شدن خاک از نظر مواد غذائى جلوگيرى کنيم و اين در صورتى است که در قلب جنگل سکون و آرامش هوا را حفظ نمائيم و از ظهور و شدّت بادهاى بيش از حد که باعث خشکى خاک مى‌گردد جلوگيرى نمائيم و بدين منظور مى‌توان سعى نمود که تاج‌پوشش و حد جنگل حتى‌الامکان پوشيده و بسته نگه‌داشته شود. خاک جنگل احتياج به سايه و همچنين رطوبت کافى دارد. جريان هواى شديد (کوران) براى حيات و زندگى موجودات خاک بسيار خطرناک و مضر است به‌طورى که مى‌توان آن را به‌عنوان سمى براى موجودات مذکور تلقّى نمود. در حاشيه و کناره جنگل مى‌توان به حفظ و حراست از بوته‌ها و نهال‌هاى کوچک همّت گماشت و از طرفى در قلب جنگل بايد تاج‌پوشش در اشکوب‌هاى مختلف در حدّ لازم بسته و انبوه باشد. همچنين بايد سعى گردد از قطع يک‌سره در مناطق نامناسب پرهيز شود.

يکى ديگر از مسائل اساسى و مهم در حيات حيوانات و موجودات کوچک موجود در خاک تغذيه آنها مى‌باشد. سوزن‌هاى حاصل از بعضى از درختان سوزنى‌برگ مثل نوئل که ساليان متمادى در منطقه وجود داشته و به زمين ريخته شوند خود باعث نابودى بسيارى از موجودات خاک خواهد کشت. در اين خصوص مى‌توان نتيجه را مشابه وضعيتى دانست که مثلاً گاوهاى نر بزرگى را فقط مثلاً با کاه و يا شبدر تغذيه نمود.

همچنين موجودات زندهٔ موجود در خاک جنگل به‌منظور کارآئى هر چه تمام‌تر جهت تجزيه و تخمير لاش‌برگ‌ها و زير و رو کردن و آماده نمودن خاک احتياج به غذاهاى متنوع، سرشار از مواد سفيده‌اى و زود‌هضم دارند که به‌عنوان مثال در برگ‌هاى توسکا، نارون، افرا، بيد، بلوط و غيره پيدا مى‌شوند. برگ درخت راش بسيار به‌سختى تخمير مى‌شود و اکثراً در تشکيل هوموس خام به‌تنهائى دخالت دارد. سوزن‌هاى درخت نوئل از بقيهٔ درختان سخت‌تر تجزيه مى‌گردد، در حالى که سوزن‌هاى درخت لاريکس هم تا اندازه‌اى اشکالاتى براى زندگى موجودات زندهٔ خاکى به‌وجود مى‌آورند ولى برعکس لاش‌برگ‌هاى درختانى از قبيل نراد و کاج راحت‌تر قابل تجزيه مى‌باشند.

جنگل آميخته اين مزّيت را بر جنگل خالص دارد که در آن امکاناتى جهت اجراء يک زنجيرهٔ غذائى سريع براى حيات و زيست خاک در جريان است.

واضح است که يک آب و هواى منطقه‌اى مناسب و اختلاط انواع درختان به‌صورت صحيح امرى نيست که طى امروز و فردا تأمين گردد، بلکه اين امر نياز به گذشت ساليان متمادى و ده‌ها سال دارد

در اين خصوص بايد جهت حفظ و حراست توده‌هاى زادآورى شدهٔ جوان، پوشيده‌بودن تاج پوشش، حاشيهٔ جنگل و اختلاط مناسب درختان کوشا بود و دقت کافى را به‌عمل آورد.

به‌هنگام جنگل‌کارى در خاک‌هاى بيمار بايد کاملاً دقّت شود که پوشش هوموس خام برداشته شده باشد و در محل بذرکارى و يا غرس نهال حتى‌الامکان هوموس خام موجود حذف گردد. در کنار ابزار آلاتى که امروزه جهت آماده نمودن زمين به‌کار مى‌بريم، از قبيل کلنگ‌هاى مخصوص دو سر، ماشين‌آلاتى نيز از قبيل خيش‌هاى عميق، ماشين‌هاى برش، متّه‌هاى چاله‌زن نيز وجود دارند که بسيار حائز اهميت مى‌باشند.

