شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
مجله ویستا
ضعف تألیفات فارسی
با انقراض سامانيان دولتهاى کوچک خراسان، جنبش فکرى تازهاى که در ترويچ آثار فارسى پيدا شده بود نيز ضعيف گرديد. دولت سامانى ميانهٔ دو دولت ترک 'ايلک خانيهٔ' سمرقند و 'غزنويهٔ' زابلستان قسمت شد، گر چه دولت غزنوى فارسىتر از اولى بود اما محمود شخصاً مردى متعصب کرّامىمذهب و بىعلاقه به احياء آثار باستان بود و با اين خيالات آشنائى نداشت، بارى اين دو دولت با هم اتحاد کرده دولت سامانيان را برانداختند. |
در آغاز دولت محمود در وزارت فضلبناحمد اسفراينى دنبالهٔ خيالات فارسى پسندى دوام داشت، و ديوان غزنويان به فارسى تحرير مىشد، ولى پس از عزل او بار ديگر ديوان را به عربى گردانيدند و علم اسفراينى را حمل بر بىسوادى او کردند و وى را تخطئه نمودند. (رجوع کنيد به: تاريخ عتبي) |
تواريخى که در اين دوره نوشته شد نيز به عربى بود، و تازه نثر فنى عرب در خراسان هم سرايت کرده بود، و تاريخ عتبى که تاريخ يمينى نيز ناميده مىشود و به امر ابواحمد پسر محمود تأليف شده است گواه آن است. |
بهنظر مىرسد که آگر آتشى که در قرن سوم براى گرم کردن بازار زبان فارسى در خراسان روشن شده بود خاموش نمىگشت، کتب ابوعلىسينا و محمدزکريا و ابوريحان بيرونى و ساير دانشمندان ايرانى در سنوات بعد همه به فارسى نوشته مىشد، چنانکه معذلک رشتهٔ نگارش کتب نثر فارسى پاره نشد و کتبى مانند تاريخ بيهقى و گرديزى و تاريخ سيستان و قابوسنامه و التفهيم و کشفالمحجوب و کتب علمى ديگر در علوم و فنون کفايةالتعليم فى صناعةالتنجيم تأليف ابوالمحامد محمدبن مسعودبن محمدبنزکىالغزنوى (۵۲۴) و غيره که باز هم به فارسى نوشته است، اما تشويق و ترغيبى در کار نبود و جنبش مذکور طبيعى و به اصطلاح ملى بوده است، نه مانند عهد پيش، دربارى و عمدي، و براى پيشرفت مقصودى خاص. |
دورهٔ غزنوى و سلجوقى از لحاظ عدم توجه و علاقه به احياء آثار باستان شبيه به هم است. پادشاهان آخر، از هر دو سلسله نظر، به آنکه با فارسى آشناتر از عربى بودهاند شايد بعد از خواندن شعر، گاهى کتابى تاريخى يا علمى به فارسى مىخوستهاند و مىخواندهاند ولى تواريخى که رسماً و براى تقُرب پادشاهان بزرگ و صدور و وزراء عهد نوشته شده است بيشتر به عربى بوده است.(۱) در عهد ابونصر کندرى وزير طغرل و البارسلان ديوان رسالت را به فارسى برگردانيدند ولى بعد از او نظامالملک ديوان را به عربى برگرداند، همانطور که سلف او احمد حسن کرد. |
(۱) . مانند تاريخ عماد کاتب و زبدةالتواريخ ـ و اما تاريخ نفيس مجمل التواريخ والقصص که در ۵۲۵ هجرى به فارسى نوشته و از جمله کتب فارسى آن عصر و به خواهش بعضى از امراى سلجوقى تحرير يافته است. |
دربار ابوجعفر احمدبنمحمد ملک سيستان و سپر او خلفبناحمد، دربارى عربى به حساب مىآمد و کتبى که براى ابوجعفر و يا به امر خلف نوشته شد مثل جامعشاهى در نجوم و هيئت که بهنام ابوجعفر نوشته شده و تفسير کبيرى که خلف فراهم آورده بود همه به عربى بوده است. دربار آلزيار نويسندگانى چون ابوريحان بيرونى به عربى چيزى مىنوشتند. در دربار ديالمه که حال معلوم است وزراء آن دوره مانند ابنلعميد و صاحب خود از بزرگان عرب محسوب مىشدند و ابوبکر خوارزمى و بديعالزمان و صدها نويسندهٔ فاضل از اين دربارها نان مىخوردهاند. |
خوارزميان شايد بهتر از ديگران بودهاند، اسمعيل طبيب جرجانى کتاب ذخيره را به امر خوارزمشاه به فارسى تأليف کرد، و تواريخى هم به فارسى براى آنها نوشتهاند، امام فخر رازى به امر سلطان تکش خوارزمشاه رسالهاى در تمام علوم مرسوم عصر به فارسى نوشت که گاهى حدائقالانوار و گاهى رسالهٔ ستّينّيه مىنامند و امروز در دست است، ديوان رسائل در عهد خوارزميان غالباً به فارسى بوده است، و از آن رسالات نمونهاى در دو کتاب عتبةالکتبه و التوسل الىالترسل موجود مىباشد که هر دو خوشبختانه موجود است. |
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
انگلیس سیستان و بلوچستان انتخابات دولت عراق مجلس شورای اسلامی دولت سیزدهم چین روز معلم معلمان رهبر انقلاب
سیل ایران هواشناسی آتش سوزی شهرداری تهران سازمان هواشناسی هلال احمر قوه قضاییه یسنا معلم پلیس آموزش و پرورش
ترکیه قیمت خودرو خودرو سهام عدالت تورم قیمت طلا قیمت دلار بازار خودرو دلار ایران خودرو حقوق بازنشستگان بانک مرکزی
مهران غفوریان ساواک تلویزیون موسیقی سریال شهاب حسینی تبلیغات مسعود اسکویی سینمای ایران رضا عطاران
رژیم صهیونیستی اسرائیل غزه فلسطین آمریکا جنگ غزه روسیه حماس اوکراین نوار غزه ایالات متحده آمریکا یمن
فوتبال پرسپولیس استقلال سپاهان لیگ برتر باشگاه استقلال علی خطیر باشگاه پرسپولیس بازی لیگ برتر ایران تراکتور لیگ قهرمانان اروپا
اپل هوش مصنوعی آیفون موبایل گوگل ناسا عکاسی تلفن همراه مدیران خودرو
کبد چرب دیابت فشار خون طول عمر