يکى از کمک‌هاى شايان جهت اصلاح خاک توسط کود دادن حاصل مى‌گردد. کود دادن را مى‌توان تحت عنوان اصلاح و بهبود بيولوژيکى و شيميائى خاک دانست. کود سبز که در کشاورزى اهميت قابل ملاحظه‌اى دارد، در جنگل‌دارى نيز در زمينهٔ اصلاح خاک خدمت شايانى را مى‌تواند انجام دهد و مخصوصاً اينکه داراى آثار مفيد و مستمر مى‌باشد.

مهمترين گياهانى که براى کود سبز مورد استفاده قرار مى‌گيرند گياهانى از خانوادهٔ بقولات هستند که بذر آنها را مى‌توان در موقع جنگل‌دارى و همراه با نهال‌ها در گودال‌هاى آماده شده قرار داد که در نتيجه پس از سبز شدن و ادامهٔ رشد و نمو مى‌توانند هوموس بسيار مناسب و جالبى را توليد کنند. ريشه‌هاى اين گياهان باعث نفوذ‌پذير شدن خاک مى‌گردند و به‌علّت دارا بودن غده‌هائى در ريشهٔ خود باعث تجمع و در نهايت افزايش ازت خاک مى‌شوند.

بعضى از گياهانى که داراى خاصيّت فوق هستند چندساله‌ هستند و زمين آهکى را تحمل مى‌کنند و در مناطقى که زمين به‌شدّت اسيدى باشد به‌منظور استفاده از اين گياهان بايد مبادرت به دادن کود آهک‌دار نمود. بذر گياهان فوق ضرورى است قبل از کشت به‌وسيله قارچ‌کش‌ها ضدّعفونى گردد. در بهار در هنگام شروع رشد، قسمت‌هائى از گياهانى که بذور آنها را همراه با نهال‌ها کاشته بوديم در صورتى که توسط وحوش آسيب ديده باشند شروع به رشد مى‌کنند و در واقع آن قسمت‌ها ترميم مى‌گردند.

از درختانى که در بهبود خاک نقش اساسى دارند و آنها را به‌عنوان جنگل‌هاى مقدم نيز مى‌نامند، براى مناطق آفتابى عبارتند از: توس، صنوبر لرزان و براى قسمت‌هاى سايه‌گير، پستانک و توسکا مى‌باشند.

قدرمسلّم که مصرف کودهاى معدنى نيز نتايج مثبتى جهت بهبود زمين جنگل به همراه خواهد داشت. در اثر ورود مواد غائي، مهاجرت هوموس خام در هوموس خنثى آغاز مى‌گردد، رشد درختان بهتر مى‌شود و کليهٔ زنجيرهٔ غذائى گسترش پيدا مى‌کند و سرعت نيز مى‌يابد. تأثير کود دادن را مى‌توان در اثر سياه شدن زودرس هوموس قهوه‌اى قرمز و ديگر اينکه ظهور نهال‌ها و نباتات جديدى که معرف و شاخص منطقهٔ بهترى مى‌باشند ذکر نمود. در مورد درختان، قسمت‌هاى رويشي، طويل‌تر و سوزن‌ها کدرتر و قوى‌تر مى‌گردند.

در صورتى که هيچ‌گونه نتيجه‌اى از تحقيقات زمين‌شناسى در دست نباشد، مى‌توان بدون هر گونه خطاى فاحشى موارد زير را در زمينهٔ کود دادن براى هر هکتار انجام داد: ۱۰۰ تا ۸۰۰ کيلوگرم کود فسفاته و ۱۰۰ تا ۸۰۰ کيلوگرم نيترات آمونيوم و ۳۰۰ کيلوگرم کود پتاسيم.

در مواردى که ميزان هوموس خام شديد باشد بهتر است اوره مورد استفاده قرار گيرد. در مناطقى که شدّت اسيدى بودن زياد باشد مى‌توان از آهک استفاده نمود. در نهالستان‌ها به منظور کود دادن لازم است که به تک‌تک درختان کود کامل داده شود. در نتيجه رشد سريع‌تر و افت کمتر حاصل مى‌گردد. عمليّات بهبودبخشى بعدى مورد نياز نيست. شخص کوددهنده بايد از اواسط ماه ارديبهشت تا حداکثر اواسط خرداد در کنار هر نهالى مواد لازم را بريزد. در اولين سال ۲ تا ۴ هفته پس از جنگل‌کارى به‌اندازهٔ ۲۰ تا ۸۰ گرم بايد به درختان کود داده شود. براى کود دادن به خزانه و ابزار و وسايل مناسبى با درجهٔ اندازه‌گيرى ميزان کود، به‌طور کامل وجود دارند که مى‌توان از آنها استفاده نمود.